Xitayning olimpiktin kéyinki yumshash alametliri

Béyjing olimpikidin kéyin xitayda özgirish bolidighan ‏ - bolmaydighanliqi mesilisi, xelq'ara jama'et pikride bu yilning qizziq témiliridin biri idi.
Muxbirimiz shöhret hoshur
2008.11.04

Bu seweblik xelq'ara jama'et xitay kommunist hakimiyitining olimpiktin kéyinki bayanat we chaqiriqlirini inchike közetmekte. Olimpiktin kéyinki muhim bayanatlardin biri, xitay bash ministiri wén jyabawning süt parashuki mesiliside mes'uliyetni hökümette dep körsitishidur. Diqqetke sazawer chaqiriqlardin biri bolsa, xitay j x ministiri méng jyenjuning saqchilarni yumshaq qol bolushqa chaqirishidur. 

Ministir Meng jianzhu ötken hepte élan qilghan maqaliside, ijtima'iy isyanlarni bir terep qilghanda saqchilarning éghir bésiq bolushini, qoral ishlitishtin saqlinishini, adem öltürüsh we adem yarilandurush weqeliridin saqlinishini alahide tewisiye qilghan. Saqchilarning wezipisi weqeni ulghaytish emes, weqeni kichiklitish we peseytish dep körsetken. Közetküchilerning qarishiche, méng jyenjuning bu chaqiriqining qanchilik emeliy rol oynaydighanliqi ayrim mesile, emma j x ministirining ashkara halda saqchilardin yumshaq qolluqni telep qilishi, xitay kompartiyisining hakimiyet en'enisige nisbeten bir yéngiliq dep qaralmaqta.

Roytrés agéntliqi bu heqtiki xewiride, xitayni bu yil 6 ‏ - ayda yüz bergen wéng'en weqesi qatarliq zor weqelerdin sawaq almaqta dep yazdi hem yene xitayning burni bundin kéyin yüz bergüsi isyanlarni purawatidu dep körsetti. Méng jyenju mezkur chaqiriqini otturigha qoyup uzun ötmey yeni tünügün xitayning chungching shehiride taksichilar namayishi yüz berdi. Namayishning arqisida shiddet heriketliri yüz bérip, 30din artuq aptomobilgha ot qoyuwétildi. Shundaq bolushigha qarimay hazirgha qeder seweblik qolgha élin'ghanlar bolmighan. Taksichilarning namayishi bügünmu dawam qilmaqta. Yene bügün xitayning xénen ölkiside poyiz ishchiliri bilen déhqanlar arisida toqunush chiqqan.

Xitay bash ministiri wén jya bawmu heqiqetni emeliyettin izdesh zhurnilida élan qilghan maqaliside, bundin kéyin, iqtisadiy tereqqiyattiki astilashning tesiri we mal bahasining ösüshi bilen jem'iyet muqimliqida tewrinish yüz béridighanliqini bildürgen. Ministir méng jyenju bolsa, yoqiriqi maqaliside yene mundaq dégen: " iqtisadiy amillar we intérnét seweblik, puqralarning uchur we pikir erkinlikige qarita sezgürlüki kücheydi. Shunga biz yalghuz dölet bixeterliki we jem'iyet bixeterlikini közlepla qalmay, iqtisadiy bixeterlik we uchur bixeterlikinimu qoghdishimiz kérek."

Roytrés agéntliqi méng jyenjuning bu sözlirini, hökümetning öz mes'uliyitini tonushidiki ijabiy qedem dep körsitidu. Méng jyenju mezkur maqalisining arqisida, qanunsiz meblegh sélish, qanunsiz bazar échish, yer asti banka qurush we iqtisadiy jinayetler, ijtima'iy isyanlargha ot tutashturuwatqan amillar dep körsetken.

Xitay kompartiyisi merkizi komitétining aliy meslihetchiliridin biri, ötken heptide shangxeyde qilghan sözide, xitayning 2020 ‏ - yili démokratiyige ötidighanliqini bildürgen idi.

Bash ministir wén jya baw bilen j x ministiri méng jyenjuning sözliri, xitayning jem'iyet amanliqi we dölet bixeterliki mesiliside olimpiktin kéyinki yumshash pozitsiyisi dep qaralmaqta. Emma Uyghur rayonidiki weziyet bolsa eksi yönilishte ilgirilimekte.

Uyghur ilidin kelgen inkaslardin melum bolushiche, bölgünchilik, térrorluq eyiblimiliri, jazalash tedbirliri izchil kücheymekte: wang léchüenning 3 xil küchlerge qarshi küreshni hayat - mamatliq küresh dep atishi, nur bekrining diniy saheni 3 xil küchlerge zerbe bérishning aldinqi sépi dep körsitishi, xitay xelqighe nésip boluwatqan olimpiktin kéyinki yumshash shamilining Uyghur rayonigha aldirap yétip kelmeydighanliqidin bisharet bermekte.


Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.