Uyghur élige 6 milyon köchmen "Yerlikleshtürgen" xitay köchmenler mesilisi küchlük inkas qozghidi

Xitay hökümiti 5 - iyul weqes'idin kéyin Uyghur rayonida bir tereptin köchme nopusni kontrol qilishni kücheytip, Uyghurlargha olturaqname, öy ijare bérishni chingitqan. Kimlik tekshürüsh qattiq tutulup, Uyghurlar kimliksiz hetta nahiye bazirighimu kirelmeydighan bopqalghan idi. Köchme nopusni qattiq kontrol astigha élish siyasitining tesirige eng jiq Uyghur rayonining merkizi ürümchi shehiride yillardin béri ushshaq tijaret bilen shughullinip, jan béqiwatqan bashqa yerlik Uyghurlar uchrighan bolup, ular ürümchidin özi kelgen yéza - mehellirige qoghlinip, ürümchide topliship olturaqliship kelgen mehelliliri qayta özgertip yasash qurulush türi buyiche chéqip tüzlen'gen idi. Uyghurlarning xalighan yerge olturaqlishishi qattiq bir cheklimige uchrawatqan bir shara'itta, xitay ölkiliridin kelgen xitay köchmenliri derhalla Uyghur élige turaqliq olturaqlishish kinishkisige ériship, yerliklerge oxshash imtiyazlargha érishtürülgen.

Bu heqte xitay qanunchiliq torida élan qilin'ghan xewerdin qarighanda, xitay da'iriliri ötken yili 10 - aydin bashlap, ichkiridin kelgenlerning waqitliq turush kinishkisini emeldin qaldurup, uni menggülük olturaqlishish kinishkisige almashturghan. Mezkur belgilime élan qilin'ghan 10 aydin buyan jem'iy 6 milyon kishi bu kinishkige érishtürülgen. Yeni xitay da'irilirining ibarisi boyiche alghanda "Yerlikleshtürülgen".

Yuqiridiki xewer élan qilin'ghandin kéyin, xitay hökümitining bu belgilimini chiqirishtiki obyékti we meqset - muddi'asigha nisbeten türlük pikirlerni peyda qildi. Norwigiyidiki Uyghur ziyaliysi semet ependi yuqiridiki reqemning qorqunchluq bir reqemlikini we buningdin xitay hökümitining köchmen yötkesh siyasitini eng muhim xizmetler qatarida qoyup jiddiy ishlewatqanliqini körüwélishqa bolidighanliqini éytti.

Xewerde körsitilishiche, Uyghur aptonom rayon da'iriliri ichkiridin kelgen köchmenlerni öz yurtidikidek hés qildurush, ularning menpe'etlirige kapaletlik qilish üchün "Shinjanggha kelsengla, sen shinjangliq bolisen" dégen xizmet prinsipigha asasen xizmet qiliwatqan bolup, xewerde bundin kéyin da'irilerning sirttin kelgenlerni yerlikleshtürüsh xizmitidiki resmiyetlerni ongaylashturidighanliqini alahide eskertken.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependi bu heqte toxtilip, xitay hökümitining téximu köp köchmenni Uyghur élige kélishke jelp qilish arqiliq özining Uyghurlarni öz élide az sanliq qatarigha chüshürüsh istratégiyisini emeliyleshtürüwatqanliqini bildürdi.

Xitay köchmenler mesilisi Uyghurlarning eng qattiq naraziliqini qozghawatqan we rayondiki milliy ziddiyetningmu tüp négizi dep qariliwatqan bir hadise. Xitay hökümitining bu siyasitini kücheytishining ekische, Uyghurlarningmu buninggha bolghan naraziliqining künsayin éiship bériwatqanliqi yéqinqi yillardin buyan Uyghur élide xitay köchmenlirige hujum qilish weqelirining köpiyishi bilen öz ipadisini tapqan idi. Mesilen, yéqinqi bir qanche yil ichide yüz bergen aral weqesi, yéngi'ériq weqesi, yéngi bazar weqesi qatarliq weqelerning hemmiside xitay köchmenler hujum nishani qilin'ghan. Dilshat rishit ependi xitay hökümitining Uyghurlarning künsayin köpiyiwatqan qarshiliq heriketlirige diqqet qilishi kéreklikini, undaq bolmaydiken téximu köp 5 - iyul weqelirige yol achidighanliqini bildürdi.

Buni bésish arqiliq, pikringizni yézing

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar