Xitayning idare qilish usuli

Filimning mezmuni

Qoral küchige tayan'ghan zorawanliq " qudret tépish basquchidiki waqitliq güllinish we saqchi kontiroli" namliq bu höjjetlik filimda, Uyghurlar wetinining 1949 - yili xitay kommunist armiyisi teripidin bésiwélin'ghandin kéyinki maw zédung dewride, Uyghurlarning étnik qirghinchiliq we medeniyet buzghunchiliqlirigha duch kelgen azabliq tarixi körsitilipla qalmay, yene Uyghur wetinide yüz bergen türlük qanliq weqelermu qisturulup ötülgen.

Xitayning Uyghurlarni herbiy we saqchi küchige tayinip kontrol qiliwatqanliqi, öz mustemlikisidiki bu rayonni qoral küchige tayinip saqlap qélishqa urunuwatqanliqi bayan qilin'ghan. 8 - Iyul we 9 - iyul künliri ürümchi hem qeshqerde yüz bergen qanliq qirghinchiliqni arqa körünüsh qilghan bu filimda, xitaydiki néfit we tebi'iy gaz bayliqlirining eng zor ghezinisi bolghan Uyghur wetinide yashawatqan xelqlerning, eksiche namratliq we bichariliq teqdirige mehkum qilinipla qalmay, xalighanche basturush, öltürüshlerge duch kéliwatqanliqi chüshendürülgen.

Uyghurlar menggü süküt qilalmaydu

Xaynér wémbér we tilman wörtiz qatarliqlar teripidin ishlen'gen bu bir sa'etlik filimda yene, 1997 - yili yüz bergen "5 - féwral ghulja weqesi" bayan qilin'ghan. Bu weqede 100 din artuq Uyghurning étip öltürülgenliki, qanche minglighan kishining qolgha élin'ghanliqi d u q re'isi, Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanimning tili bilen otturigha qoyulghan we weqe jeryanida yüz bergen paji'eler sözlen'gen.

Filimda, xitayning bügünki güllinishining ötkünchi hadise ikenliki, armiye we saqchining mutleq zorawanliqigha tayinip idare qilish bilen emelge éshiwatqan bu tereqqiyatning héchqandaq kapaletke ige bolalmaydighanliqi, bolupmu bayliqliri talan - taraj qilinip, isyankarliri üzlüksiz türde ölümge mehkum qiliniwatqan we heqsizlerche öltürüliwatqan Uyghurlarning menggü süküt qilip yashishining mumkin emesliki ilgiri sürülgen.

Uyghurlarning musteqilliq herikiti kücheymekte

Filimda yene, Uyghur wetinidiki xitay düshmenliki toghrisida toxtilip, Uyghurlarning qarshiliq heriketlirining emeliyette tibetlerning qarshiliq heriketliridin janliq we köp ikenliki, Uyghurlarning izchil türde öz musteqilliqi üchün bedel tölep kéliwatqanliqi, minglarche kishi türmilerge bent qilinip, yene minglarche kishi öltürüliwatqan bolsimu, bu qarshiliqlarning yildin ‏ - yilgha küchiyip, béyjingni parakende qiliwatqanliqi otturigha qoyulghan.

Qanliq basturush we mustebitlerche idare qilishning Uyghurlargha nisbeten ünüm bermeywatqanliqi tekitlen'gen. Chet ellerdiki Uyghurlarning naraziliq pa'aliyetlirining kölimi keng, türi köp bolsimu, lékin metbu'at we xelqlerning diqqitini tibetliklerdek tartalmaywatqanliqi, buningdiki asasi sewebning, Uyghurlarning musulman xelq bolghanliqi, 11 - séntebirdin kéyin xitay hökümiti teripidin térrorchi böhtan bilen qarilinip kelgenlikidin ibaret ikenliki izahlan'ghan.

  "Küchlükler axiri ajizlar qolida halak bolidu "

" Üzlüksiz ölüwatqan, öltürüliwatqan, minglap turmilargha qamiliwatqan Uyghurlar néme üchün tibetlikler kebi dunyaning diqqet - étibarigha érishelmeydu? ular xirsti'an bolmighanliqi üchünmu? buddist bolmighanliqi üchünmu?" dep nida qilghan idi, aldinqi hepte bir gérman ziyalisi öz esiride. " Qudret tépish basquchidiki waqitliq güllinish we saqchi kontiroli" namliq bu höjjetlik filim, köp qisimliq qilip ishlen'gen bolup, a r d téléwiziye qanilidin sirt, gérmaniyining bashqa t w we radi'o qanalliridimu köchürüp anglitilmaqta.

Filim algha sürgen idiyini bir jümle bilen xulasilash mumkin: "zulum bar yerde qarshiliq haman bolidu. Yene kélip, mutleq zorawanliqqa tayinip özini quwwetlendürgen küchler, axirqi hésabta özi zulum salghan ajizlarning qolida halak bolidu."