Xitay tenheriketchiliri “Olimpik mashina ademlirimu?”

London olimpik musabiqisde xitay ayal su üzüsh mahiri yé shiwénning 400 métirliq su üzüshte erlerdinmu yuqiri maharet yaritishi xitay tenheriketchilerning yétishtürülüsh usulliri heqqide talash - tartish yaratti.
Muxbirimiz irade
2012.08.03
xitay-olimpik-balilar-305.png Bir xitay térinir kichik bir qizni gimnastika türide chéniqturmaqta
AFP


Bolupmu herqaysi axbarat wastiliride xitaydiki mexsus tenterbiye mahirliri yétishtürülidighan mekteplerde ten jazasigha oxshap kétidighan zalim usullar arqiliq terbiyi'iliniwatqan kichikkine balilarning resimliri élan qilghandin kéyin, jama'etning qattiq diqqitini tartip, mulahize yaratti. Töwende muxbirimiz iradedin bu heqte tepsiliy melumat anglighaysiler.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, yéqinda fransiye agéntliqi, birleshme we roytérs agéntliqliri muxbirlirining xitayning nenning, shangxey sheherliridiki gimnastika mektepliride ziyarette bolup, bu balilarning kündilik meshq jeryanidiki resmiliri axbaratta élan qilin'ghandin kéyin, xelq'arada küchlük inkas qozghidi. Bu süretlerdiki 2 yashtin 10 yashqiche bolghan balilarning quramigha yetken kishilermu kötürülmeydighan usullar arqiliq chéniqturulushi oqurmenlerni heyran qaldurdi. Chet'el axbarat wastiliride, kishiler bu körünüshlerge bu balilar “Meshiq qiliwatamdu yaki jazalanduruluwatamdu” dep su'al qoyushti.

En'giliyide chiqidighan “Kündilik mektup” gézitide élan qilin'ghan “Xitayning kelgüsi olimpik chimpiyonlirini yasap chiqidighan rehimsz tenterbiye mektepliri” mawzuluq resimlik maqalide, muxbir xitayning nenning shehiridiki dangliq tenterbiye mektipini ziyaret qilghan. U bu mektepte 5 - 6 yashlar ari'isidiki balilarning gherbliklerning köz qarishi buyiche rehimsizlerche usullar bilen terbiyilinidighanliqini bildürgen. Bu yerde muxbirni heyran qaldurghan yene bir muhim noqta bolsa, bu balilarning kichikidinla “Weten üchün sherep qochush” idiyisi bilen yétishtürülidighanliqi bolup, u bu mekteplerdiki térinirlarning balilargha “Amérika we bashqa riqabetchi döletlerni yéngip, dölitimizge altun médal arqiliq sherep keltürimiz” dep terbiye béridighanliqigha heyran qalghan.

Mezkur gézit yesli yéshidiki balilarning mana mushundaq usullarda yétishtürülüshini xitayning olimpikte alghan altun médallirining keynidiki rehimsiz heqiqet, dep körsetken.

Kanadada chiqidighan “Yultuz” gézitimu bu heqte maqale élan qilghan bolup, uningda xitayning olimpik mahirlirini yétishtürüsh usuli heqqide munular déyilgen :

- Xitay tenterbiye mahirlirini nahayiti qattiq chéniqturidu. Xitayning terbiyilesh usuli uzun yillardin béri qattiq talash - tartish yaritip kelmekte. Ular balilarni urup terbiyileydu. Chünki, xitay medeniyitining köz qarishi boyiche ular “Urmisang, netije alalmaysen” dep qaraydu.

Maqalide 2005 - yili en'giliyilik su üzüsh mahiri, 4 qétimliq olimpik altun médali qazan'ghuchisi mettiyu pinséntning béyjingdiki shaxey tenterbiye mektipige ziyaretke barghandin kéyinki tesiratliri bérilgen bolup, pisént xitaydiki tenterbiye mektepliri heqqide toxtilip mundaq dégen:

- Elwette, gimnasitika we shuningdek bashqa tenterbiye türlirini kichik yashta bashlashning köp paydisi bar. Shundaqtimu u mekteplerde körgenlirim méni qattiq chöchütiwetken idi. Gherblikler we sherqliqlerning meshq we terbiyileshke bolghan köz qarishi oxshimaydiken. Méning qarishimche, bu balilar u yerde xarlinidiken. Nurghun balilar manga özining tayaq yeydighanliqini éytip berdi.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, xitaygha oxshash diktator döletlerdiki balilar uchrawatqan bu türdiki mu'amile kishilik hoquq teshkilatliriningmu diqqitini qozghap kéliwatqan bir mesile. Maqalide éytilishiche, kishilik hoquqni közitish teshkilati asiya ishliri dériktori félim kayin xitaygha oxshash döletlerde balilarni qoghdaydighan asasiy méxanizmlar téxi ornitilmighanliqini, xitaydiki balilarning mushuninggha oxshash uzun muddetlik, rohiy we jismaniy shiddetke uchrash ehwalining yuqiri bolushining sewebi, dep körsetken.

“Yultuz” géziti xitaydiki bundaq tenterbiye mekteplirini altun médal zawutlirigha oxshatqan bolup, xitay tenheriketchilirining paji'esi heqqide maqalide mundaq déyilgen : “Xitayning olimpik médal zawutliri dölet teripdin birdek orunlashturulidu. Dölet ularni biwaste bashquridu we baqidu. Buni xitayda hemme kishi bilidu. 2010 - Yili wankowér qishliq olimpik musabiqisde 18 yashliq xitay qar téyilish mahiri juw yang altun médalgha érishkende söz qilip, aldi bilen ata - anisigha rehmet éytqanliqi üchün térinérliri teripidin qattiq tenqidlen'gen, eyni chaghda bu ish xitayda qattiq ghulghula qozghighan idi. Bu nahayiti muhim bir nuqta. Eyni chaghda hetta, xitay döletlik tenterbiye komitétining mu'awin bashliqi yü zeyching uni tenqidlep “Juw yangning wetenperwerliki gumanliq” dégen we tenheriketchilerning ata - anisigha rehmet éytishitin awal, choqum döletke rehmet éytishi kéreklikini tekitligen. Mana bu xitayning döletning abroyini tikleshnila meqset qilidighan olimpik chüshi.

Gézitlerde qozghalghan munazirilerde nurghun oqurmenler öz pikrini bayan qilishqan. Ularning beziliri qaldurghan sözliride bu balilarning ehwaligha échin'ghanliqini, ularning rohiy we jismaniy jehettin hergizmu normal kishilerge oxshash chong bolmaydighanliqini yézishqan. Yene nurghun kishiler déktator xitay hökümitining bu balilarni zalimlarche usullar bilen yétishtürüp, ularni dölet üchün abroy tikleydighan mashina ademlerge aylandurup qoyghanliqini qattiq tenqid qilghan.

Yultuz géziti mulahizisde, eger meqset peqetla altun médal élish bolsa, xitayning bu usuli ishqa yaraydu. Emma xitay tenheriketchiler olimpikni bir musabiqe we xoshalliq dep qarashtin yiraq. Ular döletke xizmet qilish üchün özlikidin ayrilip qalghan. Bu séstima tenterbiyining kishige béridighan xoshalliqini bitchit qiliwetken.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, matériyallardin qarighanda, xitayda 3000 etrapida tenterbiye mektipi bar bolup, bu mekteplerde 400 ming tenheriketchi terbi'ilinidiken. Bularning ichidin közge körün'genliri tallinip, yeni texminen 40 mingdek bala mexsus olimpik tenterbiyichiliri yétishtürülidighan gimnaziyilerde terbiyilinidiken. Yene mushu 40 mingning ichidin axiri bérip aran 400 i olimpikke qatnishish salahiyitige érisheleydiken. Tenheriketchilerning ichidin beziliri 5 yashtin bashlap terbiyilinidiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.