Шаңхәй йәрмәнкисиниң һарписида уйғурларға қаритилған тутқун қилиш күчәйтилмәктә

Шәндуң университетида оқуватқан бир нәччә уйғур оқуғучиларниң, чиңдав шәһиридики мәлум хитай сақчи даирилири тәрипидин қаттиқ урулуп арқидин тутқун қилинған көрүнүш.

Бүгүн дуня уйғур қурултийиниң баянатчиси дилшат ришит әпәнди зияритимизни қобул қилип, хитай һөкүмитиниң, нөвәттә уйғур районидила әмәс, бәлки пүткүл хитай территорийиси бойичә, уйғурларға нисбәтән тутқун қилиш, зәрбә бериш һәрикити елип бериватқанлиқини билдүрди.

Хитай хәвәр ториниң билдүрүшичә, 4 - айниң 19 - күни уйғур аптоном районлуқ парткомниң даимий һәйити, интизам тәкшүрүш комитетиниң секретари, сиясий қанун комитетиниң секретари фу чяң сиясий - қанун саһәсидики юқири дәриҗилик кадирларға сәпәрвәрлик йиғини ечип, һәр дәриҗилик тармақлардин шаңхәйдә өткүзүлидиған дуня йәрмәнкиси мәзгилидә, елип берилидиған йәнә бир қетимлиқ "100 күнлүк зәрбә бериш һәрикити"ни яхши елип беришни тәкитлигән. У сөзидә, бу қетимлиқ һәрикәттә нуқтилиқ һалда "3 хил күчләргә зәрбә бериш"ни қанат яйдуруп, "тәшәббускарлиқ билән һуҗум қилиш, бешини көтүргән һаман зәрбә бериш, дүшмәнни баш әгдүрүш" принсипида чиң туруп, уйғур аптоном райониниң муқимлиқиға капаләтлик қилишни тәләп қилған.

Бүгүн дуня уйғур қурултийиниң баянатчиси дилшат ришит әпәнди радиомиз уйғур бөлүминиң зияритини қобул қилип, хитай һөкүмити нөвәттә елип бериватқан "100 күнлүк зәрбә бериш һәрикити"ниң мәқсити һәққидә тохтилип, бу һәрикәтниң нуқтилиқ һалда уйғурларға қаритилғанлиқини, йәни уйғурларниң йәрмәнкә мәзгилидә, хәлқара җәмийәткә, хитай һөкүмитиниң уйғурлар үстидин йүргүзүватқан бастуруш сияситини ашкарилап қоюшидин әнсиригәнликини һәм уйғурларниң бу мәзгилдә йәнә бир қетимлиқ кәң - көләмлик наразилиқ һәрикити елип беришиниң алдини елиш үчүн қоллиниватқан тәдбири икәнликини билдүрди.

Дилшат ришит әпәнди, хитай һөкүмитиниң районда йүргүзүватқан бу қетимлиқ зәрбә бериш һәрикитидә, үрүмчини мәркәз қилған һалда, һәрқайси вилайәт наһийиләрдин "қанунсиз диний паалийәтләр билән шуғулланған" дегәндәк баһанилар билән уйғурларни тутқун қилишни башливәткәнликини, дуня уйғур қурултийиниң игилигән мәлуматлириға қариғанда, қәшқәр һәм хотән вилайәтлири тәвәсидин 64 нәпәр уйғурни қолға алғанлиқини билдүрди.

Дилшат ришит әпәнди сөзидә йәнә, һазир хитай һөкүмити райондики учур мәнбәлирини қаттиқ контрол қилғанлиқи үчүн, бу қетимлиқ "100 күнлүк зәрбә бериш һәрикити"дә или районида қанчилик уйғурниң тутқун қилинғанлиқини һазирчә ениқлаш имканийити болмайватқанлиқини билдүрди.

Дилшат ришит әпәнди, һазир хитай һөкүмитиниң пәқәт шәрқий түркистан районидила әмәс, бәлки пүткүл хитай өлкилиридики нормал тиҗарәт қиливатқан уйғурларға қарита тутқун қилиш, чәкләш, өз юртиға қайтуруветиш тәдбирлирини қоллинип, уйғурларға қарита омумйүзлүк бастуруш сиясити йүргүзүватқанлиқини билдүрди.

Дилшат ришит әпәнди зияритимиз ахирида, хитай һөкүмитиниң бу 60 йилдин буян уйғурлар үстидин һәр хил бастуруш сиясәтлирини йүргүзүп келиватқан болсиму, әмма уйғур хәлқиниң өз һәқ ‏ - һоқуқлири үчүн елип бериватқан күрәшлирини һечқачан тохтатмайдиғанлиқини, уйғурларға қарита бу хил қаттиқ қол сиясәтни қоллинишиниң әксичә райондики уйғур хәлқниң ирадисини техиму күчәйтиветидиғанлиқини билдүрди.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.