Хитай билән тәйвәнниң сиясий орнини қандақ бекитиш буйичә тәйвәндә йәнә җиддий муназирә қозғалди

 Шуниңдин кейин, тәйвән президенти ма йиңҗу өзиниң хитай-тәйвән мунасивити тоғрисидики тәшәббусини сөзләп чүшәндүрүшкә башлиди. Ма йиңҗу әпәнди бүгүн 9 ‏- айниң 4 ‏- күни өзиниң бу көз қаришини йәнә мексикида чиқидиған 'қояш гезити'ниң мухбириға тонуштурди.

'Тәйвән билән чоң қуруқлуқниң мунасивити дөләт билән дөләт оттурисидики мунасивәт әмәс'

'Америка авази'ниң баян қилишичә, бүгүн тәйвән президенти ма йиңҗу өзиниң җуңхуа хәлқ җумһурийити билән тәйвәнниң сиясий орнини қандақ бекитиш мәсилисидики көз қаришини мексикида чиқидиған'қояш гезити'ниң мухбириға тонуштурди. Униң қаришичә, тәйвән билән чоң қуруқлуқниң мунасивити дөләт билән дөләт оттурисидики мунасивәт әмәс, бәлки бир хил пәвқуладдә мунасивәт.

Ма йиңҗу сөзидә йәнә 'биз һазир 1992 ‏- йили чоң қуруқлуқ билән келишкән 'бирликкә кәлтүрмәслик, мустәқил болмаслиқ, өз-ара қорал ишләтмәслик' дегән келишим буйичә иш қилимиз'деди.

'Чоң қуруқлуқ җуңхуа мингониң бир қисми'

Хәвәрдә ейтилишичә, тәйвәндики гоминдаң партийисиниң қанун тикләш комитет әзаси хоң шюҗу 'җуңхуа мингониң асасий қануни буйичә, чоң қуруқлуқ җуңхуа мингониң бир қисми, һазирқи тәйвән қануни бойичиму чоң қуруқлуқни дөләт дәп етирап қилишқа болмайду, тәйвәнму чоң қуруқлуқтики җуңхуа хәлқ җумһурийитиниң бир қисми әмәс' деди.

'Қанун буйичә, тәйвән райони вә чоң қуруқлуқ райони дәп атилиду'

Тәйвән қанун палатасиниң башлиқи ваң җиңпиң болса 'тәйвән боғузиниң икки тәрипидики хәлқләрниң мунасивитини 'тәйвән -чоң қуруқлуқ мунасивити қануни буйичә бекитиш керәк, бу қанун буйичә тәйвән райони вә чоң қуруқлуқ райони дәп атилиду' деди.

 'Дөлитимизниң нами җуңго әмәс, тәйвән'

Б б с ниң баян қилишичә, ма йиңҗю әпәнди өткән һәптидә 'тәйвән билән чоң қуруқлуқниң мунасивити дөләт билән дөләт оттурисидики мунасивәт әмәс, бәлки бир хил пәвқуладдә мунасивәт' дәп җакарлиғандин кейин, 8 ‏- айниң 30 күни тәйвәндә 40 миңдин артуқ ғәзәпкә кәлгән адәм президент мәһкимиси әтрапиға топлинип 'дөлитимизниң нами җуңго әмәс, тәйвән' дегән лозункиларни көтүрүп намайиш қилип, ма йиңҗюни'чоң қуруқлуққа тәслим болди' дәп сөкти вә 'ма йиңҗюниң бейҗиңға еғип кетиши тәйвәнгә апәт кәлтүриду' дәп қәйт қилди.

Хәвәрдә ейтилишичә, бу намайишта йәнә, ма йиңҗю һөкүмитидин мал баһасини муқим қилишни, тәйвәнниң игилик һоқуқини, бихәтәрликини қоғдашни вә очуқ-йоруқ болушни тәләп қилидиған лозункилар бар.

'Америка өзиниң тәйвән мунасивити қануни буйичә тәйвәнниң өзини қоғдишиға ярдәм бериду'

Бу қетим тәйвәндә, җуңхуа хәлқ җумһурийити билән тәйвәнниң сиясий орнини қандақ бекитиш мәсилиси буйичә қозғалған йәнә бир җиддий муназирә, һәтта чоң намайиш, дәл америкидики президент сайлими иккинчи басқучқа қәдәм бесиватқан вәзийәттә йүз бәрди.

Америка авазиниң баян қилишичә, америкидики җумһурийәтчиләр партийиси йеқинда өткүзүлгән мәмликәтлик қурултийида бекитилгән сайлам низамида 'тәйвән мәсилиси чуқум тәйвән хәлқиниң разилиқидин өткән асаста һәл қилиниши керәк, тәйвән билән чоң қуруқлуқтин ибарәт һәр икки тәрәпниң һазирқи һаләтни өзгәртишигә қарши туримиз, әгәр хитай бурун бирликкә кәлгән тәйвән мәсилисини тинч йол билән һәл қилиш дегән принсипқа хилаплиқ қилса, америка өзиниң 'тәйвән мунасивити қануни буйичә тәйвәнниң өзини қоғдишиға ярдәм бериду' дәп җакарлиди.

Хәлқарада хитайчә чиқидиған 'шиңдав тор бети' дә баян қилишичә, америкидики демократлар партийиси йиллардин буян, бир җуңго сиясити вә америкиниң 'тәйвән мунасивити қануни' дегән қанунда чиң турушни тәкитләп кәлмәктә. Әмма җумһурийәтчиләр партийиси болса 'бир җуңго сиясити' дегәнни пәқәт тилға алмай, америкиниң 'тәйвән мунасивити қануни' ға әмәл қилишнила тәкитләп келиватиду.