Xitayda hazir “Pütün xelq qozghilip özimizni qutquzayli” dégen sho'ar chiqti

Sichüendin kelgen ishlemchilerning hökümetke bolghan naraziliq heriketliri tinchitilghan bolsimu, yerlik gu'angdungluqlar qozghilip bu ishlemchiler bilen sürkilish peyda qilghan.
Muxbirimiz weli
2011.06.16
guangdong-xitay-namayish-305.jpg Xitay saqchiliri lichüen sheherlik hökümet qorusining derwazisini tosmaqta. 2011-Yili 9-iyun.
AFP

Xongkongda chiqidighan mingbaw gézitining tünügünki xewiride bayan qilinishiche, gu'angju shehiridiki shintang bazirida yüz bergen sichüenlik ishlemchilerning qozghilangliridin kéyin, yerlik hökümetler mehellidiki gu'angdungluqni qozghilip chiqip, özining yurt-makanini qoghdashqa chaqirdi. 18 Yashtin 60 yashqiche bolghan hemme er puqrani tömür kaltek we polat kaska bilen qorallandurdi. Sichüenlikler xitay hökümitini, yerlik xelqni qaymuqturuwatidu, dep naraziliq bildürüshke bashlidi. Buninggha qarita xitayning 2 mingdin artuq qoralliq eskiri shintang bazirida, tünügün seherdin bashlap bir kilométirliq sep tartip charlash élip bérishqa bashlidi.

B b s ning bayan qilishiche, 6‏-ayning 12‏-küni bir nechche onming sichüenlik gu'angjudiki 107‏-nomurluq dölet tash yoligha chiqip, may toshughuchi aptomobildin on nechchini biraqla köydürgen. Yolda qatnash tosulup qalghan. Bu weqeni körgili yüz minglighan adem kelgen. Saqchilar neq meydan'gha kirelmigen.

Tash yolda weqe chiqarghan kishiler gu'angju shehiridiki shintang bazirigha qaytqandin kéyin, bu bazarda qalaymiqanchiliq yüz bergen. Qalaymiqanchiliq ichide qalghan bir sichüenlik hamilidar yaymichi ayal urup öltürülgendin kéyin, gu'angju da'iriside turuwatqan pütün sichüenlik qozghalghan. Toqunush ewj alghan. Kéchide shintang baziridiki sichüenlikler yene qatnawatqan 10 nechche aptomobilni tosuwélip köydürüp tashlighan. Buninggha xitay herbiy qisimliri arilashqan. Weqede ölgen yaki yarilan'ghan adem sani téxi éniq emes.

Sanliq melumatlargha qarighanda, déng shawping gu'angdungda kapitalizm sinaq meydani qurghandin kéyin, gu'angdunggha éqip kirgen sichüenlikning sani 20 milyondin ashidu. Bularning köpinchisi üch derya boghuzi rayonidiki chet'el mebleghliri bilen yürüshüwatqan shirketlerde ishleydu. Yéqinqi birnechche yil ichide, chet'ellerning mal dégwari kemlep, bu shirketlerning kirimi azlap ketken. Ishchilarning ish heqqi östürülmey turup qalghanning üstige, istémal buyumlirining bahasi örlep, pütün xelq turmushigha tesir yetkendin kéyin, sichüendin kelgen ishlemchiler yerlik gu'angdungluqlar teripidin chetke qéqilghan. Hetta sichüenliklerning ewladlirimu ma'arip jehette kemsitishke uchrighan. Sichüenlikler buninggha narazi bolup inkas qilsa, hetta erz sunsimu aqmighandin kéyin, ular biwasite yerlik hökümetlerge naraziliq bildürüshke bashlighan.

Amérika awazining bayan qilishiche, gu'angjudiki shintang bazirida yüz bergen sichüenliklerning naraziliq herikitige egishipla, chawju shehiridimu shuninggha oxshap kétidighan weqe chiqti. Kommunist partiyining organ géziti bolghan “Xelq géziti” tünügündin bashlap, ishchilarning xitay hökümitige bolghan naraziliqini, sirttin kelgen ishlemchiler bilen yerlik xelq otturisidiki sürkilish, dep burmilashqa bashlidi.

Xongkongdiki kishilik hoquq teshkilatlirining bayan qilishiche, xitay hökümiti gu'angdungda yüz bergen weqelerni bir terep qilmay turupla, tünügün yene bir nechche ming kishilik qoralliq eskirini jéjyang ölkiside yüz bergen qozghilanglarni basturushqa ewetti. Birleshme agéntliqining bu rayondiki bir kiyim zawuti arqiliq ispatlishiche, bu etrapta yüz bergen weqe, xelqtin alghan yerning heqqini tölimigen gaz shirketlirige we buninggha munasiwetlik mehelle hökümetlirige hujum qilip, xiyanetchi emeldarlarni jazalashni telep qilidighan qozghilang.

Bügün xitaygha nezer tor gézitige xitaydin yézip yollan'ghan inkaslarning köpinchiside, emdi pütün xelq qozghilip özimizni qoghdayli, bizge buningdin özge yol yoq dégen jümle oxshash bolmighan shekilde ipadilendi.

Uyghur xewer tori dégen intérnét ponkitidimu bügün birmunche inkas élan qilindi, uning biride, hökümetke so'al qoyulup, naraziliq ipadiligen Uyghurlarni musteqilchi, bölgünchi, térrorchi dédéng, buni chet'el küchliri qozghidi déding, emdi gu'angdungda weqe peyda qilghanlar ni néme üchün “Xitay bölgünchiliri” démeysen? bu weqeni sen peyda qilmay xongkong bilen teywen peyda qilghanmu? dep yézildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.