Wang léchüenning texttin chüshüshi Uyghurlarning teqdirini özgertelemdu?
Muxbirimiz gülshen abduqadir
2009.09.14
2009.09.14
www.nytimes.com Din élindi. Süret, Ciaro Cortes iv / Reuters ning.
Undaqta, Uyghurlar wang léchüen'ge qandaq qaraydu? wang léchüenning wezipisidin istipa bérishi Uyghurlarning siyasi,iqtisadi we ijtima'iy hayatigha yéngi özgirishler élip kélelemdu ?
Uyghurlarning bu heqtiki köz qarashlirini élish üchün chet'ellerde yashawatqan bir qisim Uyghurlar bilen söhbet élip barduq.
Hazir kandida yashawatqan ablet nur ependi wang léchüenning texttin chüshüshi Uyghurlarning hayatigha héchqandaq yéngi özgirish élip kelmeydighanliqi heqqide toxtilip mundaq dédi: "meyli wang léchüen wezipisidin qaldurulup, uning ornigha bashqa bir xitay wezipige oltursun, xitaylardin hakimiyitimizni qolimizgha almighiche bizge yaxshiliq yoq. Chünki, xitaylar oghri hökmide, biz öy igisi, héchqachan öyge bir oghri kirse, yaxshi mu'amile qilidighan, yene bir oghri kirse yaman mu'amile qilidighan ish yoq, oghri haman oghri."
Hazir yawropadiki melum bir dölette yashawatqan bir Uyghur ziyalisi wang léchüenning wezipidin qaldurulushining Uyghurlarning teqdirige héchqandaq tesir körsitelmeydighanliqi heqqide toxtilip mundaq dédi: "wang léchüen wezipisidin qaldurulghandin kéyin, merkez yene uningdinmu better birini wezipige qoyidu. Uyghurlar öz teqdirini özi hel qilidighan bir dewrge kélip, öz rehberlirini özliri saylap chiqmighiche Uyghurlarning teqdiride héchqandaq özgirish bolmaydu."
Uyghur aptonom rayonidiki Uyghurlar teripidin 'yerlik xaqan' dep atilip kéliwatqan wang léchüen'ge bolghan köz qarashliri heqqide toxtalghan ablet nur ependi mundaq dédi: "wang léchüen Uyghur aptonom rayonida wezipe ötigen 14 yil jeryanida 'men bolmisam shinjang qoldin kétetti' dégen idiyini teshwiq qilishqa urunup keldi. U sherqi türkistan xelqige intayin zulum salghan zalim xitay."
Ablet nur ependining éytishiche, Uyghurlar öz teqdirini özliri hel qilish üchün saylam erkinliki bolushi, öz rehberlirini özliri saylam chiqalishi kérek iken.
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.