Uyghurlar roza héyt künide...

9 - Iyul küni, xitay qoralliq armiyisi döng köwrük turpan michitini qamal qilip, uyghurlargha jüme namizi oqutmighan.

Türlük sewebler bilen dunyaning herqaysi jaylirida hijrette yashawatqan Uyghurlar ziyaritimizni qobul qilip, özlirining bu yilliq roza héyt bayrimini, özliri turushluq döletlerdiki Uyghurlar we bashqa musulman qérindashliri bilen birlikte tebrikligen bolsimu, emma bu yilliq roza héyt bayrimida, "5 - iyul ürümchi weqesi"din buyanqi ziyade chingip ketken Uyghur éli weziyitidin ensirewatqanliqini, "5 - iyul ürümchi weqesi"ning aldi - keynide, hayatidin ayrilghan Uyghur qérindashlirining rohigha du'a qilish, hélimu türmiliride bigunah yétiwatqan Uyghur qérindashlirining teqdiridin ensiresh, wetende qalghan uruq - tuqqan, dost buraderlirini yad étish ichide ötküzüwatqanliqini bayan qilishti.

Amérikidiki Uyghurlar 9 - ayning 20 - küni roza héyt namizini türk jama'iti bilen birlikte özliri turushluq sheherlerdiki musulmanlar we türk qérindashliri bilen birlikte oqudi. Wirginiye shtatidiki Uyghurlar héyt namizini türk jama'iti bilen birlikte fa'irfaks shehiridiki ottura mektepning tenterbiye zalida oqudi. Bu yilliq roza héyt namizini amérika türk dostluq jem'iyiti teshkilligen.

Amérika Uyghur jem'iyitining bildürüshiche bu yil, wirginiye shtati we washington shehiri etrapidiki Uyghurlarning roza héyt namizigha eng köp ishtirak qilghan yili iken.

Wirjiniye etrapidiki Uyghurlardin, ilshat ependi ziyaritimizni qobul qilip, xitay hökümitining téléfon we intérnét alaqisini üzüwetkenliki sewebidin özining wetendiki uruq - tughqanliri bilen téléfonda ehwal sorash pursitige érishelmigenlikini bayan qilip, xitay hökümitini mushundaq héyt - bayram künliridimu normal téléfon alaqisini eslige keltürmigenliki üchün eyiblidi.

Amérikidiki Uyghurlardin dildar xanim ziyaritimizni qobul qilip, özining bu yilliq roza héyt bayrimini wetendiki uruq - tughqanlirini séghinish, ana yurtini eslesh ichide ötküzgenlikini bayan qildi.

Gollandiyidiki Uyghurlardin, mutellip ependi ziyaritimizni qobul qilip, gollandiyidiki Uyghurlarning roza héyt bayrimini birlikte kütüwalghanliqini, mushundaq künlerde öz ana wetinide qalghan uruq - tughqan, dost buraderlirini eslesh bilen birlikte 5 - iyul weqesidin kéyinki Uyghur éli weziyitining chingip ketkenlikini, özining her xil usullar arqiliq, wetendiki uruq - tughqanliri we dost buraderlirige téléfon qilip, uruq - tughqanliri bilen téléfonda körüshüsh pursitige érishken bolsimu, emma wetinining weziyiti heqqidiki köngülsiz xewerlerni anglighinida könglining tolimu yérim bolghanliqini bayan qildi.

Mutellip ependi téléfonda, qeshqerdiki roza héyt namizining yillardikidin perqliq halda qoralliq eskerlerning nazariti we hökümetning türlük cheklimiliri ichide oqulghanliqini anglighanliqini, qeshqer shehiride qaytidin herbiy kontrolluqning kücheytiliwatqanliqini, héyt namizidin qaytqan jama'etning tupraq béshigha bérip, ölüp ketken uruq - tughqanlirini yoqlishigha tosalghular peyda bolghanliqini bayan qildi.

Xitayning shinxu'a agéntliqining xewiride bayan qilinishiche,ürümchide Uyghurlar roza héytliq namazni düshenbe küni etigen öz qerelide oqughan bolup, namazdin kéyin Uyghurlar xelq'ara chong bazargha yighilip, naghra - sunaylar ichide sama usuli oynap, bu yilliq roza héyt bayrimini kütüwaptu.

Emma, ürümchidiki ismini ashkarilashni xalimighan melum bir Uyghurning bildürüshiche, bu yilliq roza héyt namizi gerche öz waqtida oqulghan bolsimu, lékin ular namizini qoralliq saqchilarning " meschit etrapini qatmu - qat qoghdishi" hem "meschit ichide amanliq saqlighuchi xadimlarning tertipni saqlishi" ichide oqup tügitiptu, ürümchi kochilirida qoralliq saqchi qisimliri sheher ahalisining amanliqini saqlawétiptu, hetta musulmanlar qebristanliqining etrapinimu qoralliq saqchilar qoghdawétiptu.

Roza héyt mezgilide ghuljining weziyitimu jiddiyliship ketken bolup, radiyomiz Uyghur bölümining igilishiche, shenbe küni jesiti a'ilisige qayturup bérilgen shöhret tursunning ölümi weqesi seweblik ghulja weziyiti jiddiyleshken iken.

"5 - Iyul ürümchi weqesi" de ghulja qorghas nahiyisidin jinayet gumandari dep qolgha élin'ghan shöhret tursunning saqchixanida soraq jeryanida urup öltürüwétilip, qanun doxturi teripidin, yürek késili bilen ölgen dep di'agnoz qoyulup, a'ilisige qayturulup bérilishi sewebidin, ata - anisining we jama'etning naraziliqi kélip chiqqan hemde hökümet qorghas nahiyisini merkez qilip, ghulja teweside qaytidin jiddiy halet yürgüzgen iken.
 
Chet'el agéntliqlirining xewerliride shöhret tursunning saqchixanida soraq jeryanida ölüp kétishi seweblik ghuljining qaytidin jiddiy haletke ötkenliki, ürümchiningmu qoralliq qisim eskerlirining qatmu - qat qorshawi ichide roza héytni kütüwalghanliqi heqqidiki xewerler bériliwatqan bolsimu, emma xitay hökümet terep xewerliride Uyghur aptonom rayonidiki her millet musulman ammisining roza héyt mezgilide hökümet terepning amanliqni qoghdishi astida roza héytni tinch xatirjem xushal - xoram ötküzüwatqanliqi heqqidiki xewerlerla bérilgen.