Uyghurlar halqima tereqqiyatning Uyghurlargha ish imkani yaritip béridighanliqidin yenila ümidsiz

Pilan boyiche 2010-yilidin 2012-yilighiche bolghan ariliqta aliy mektep we herqaysi téxnikomlarni püttüridighan 280 ming oqughuchi toluq ishqa orunlashturulmaqchi bolghan idi. Xitay hökümiti Uyghur rayonida halqima tereqqiy qilduridighanliqini ilgiri sürüp, xitay ölkilerdin hedep Uyghur rayonigha “Ixtisasliq xadimlar” ni chaqiriwatqan bir peytte, Uyghurlar bolsa ishqa orunlishish mesilisining hel bolidighanliqidin yenila ümidsiz turmaqta.

Uyghur rayonluq hökümet yéqindin buyan aliy bilim yurtlirida oqughan balilarni ishqa orunlashturush mesilisini muhim orun'gha qoyup, bu heqte jiddiy tedbir alidighanliqini köplep teshwiq qilishqa bashlidi. Aptonom rayonning re'isi nurbekrimu shinjang pédagogika uniwérsitétida herqaysi uniwérsitétlardin kelgen oqughuchilargha qilghan nutqida ishsizliq mesilisini alahide tilgha élip, Uyghur rayonida yolgha qoyuluwatqan halqima tereqqiyat siyasitining Uyghur rayonida köplep ish imkani yaritidighanliqi, yashlarning kelgüsige ümidwarliq bilen qarishi kéreklikini tekitlep, ishsizliq mesilisini hel qilidighanliqini éytti. Arqidinla, Uyghur rayonluq hökümet yanwardin étibaren “Aliy mektep, ottura téxnikomlarni püttürgenlerni ishqa orunlashturush” pilani boyiche 280 ming neper aliy mektep oqughuchisini ishqa orunlashturup bolidighanliqini jakarlidi.

Emma, Uyghur rayonida ish tépish qiyinchiliqi barliqini éytip, sewrchan bolushni, kelgüsige ümid bilen qarashni tewsiye qiliwatqan Uyghur rayon rehberliri bolsa bir yaqtin Uyghur rayonining halqima tereqqiyatigha yardemde bolushi üchün ichkiridin hedep “Ixtisasliq xadimla”" teklip qiliwatmaqta. Hetta, yéqinda qeshqer hökümet torimu mexsus qeshqer iqtisadiy alahide rayoni üchün ichkiridin mexsus xadim teklip qildi. Ichkiridiki xitay aliy mektep oqughuchiliri “Pida'iy” lar süpitide teklip qiliniwatqan, Uyghur rayonidiki herqaysi wilayet, nahiye, sheher, bazarlargha ayrim-ayrim halda nuqtiliq yardem qiliwatqan “Qérindash ölkiler” din xitay oqutquchilar, téxnik xadimlar, memuriy xadimlar, hökümet kadirliri türküm-türkümlep “Ixtisasliq xadim” süpitide yötkep kéliniwatqan yeni, Uyghur rayonida boluwatqan özgirishler ichkiridiki aliy mektep püttürgen nurghunlighan xitay oqughuchilirigha, xitay ishchilirigha Uyghur élide ish tépish imkani yaritip bériwatqan mushundaq shara'itta bolsa, Uyghur yashlirining ishqa orunlishishta qiyniliwatqanliqi melum. Balisi shinjang toluq ottura sinipini püttürgendin kéyin, ichkiridiki melum uniwérsitétta tebi'iy pen kespide oqughan bir ayalning bayanliri bizge Uyghur ata-anilarning balilirining ishqa orunlishish weziyitidin yenila ümidwar emeslikini körsitip turmaqta. Balisi bu yil 7-ayda mektep püttürüsh aldida turghan bu ayalning éytip bérishiche, balisi ichkiride xitaychida “Ding shu'ang” dep atiliwatqan tür boyiche terbiyilen'gen bolup, bu balilargha eyni waqitta oqush püttürgendin kéyin Uyghur rayonigha qaytip kélip xizmet qilidighanliqi we qaytip kelsila xizmet bérilidighanliqi heqqide kapalet bérilgen iken.

Aliy mektepni püttürgen Uyghur yashliri ishqa orunlishalmay, jem'iyette bir kishilik orun'gha ige bolalmasliqtek ehwal nurghun Uyghur yashlirining ata-anisi, yurtliridin kichikla ayrilip, chet'ellerge chiqip kétishige seweb boluwatqan amillarning biri. Bolupmu 5-iyul ürümchi weqesidin kéyin amérika we herqaysi yawropa ellirige kelgen Uyghur yashlirining sani körünerlik artti. Ular öz wetinide ish imkani, yashash imkani Uyghurlargha barghanséri tariyiwatqanliqtin özining chiqish yolini chet'ellerde izdeshke mejbur bolghanliqini bayan qilmaqta.

Radi'omizgha kelgen uchurlardin melum bolushiche, 5-iyul ürümchi weqesidin kéyin Uyghurlar arisidiki ishsizliq mesilisining bu qétimliq weqening kélip chiqishidiki muhim amillarning biri ikenliki xitay da'irilirining ishsizliq mesilisini hel qilishta belgilik qedem tashlishigha türtke bolup, bir qisim yashlar ishqa orunlashturulghan bolsimu, emma bularning köpinchisi aliy mekteplerde özi oqughan kesiplerde emes, belki kespi bilen qilichilikmu alaqisi bolmighan sahelerde ishqa orunlashqan. Yeni, köpinchisi herqaysi ahale bashqurush komitétlirida charlash saqchisi, amanliq qoghdash xadimi qatarliq xizmetlerge qobul qilin'ghan. Bashqa chiqish yoli bolmighan Uyghur yashliri bunimu qobul qilishqa mejbur bolmaqta iken.

Chet'ellerge chiqiwatqan Uyghurlar yashlirining inkas qilishiche, ichkiridin teklip qilin'ghan xitay oqughuchilar “Ixtisasliq xadim” süpitide kespiy orunlarni igilep ketkenliktin Uyghurlar kespiy orunlarda oqughan kespini jari qildurush imkanidin mehrum qélip, netijide japa tartip oqughan kespinimu ishlitelmeydiken.

Balisi ichkiridiki aliy mektepni püttürüsh aldida turghan ayalning yuqiridiki bayanlirimu buning toghriliqini ispatlap turmaqta. U sözide yene, balisining oqughan kespini ishlitip, tereqqiy qilish üchün ichkiride qélishni arzu qilghan bolsimu, mektep uning choqum Uyghur rayonigha qaytip kétishi kéreklikini éytip, uning ichkiridin xizmet tépishigha ruxset qilmighan iken. Shunga hazir bu ayalgha Uyghur rayonida balisigha japa tartip oqughan kespige chushluq ish tépishi bolsa téxi qarangghu.

Chet'ellerdiki Uyghur pa'aliyetchiliri bolsa, xitay hakimiyitining Uyghurlardiki ishsizliq mesilisini hel qilishning peqetla bir qisim yashlargha ish bérip qoyush bilen hel bolmaydighanliqini, uning birdin ‏-bir yolining Uyghurlargha heqiqiy hoquq we öz teqdirini özi belgilesh hoquqi bergendila hel bolidighanliqini ilgiri sürmekte.