Әй вейвей: 'уларниң әң қорқидиғини сениң улардин қорқмаслиқиң'

Сүрәт, әй вейвей әпәндиниң Wikipedia дики сүрити.

Әй вейвей пәйшәнбә күни әркин асия радио истансисиниң зияритини қобул қилғинида, пуқралар тәкшүрүш өмикиниң пидаийлири билән бирликтә, тез сүрәтлик почта йолланмиси йоллаш арқилиқ, хитай дөләтлик йәр тәврәш идариси, сичүән өлкилик хәлқ ишлири назарити, сичүән җамаәт хәвпсизлик назарити қатарлиқ орунлардин 2008 - йили 12 - май йүз бәргән сичүәндики йәр тәврәшкә аит барлиқ учурларни авамға ашкарилашни тәләп қилғанлиқини, әгәр һөкүмәт тәрәп 15 күн ичидә бу имзалиқ хәткә җаваб қайтурмиса, өзлириниң хитайда бәлгиләнгән қанун низамлири бойичә, бу орунлар үстидин әрз сунидиғанлиқини билдүргән.

Әй вейвей : "биз сичүәндики йәр тәврәштә өлгән оқуғучиларниң һәқиқий санини игиләш җәрянида пәқәтла авам пуқралар арисидики әмәлий тәкшүрүшимизгә тайинипла, һәқиқий санлиқ мәлуматларға игә болалмаймиз. Шуңа хитай хәлқ җумһурийитиниң һөкүмәт органлириниң учурларни авам пуқраға ашкарилишини тәләп қилдуқ, биз ашкарилашни тәләп қилған учурлар ичидә һөкүмәт һазирғичә ашкарилашни халимиған учурларму бар. Биз һөкүмәтниң хитай қанунида бәлгиләнгән 15 күнлүк мөһләт ичидә бизгә бу мәсилә тоғрулуқ җаваб беришини тәләп қилдуқ. Әгәр һөкүмәт даирилири бу мөһләт ичидә җаваб қайтурмайдикән, биз хитай хәлқ җумһурийити бәлгилигән қанун, низамларға асасән бу орунлар устидин әрз қилимиз."

Әркин асия радио истансиси мухбири, әй вейвей қатарлиқ пуқралар тәкшүрүш өмикиниң пидаий хадимлириниң һөкүмәт органлириға язған бу очуқ хәтлиридә, охшимиған органлардин охшимиған учурларни ашкарилашни тәләп қилғанлиқини байқиған. Уларниң дөләтлик йәр тәврәш идарисигә язған хетидә, дөләтлик йәр тәврәшни тәкшүрүш идарисиниң бу 10 йил ичидә мәркизи һөкүмәттин қанчилик мәбләғгә еришкәнликини, бу пулни йәр тәврәшкә даир қандақ техникилик түрләргә ишләткәнликини, бу пуллар 12 - май йәр тәврәш бәлвиқиниң мәркизи болған районни тәкшүрүш учун ишлитилгәнму? қутқузуш хизмити җәрянида йәр тәврәш идариси қандақ техникилик қутқузушларни елип барди? дегән соалларға җаваб беришни тәләп қилған.

Уларниң сичүән җамаәт хәвпсизлик назаритигә язған хетидә, сичүән өлкилик җамаәт хәвпсизлик назаритиниң 12 - май йәр тәврәш вәқәсидики қутқузуш хизмитидә қандақ қанун бәлгилимиләрни чиқарғанлиқини, қандақ һөҗҗәтләр барлиқини, җамаәт хәвпсизлик идариси өлгән кишиләрниң тизимликини хәлқ ишлири идарисигә һәм җәмийәткә ашкарилидиму? ашкарилиған болса қачан, қайси вақитта ашкарилиди? өлгәнләрниң әмәлий сани зади қанчилик? дегән мәсилиләр соралған. Сичүән хәлқ ишлири назаритигә язған хетидә, йәр тәврәштә мәҗруһ болғанларниң сани қанчилик? буларниң ичидә оқутқучи - оқуғучиларниң сани қанчилик? дегән мәсилиләргә һөкүмәт органлириниң җаваб бериши тәләп қилинған.

Бултур 5 - айда сичүәндә йәр тәврәш апити йүз бәргәндин кейин хитай һөкүмәт тәрәпниң йәр тәврәш җәрянида өлгән кишиләрниң һәқиқий санини ениқ мәлум қилмаслиқи, йәр тәврәш җәрянидики қутқузуш хизмитидә суслуқ қилғанлиқи сәвәблик бу вәқә тоғрулуқ хәлқниң наразилиқ қозғалған болуп, һөкүмәт әрз қилғучиларға нисбәтән бастуруш сияситини йүргүзгән. Бу сәвәблик әй вейвей қатарлиқ бир түркүм зиялийлар өзлүкидин тәшкиллинип, сичүәндики йәр тәврәштә зиянкәшликкә учриғучиларниң һәқиқий әһвалини игиләш, апәттә өлгән оқуғучилар һәм оқутқучиларниң һәқиқий санини авам пуқралар арисиға берип игиләш хизмитини башливәткән.

Әй вейвей қатарлиқ пидаийларниң бу тәкшүрүш хизмити хитай һөкүмитиниң һәм сичүән йәрлик даирилириниң көп қетимлиқ тосқунлуқи вә тәһдитлиригә учриған, әй вейвей бу сәвәблик көп қетим, сичүән вә бейҗиңдики сақчиханиларға қамап қоюлған, униң шәхси тор бетиму һөкүмәт тәрипидин тақиветилип, һөкүмәт униң өйигә көзитиш аппарат орнитип,иш һәрикәтлирини тәқиб астиға алған.

Әй вейвейниң хоңкоңда чиқидиған "йеңи дәвр журнили" мухбири рен йәнфаңниң зияритини қобул қилғинида билдүрүшичә, һәтта бу йил 12 - сентәбир күни әй вейвей вә униң достлири сақчилар тәрипидин қаттиқ урулған, сақчиларниң шу қетимлиқ қаттиқ уруши нәтиҗисидә әйниң беши еғир зәхимлинип меңисигә қан уюған, әмма хитайдики дохтурлар әй вейвейгә йеник дәриҗидә зәхмиләнгән дәп диагноз қоюп, уни давалашни рәт қилған. 14 - Өктәбир күни германийиниң франкфорт шәһиридә өткүзүлгән хәлқара китаб йәрмәнкисигә қатнишиш учун германийигә барған әй вейевей беши қаттиқ ағрип кәткәнлики учун, дохтурханиға барғинида германийә дохтурлири уни һаяти хәвп ичидә дәп диагноз қоюп, оператсийә қилип меңисидә уюп қалған қанни тазилап, униң һаятини хәвптин сақлап қалған.

Әй вейвей, "йеңи дәвр журнили" мухбири рен йәнфаңниң зияритини қобул қилғинида, өз ирадисини ипадиләп мундақ дегән: "мән һәр вақит һәққанийәт тәрәптә турдум, авам хәлқниң мәнпәәтини һәммидин әла билдим, һөкүмәтниң ашу азғинә маашини дәп виҗданимни сатмидим. Көрүп турупсиз, һазир хитайда пуқралар әркинлики һәм демократийидин соз ечиш мумкин әмәс, улар мени тәқиб астиға елишти, өйүмгә тил камера орнитип һәрикәтлиримни тәқиб астиға елишти, тор бекитимниму тақивәтти, әсәрлиримни нәшр қилишимни тости, әмма мән қорқмаймән. Чүнки мениң арқамда турғини ашу авам хәлқ ‏ - пуқралар һәм уларниң һәқиқаний тәлипи."

Әй вейвей "йеңи дәвр журнили" мухбири рен йәнфаңға уйғур елиниң нөвәттики вәзийити һәққидә тохтилип шундақ дегән: "бу йил июл вәқәсиниң йүз бериши әмәлийәттә хитай һөкүмитиниң миллий сияситидики баравәрсизлик, аз санлиқ милләтләргә қарита кәмситиш сиясити сәвәбидин йүз бәргән. Һөкүмәт өз хаталиқини түзитишниң орниға интернет вә телефонни үзүветип, учурни қамал қилиш арқилиқ хәлқни бастурмақчи болуватиду, шинҗаңни дунядин айривәтмәкчи болуватиду. Мана бу уларниң хәлқниң ғәзипидин қорққанлиқи, өз қилмиш - әтмишлириниң дуняға ашкарилинишидин қорққанлиқи сәвәбидин болуватиду.Чүнки һәққанийәт хәлқ тәрәптә, шуңа һазирқи һөкүмәт хәлқтин қорқиду. Мән вә мениң достлирим бу һәқиқәтни яхши билимиз, шуңа биз һөкүмәтниң бу тәқиплиридин қорқуп қалмаймиз."