1949 ‏ - Yilidin buyan xitay hökümranliq qiliwatqan 'shinjang' (6)

Sürette xitay saqchiliri Uyghur aptonom rayonining bir yézisida Uyghur déhqanlirini tutqun qiliwatqan körünüsh

 Tötinchi bab: shinjangning kelgüsi

Lin bawxu'a ependi kitabining tötinchi babi, yeni 'shinjangning kelgüsi' dégen babining mezmunlirini tonushturup mundaq deydu: sherqi türkistan teshkilatliri kommunist xitay hökümitige jeng élan qilip boldi, hazir yash ewladlarni qolgha keltürüsh üchün teshwiqatni kücheytiwatidu, eger xitay emdi siyasitini özgertmise, berpa qilimen dewatqini 'inaq jem'iyet' emes, belki qan aqquzidighan jem'iyet bolup chiqidu.

Rabiye qadir xanim xitay hökümiti üstidin shikayet bashlidi

- Bir qisim Uyghurlar 2004 ‏ - yili 9 ‏ - ayda, amérikining washin'gton shehiride 'muhajirettiki sherqiy türkistan hökümiti' dégen bir teshkilatning qurulghanliqini élan qilghan idi, dep bayanini bashlaydu lin bawxu'a ependi " 1949 ‏ - yilidin buyan xitay hökümranliq qiliwatqan shinjang" dégen kitabining 'shinjangning kelgüsi' dégen babida. Uning qarishiche, bash orgini gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultéyining bu heqte pozitsiye bildürmigenlikidin qarighanda, bu, Uyghurlarning ichki qismida meqsetlirini öz - ara uqushalmighan yene bir teshkilatning herikiti ikenliki éniq.

Lékin, - deydu lin bawxu'a ependi bayanida, - xitay hökümiti 'dölet mexpiyetlikini chet'elge ashkarilighan' dégen jinayi nam bilen 1999 ‏ - yili 8 yilliq qamaq jazasi élan qilip türmige tashlighan bay Uyghur sodigiri rabiye qadir xanim, xitay türmisidin 2005 ‏ - yili amérikigha kélip a'ilisi bilen jem bolghandin kéyin, dunyagha xitay hökümitining Uyghurlarning kishilik hoquqigha ziyankeshlik qilghanliqini shikayet qilishqa bashlidi. Uningdin kéyin, 2005 ‏ - yili 'sherqiy türkistan azadliq teshkilati' dégen bir teshkilat gérmaniyining myunxin shehiridiki sherqiy türkistan uchur merkizi arqiliq bir sintexse tarqitip, kommunist xitay hökümitige qarshi qoralliq jeng bashlap musteqilliqqe érishidighanliqini élan qildi. Bu ikkisining baghlinishi barmu - yoq bu, manga namelum.

Xitay hökümiti rabiye xanimdin öch élish üchün balilirini görüge éliwaldi

Lin bawxu'a ependining bayan qilishiche, amérikining térrorchiliqqa qarshi urushi téxiche tirkishish halitide turghachqa, Uyghurlarning xitaydin qutulush heriketlirining gherb döletlirining qollishigha ige bolushigha qiyinchiliq tughuldi. Bundaq ehwal astida, rabiye xanimning nobil tinchliq mukapati namzatigha körsitilgenlikimu Uyghurlarning qutulush heriketlirige nahayiti chong türtke bolalmidi. Belki uning eksiche, rabiye xanim dunyagha Uyghur qurultiyigha re'is bolup saylan'ghan haman, xitay hökümiti ürümchidiki sot mehkimisi arqiliq rabiye xanimning bir oghligha 'baj oghrilidi' dégen jinayi nam bilen 7 yilliq qamaq jazasi élan qilip öch aldi.

Uningdin kéyin, xitay hökümiti rabiye xanimning yene bir oghligha 'döletni parchilashqa qutratti' dégen jinayi nam bilen 9 yilliq qamaq jazasi élan qildi. Bu, xitay hökümitining rabiye xanimning herikitini cheklep turush üchün yurttiki balilirini görüge éliwalghanliqi.

Jorj bush rabiye xanimni qobul qilish arqiliq xitaygha inkas qayturdi

Lin bawxu'a ependining bayan qilishiche, xitayning bundaq yolsizliq qilghanliqi, pozitsiyisi téxiche mujimel turuwatqan amérika prézidénti jorj bushni, 2007 ‏ - yili 6 ‏ - ayning 5 ‏ - küni pragani ziyaret qiliwatqan pursettin paydilinip, rabiye xanim bilen körüshüshke, bu arqiliq xitay hökümitining rabiye xanimdin öch alghanliqigha inkas qayturushqa mejbur qildi.

Rabiye xanim yaponiyini hemkarlishishqa chaqirdi

Uningdin kéyin, ‏ - deydu lin bawxu'a ependi bayanida, ‏ - ‏ rabiye xanim xelq'ara kechürüm teshkilatining teklipi bilen yaponiyide üch hepte ziyarette boldi. Yaponiyini asiyada tesiri küchi bar dölet dep qarighan rabiye xanim, yaponiye hökümitini Uyghur mesilisini hel qilish üchün hemkarlishishqa, yaponiyidiki Uyghur oqughuchilarni dawamliq qollap bérishke chaqirdi.

Yaponiye hökümitining rabiye xanimgha wiza bergenliki we uni 'Uyghurlarning meniwiy anisi' dep atap hörmetligenliki, xelq'arada, xitayning Uyghurlarni rehimsizlik bilen basturuwatqanliqigha qarshi jiddiy inkas peyda qildi.

Xitay hökümiti Uyghurlarni 'térrorchi' dep atighansiri, Uyghur mesilisi shunche téz xelq'aralashti

Lin bawxu'a ependining bayan qilishiche, xitay hökümiti Uyghurlarning xitaydin qutulush heriketlirini basturup kételmidi. Xitay Uyghurlarni dunyagha 'térrorchi'dep élan qilghanséri, Uyghurlarning xitaydin qutulush heriketliri shunche téz xelq'aralashti.

Buning bilen xelq'ara Uyghurlarning öz - özige xoja bolush we étiqad erkinlikige bolghan arzuyini chüshendi. Béyjing hökümiti bolsa, xelq'araning inkasini oylap körmidila emes, belki xelq'aragha Uyghurlarni dawamliq basturush arqiliq inkas qayturdi, bu, ziddiyetlerni keskinleshtürüwetti.

Uyghurlarning talibanlar bilen ariliship qalghanliqi 'térrorchiliq' déyilse, xitayning talibanlarni qollighanliqini néme déyish kérek?

Lin bawxu'a ependining qarishiche, xitay zorawanliq wastisi bilen Uyghurlarni basturuwatqanda, Uyghurlarningmu zorawanliq waste bilen qarshiliq körsitishi ghelite hadise emes. Béyjing hökümiti Uyghurlarni 'térrorchi' dégen bolsa, xitayning Uyghurlarni qoralliq basturushi medeniyetlik bolamdiken? bezi Uyghurlarning chet'ellerdin yardem tilep, talibanlar bilen ariliship qalghanliqi, xitayning Uyghurlarni basturushi üchün bahane boldi. Emma kommunist xitayning talibanlarni bashqurulidighan bomba qatarliq qorallar bilen teminligenlikini we ulargha nur kabil sistémisi qurup bergenlikini néme dep chüshendürüsh kérek?