Xitay 4 - omumyighinda milletler ittipaqliqini tekitlidi emma emeliyiti bashqiche

Yang jing sözide, "milletler ittipaqliqi yaxshi chaghda, kishilerde bu heqte éniq bir tuyghu bolmighan idi, emma milletler ittipaqliqi buzghunchiliqqa uchrighandin kéyin bolsa, kishiler milletler ittipaqliqining hawadinmu muhimliqini hés qilip yetti" dégen. U öz sözide, nöwette xitayda milletler ittipaqliqi eng muhim mesililerning biri bolup qalghanliqini, hazir milletler mesilisi xitay kommunist partiyisi hem xitay hökümitining muhim kün tertiplirige kirgüzülgenlikini bayan qilghan.

Oxshash bir künde amérika awazi radi'o istansisining muxbiri li shyaw mu "dölet bayrimining 60 yilliqida, milletler ittipaqmu? kompartiye bilen döletning qaysisi küchlük? "mawzuluq xewer analizini élan qildi. Li shyaw maqaliside," xitay kommunist hökümiti dölet bayrimining 60 yilliqini kütüwélish murasimida, bixeterlik mesilisidin bek ensirimekte, bu qétimliq dölet bayrimida zor kölemlik herbiy parat ötküzüsh arqiliq,xitay xelqige we xelq'aragha xitay armiyisining xitay kompartiyisige shertsiz boysunidighanliqini jakarlimaqchi "dep körsetti.

Li shyawning maqaliside xitay hökümet terep xewer agéntliqlirining bir - birige tamamen zit bolghan ikki xil xewiri neqil élinip, xitay hökümiti tekitlewatqan milletler ittipaqliqining emeliyette peqet qeghez yüzidila tekitlinidighan quruq sho'ar ikenliki mulahize qilin'ghan.

Maqalide, " xitayning bu qétimliq dölet bayrimi pa'aliyitide, gewdilendürülidighan muhim nuqtilarning biri, xitayda milletlerning éjil - inaq yashawatqanliqini eks ettürüsh bolmaqta. Dölet bayrimining 60 yilliqini tebriklesh murasimida, sehne dékratsiyisi qilin'ghan 56 tal tüwrük, 1 - öktebir küni tyen'enmin meydanida namayan bolidu.

Xitayning " gherbiy junggo géziti"ning 16 - séntebirdiki sanida, " bu 56 tal tüwrük 56 milletning inaq barawerlikining simwoli, 56 millet xitay xelq jumhuriyitining heqiqiy xojayini, ular birlikte döletke igidarchiliq qilip, jumhuriyetning güllinishi üchün töhpe qoshmaqta " dep körsitildi. Lékin yene shu "gherbiy junggo géziti"ning 13 - séntebirdiki sanida, xitay kommunist partiyisi siyasiy byurosining da'imiy ezasi, merkizi hökümet edliye ministirliqining partkom sékrétari ju yüngkangning 12 - séntebir künidiki sözide, shinjangning muqimliq mesilisining hemmidin muhimliqi, shunga küchni merkezleshtürüp térrorluq qilmishlirigha zerbe bérish, bölgünchi küchlerni qattiq bir terep qilish kérekliki, tibetke nisbeten rahiblargha qanun tüzüm terbiyisi we bashqurushni kücheytip, tibet musteqilliq küchlirining buzghunchiliqining aldini élish kérekliki tekitlendi. Hazir xitayda hökümet terep sho'arida "muqimliq hemmini bésip chüshidu" dégen sho'ar bilen birlikte yene, "xitay dölitide milletler ittipaq we barawer" dep teshwiq qilinmaqta, ejeba muqimliqni bahane qilip, qattiq basturush élip bérish arqiliq xitayda milletler ittipaqliqi emelge ashurulamdu? " déyilgen.

Fransiye agéntliqining 8 - séntebirdiki xewiride, " bultur tibette bu yil7 - ayda musulmanlar asasi ahale bolghan shinjangda zor kölemlik adem yarilinish we qalaymiqanchiliq weqesi yüz berdi, pütün xitay memliket miqyasida kishiler topi otturisidiki weqeler barghanche köpiyiwatqan bu xil ehwal astida, xitay hökümiti dölet bayrimining 60 yilliqini intayin jiddiy bolghan bir xil halette kütüwalmaqta," déyildi.

Shinxu'a agéntliqining 14 - séntebir küni, béyjingdin bergen xewiride yene:" dölet bayrimi mezgilide, béyjing shehiride bixeterlik tedbirliri kücheytilidu, bir milyon 400 ming kishidin terkip tapqan "puqralar amanliq saqlash etriti" teshkillinidu, bular pida'iylar, amanliq saqlighuchi kespiy xadimlar, hökümet organlirida ishlewatqan partiye ezaliri we dölet xizmetchi xadimliridin terkip tapidu" dep xewer qilindi.

"Béyjing kechlik géziti"ning 15 - séntebirdiki sanida: " 15 - séntebir küni kéche sa'et 0 din8 - öktebir küni sa'et 0 giche bolghan ariliqta, béyjing shehirining hökümet memuri idariliri jaylashqan rayonida, her qandaq halettiki uchush meshghulatliri cheklinidu, xet toshughuchi kepterler hem leglek uchurushmu cheklinidu. Xet toshughuchi kepter jem'iyetliri, xet toshughuchi kepterler musabiqisi pa'aliyetlirini, dölet bayrimi mezgilide waqitliq toxtatti. Uchar jisimlar modélliri satidighan dukanlarmu uchush cheklen'gen mezgilde, uchar jisimlar modélliri sétiwalghuchilarning kimlikini tizimlaydu hem ularning isimlikini jama'et xewpsizlik idarilirige yollap béridu, bu mezgilde ötküzülgen toy murasimi we her xil tebriklesh pa'aliyetliride hawagha shar qoyup bérish cheklinidu," dep xewer berdi.

Erkin asiya radi'o istansisining Uyghur bölümimizge radi'o anglighuchilirimizdin kelgen inkaslardin melum bolüshiche, xitayning dölet bayrimi mezgilide, ürümchi shehiride kéler heptidin bashlap, qattiq bixeterlik tedbirliri élinidighan bolup, ürümchige Uyghur aptonom rayonining jenubiy hem shimalidin kélidighan barliq qatnash wasitilirining toxtaydighanliqi, bayram mezgilide yoluchilarning ürümchige kirgüzülmeydighanliqi uqturush qilin'ghan. Ürümchide yingne weqesidin kéyin bir mezgil boshighan herbiy haletning 16 - séntebirdin bashlap yene kücheygenliki, Uyghurlar merkezlik olturaqlashqan rayonlargha kéchiliri herbiyler we qoralliq saqchilar olturghan mashinilarning kiriwatqanliqi melum boldi.

Yaponiye Uyghur jem'iyitidin igilishimizche, yaponiyide oqushqa chiqqan oqughuchilar, pasportining waqtini uzartish üchün xitay elchixanisigha barghinida, konsulxana xadimliri,"siler shinjangliqlarning pasporti hazirche chiqmaydu, 1 - öktebirdin kéyin andin silerni oylishimiz" dep Uyghur oqughuchilarning pasportining waqtini uzartishni kéchiktürgen. Pasport uzartish telipi ret qilin'ghan oqughuchilar bu ishqa ghezeplinip konsulxana xadimliri bilen talash - tartish qilghinida,konsulxana xadimliri özlirini aqlap, "bu yuqiridin chüshken buyruq, siler shinjangliq bolghandin kéyin bizningmu amalimiz yoq,"dégen.

Yaponiye Uyghur jem'iyitining bildürüshiche, "5 - iyul ürümchi" weqesidin kéyin, konsulgha pasport yéngilash üchün barghan Uyghurlarning pasporti ta hazirgha qeder chiqmighan iken, bezilerning pasportini saqlawatqili 3 ay bolghan. Igilishimizche, bir qisim Uyghurlar yaponiyidiki kishilik hoquq teshkilatlirighimu bu ishlar toghriliq inkas qilghan.

Közetküchilerning qarishiche, xitay hökümitining nöwette teshwiqatlirida tekitlewatqan "milletler ittipaqliqigha étibar bérip, inaq jem'iyet berpa qilish" sho'ari bilen, ularning öz emeliyitide yürgüzüwatqan, Uyghur we tibet qatarliq az sanliq milletlerge nisbeten, muqimliqni bahane qilip yürgüzüwatqan qattiq bashqurush siyasiti, chet'ellerde oquwatqan Uyghur qatarliq milliti xitay bolmighan xitay puqralirigha nisbeten perqliq mu'amilide bolushi qatarliqlardin xitay hökümiti tekitlewatqan milletler ittipaq, barawer bolush siyasiti peqet teshwiqat üchünla qolliniwatqan, emma emelde ijra qilinmaydighan quruq sho'ar iken.