Enwer toxti: 'Uyghurlardiki rak késili méni atom radi'atsiyisi tetqiqatigha élip kirdi' (2)

Süret, enwer toxti ependining, 1998 - yili engliye muxbirliri bilen hemkarliship ishligen, "yipek yolidiki ölüm" namliq höjjetlik filimdiki körünüshliridin biri.

Bügünki programmimizda, enwer toxti ependining xitay hökümiti dunya jama'etchilikidin yoshurup kelgen bu mexpiyetlikni ashkarilash jeryani we yéqinqi yillardin buyan herqaysi ellerde bu heqte bergen doklatliri toghrisida melumat bérimiz.

Enwer toxti ependi 1998 - yili en'giliye muxbirliri bilen hemkarliship ishligen, "yipek yolidiki ölüm" namliq höjjetlik filim arqiliq, xitay Uyghur élide élip barghan köp qétimliq atom sinaqlirining rayondiki Uyghur qatarliq milletlerge élip kelgen ziyanlirini dunyagha ashkarilighan Uyghur ziyaliysidur.

Aldinqi qétimliq ziyaritimizde, enwer toxti ependining Uyghur rayonda téz sürette köpeygen her xil rak késelliri heqqide tetqiqat élip bérish jeryanida, Uyghurlardiki rak késilining yéqinqi yillardin buyan tézlikte yamrap kétishidiki sewebning xitay Uyghur élide élip barghan atom sinaqlirining tesiridin ikenlikini éniqlap chiqqanliqi heqqidiki söhbet xatirisini bergen iduq.

Bügün ziyaritimizni qobul qilghan enwer toxti ependi özining chet'elge chiqqandin kéyin, Uyghurlarda rak késilining köpiyip kétishidiki sewebning rayonda élip bérilghan atom sinaqlirining tesiridin ikenlikini, dunya jama'etchilikige ashkarilash jeryanini heqqide toxtaldi.

U, 1997 - yili bilim ashurush üchün türkiyige chiqqan mezgilide, en'giliyilik ikki muxbirning ziyaritini qobul qilip, eyni chaghda ulargha özining 1994 - yildin 1996 - yilghiche élip barghan rak késilining Uyghur rayonida yamrap kétishining sewebini éniqlap chiqish jeryanini bayan qilip berginide, muxbirlarning bu mesilige tolimu qiziqqanliqini, kéyin richard we lawra isimlik bu ikki muxbirning en'giliye hökümitige iltimas sunushi bilen 1998 - yili özining ular bilen birlikte"yipek yolidiki ölüm" namliq höjjetlik filimni ishlesh xizmitige qatnashqanliqini bayan qildi.

Enwer toxti ependi söhbet jeryanida, xitay lopnur rayonida élip barghan atom sinaqliri we rayondiki Uyghurlarning atom radi'atsiyisining ziyinigha uchrash jeryanini dunyagha tunji qétim ashkarilighan "yipek yolidiki ölüm" namliq höjjetlik filimni ishlesh jeryani heqqide toxtaldi.

Enwer toxti ependi 1998 - yili chet'elge chiqqandin buyan, Uyghurlarning atom radi'atsiyisining ziyankeshlikige uchrash ehwali heqqidiki tetqiqatini dawamlashturghan birdin bir Uyghur tetqiqatchidur.

Enwer toxti ependi özining 2003 - yildin buyan en'giliye, yaponiye, shwétsiye we bélgiye qatarliq döletlerde échilghan atom radi'atsiyisining ziyini heqqidiki xelq'araliq yighinlarda, Uyghurlarning xitay lopnur rayonida élip barghan atom sinaqlirining ziyankeshlikige uchrash ehwali heqqidiki ispatliq matériyallarni dunya xelqige anglitish jeryanini heqqide toxtaldi.

Söhbitimiz axirida enwer toxti ependi, bundin kéyin özining bu sahediki tetqiqatini toxtatmaydighanliqini, imkaniyitining yétishiche xitay lopnur rayonida élip barghan atom sinaqlirining ziyankeshlikige uchrighan Uyghurlarning awazini dunya jama'etchilikige dawamliq anglitidighanliqini bildürdi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.