Вақиттин пайдилинишниң зөрүрлүки

 Әһвал бундақ икән әқил игиси болған һәр бир инсан вақитниң қәдригә йетиши, уни биһудә өткүзүвәтмәслики, уни өзиниң вә инсанийәтниң пайдиси үчүн ишлитишни билиши толиму муһимдур. Пәйғәмбәр әләйһиссалам бир һәдисидә:" көпинчә кишиләр қәдрини биләлмәйдиған икки нәрсә бардур: униң бири сақлиқ, йәнә бири вақиттур"дәп көрсәткән.

Сәуди әрәбистаниниң мәккә мукәррәмә шәһиридә турушлуқ яш алим абдулкерим һаҗим бу һәқтики сөһбитимизни қобул қилди.

Абдулкерим һаҗим билән сөһбәт

Алим абдулкерим һаҗим вақитниң қиммити вә уни чиң тутуп пайдилинишниң муһимлиқи һәққидә тохтилип мундақ деди:" мәрһум устаз муһәммәд ғазали " мусулманниң әхлақи"намлиқ әсиридә мундақ дәп язиду: " биримиз өзиниң мәвҗутлуқини һес қилған чеғида, өткән күнлирини һесаблап, һаятлиқ мусаписиниң башлиниш нуқтисини билиш үчүн кәйнигә қариған вақтида, тәпәккур узунға бармайду. Чүнки у пәқәт сирлиқ башлиниш вә әгишип кәлгән узун йиллар вә кәң кечиләрдин башқисини билмәйду. Ойлиништин қайтқанда болса, өткән ашу йиллар гоя даирисини ғува һадисиләр гирәлишип кәткән бир күндәкла туюлиду. Бу пәқәт инсанниң һазирда һес қилған туйғусидур. Әмма қиямәт күни һесаб бериш үчүн аллаһниң һузурида турғанда буни униңдинму қисқа һес қилиду. Қуран кәримдә :" қиямәт күни аллаһ уларни йиғиду, күндүздә азғинә вақит турғандәк қисқа билиниду, улар өз ‏ - ара тонушиду" дәйду. Бу һес қилиш йәр йүзидә мәңгү туримиз яки ақивитимиз тупрақ билән ахирлишиду, дәп гуман қилидиғанлар үчүн қаттиқ әләм болиду. Бу мушу дуняниң күнлирини ахирәтниң күнлиригә селиштурған вақиттики сәмимий сезим. Лекин у йетип қопуп яки йәп - ичип, чарчап дәм елип, әтигән, кәч, күн, ай вә йилларни биһудә өткүзүвәткән дунядики кишиләргә нисбәтән алдиғучи вә аздурғучи сезим. Инсан буни сезип туруп йәнила өзиниң қиммәтлик вақитлирини ғәпләттә зая қилиду. Бешиға еғир күнләр яки өлүм саити кәлгәнгә қәдәр бихутлиқини давамлаштуриду. Һаяти ахирлишип һәммә иш қолидин кәткән вақитта һошини тапиду. Буниң немигә пайдиси болсун?! "

Әқиллиқ кишиләр вақитни қәдирләйду

Абдулкерим һаҗим вақитни қәдирләш һәққидә йәнә мундақ деди:" өзиниң пайда - зийинини билидиған, әқиллиқ кишиләр чоқум вақитни қәдирләйду. Чүнки вақит униң һаяти. Әгәр у вақтиниң қолдин кетишигә йол қойса, уни әрзимәс ишлар билән биһудә өткүзивәтсә, наданлиқ билән өзини өлтүрүвалғанға охшаш билиду. Инсан тинимсиз һалда алдиға илгириләп меңиватиду. Пәләкниң һәр бир айлиниши узун йолдики басқучларниң бири һесаблинидиған йеңи бир таңдин дерәк бериду. Инсанниң мана бу һәқиқәтни чүшинип уни көз алдида аян болуватқандәк сезиши, илгири болған вә кейин болидиған ишлар һәққидә мулаһизә йүргүзүши ақиланилиқ әмәсму?!"

Вақит сақлап турмайду

Абдулкерим һаҗим йәнә мундақ деди:"  кишиниң вақит меңиватқан болсиму, өзини тохтап турғандәк һес қилиши униң алданғанлиқидур. Бу худди пойизда олтурған йолучиниң өзини җим турғандәк пәқәт сирттики шәйиләрла меңиватқандәк сәзгинигә охшайду. Әмәлийәттә вақит инсан халисун яки халимисун, уни мәҗбурий һалда һаман көзлигән нишанға апирип ташлайду. Мусулманлар вақитниң қәдрини яхши билиду. Улар " вақит қиличқа охшайду, сән кәсмисәң, сени у кесиду" дегән һәқиқәтни яхши билиду. Бир һәдистә:" бәндиниң қәдими қиямәт күнигә қоюлишиғила төт нәрсидин соал қилиниду: өмрини немә билән өткүзгәнликидин, яшлиқини немә иш билән түгәткәнликидин, мал - дуняни қандақ йол билән тапқанлиқи вә уни немигә ишләткәнликидин, өгәнгән билимигә қандақ әмәл қилғанлиқидин соал - сорақ қилиниду" дәп кәлгән."
 
"Аддийси, көзләр вақитниң чәклик тәсирини йүзәки көрүштила көриду. Әмма вақит чирайларға қоруқ, бәдәнләргә аҗизлиқ, чач вә сақалларға ақлиқ елип келиш билән биллә ахири әҗәлниму чақирип келиду. Вақитни йүрүшидин тосуп қалғили болмайду. Инсан қудрити уни арқиға чекиндүрәлмәйду. У мәдәнийәт вә гүллинишләрни хараблаштурған һалда өзиниң аҗайиб қудрити билән кишиләрни һәйран қалдуриду. Мана бу - вақит. Мушу вақитниң өзи билим елиш, иҗад қилиш, миллити вә вәтини үчүн җан көйдүрүп ишләш, яхши ишларни қилиш, өзи еришмәкчи болған яхшилиқларни қолға кәлтүрүш йолида әқиллиқларни ойғитиш пәйтидур ."

"Демәк, бу һаятлиқ мусаписи узун мусабиқиләргә тәйярланған мәйдан болуп, вақитни қәдирләшни билгәнләр вә вақитни чиң тутуп қилишқа тегишлик болғанларни җайида орундап , нәтиҗә яритиш билән аллаһни вә хәлқини мәмнун қилалайдиғанлар утуп чиқидиған мусабиқидур."