Xitayning eng ilghar yuqiri sür'etlik poyiz téxnikisimu kasat mal bolup chiqti

Amérika awazining bayan qilishiche, xitayning élanlirida éytilghan “Dunya boyiche eng yuqiri sür'etlik poyiz” déyilgen poyiz, 7‏-ayning 23-küni wénju shehiride rélistin chiqip ketken, uning bezi wagonliri köwrüktin uchup saygha domilap chüshken. Uning keynidin kelgen yene bir dunya boyiche eng yuqiri sür'etlik poyiz qizil chiraqtimu toxtimay kélip uninggha soqulghan. 2008‏-Yili sendungda asta poyiz soqulup ketkende, 70 nechche adem ölüp, 400 din artuq adem yarilan'ghan idi. Emma bu qétim xitayning dunya boyiche eng yuqiri sür'etlik eng ilghar ikki poyizi wénju shehiride soqulup ketkende, xitayning tömür yol ministirliqi bu weqeni asmanda chéqilghan chaqmaq peyda qildi, weqede 39 adem öldi, 200 ge yéqin adem yarilandi, dep élan qilipla, hadisige yoluqqan parawoz we wagonlarni derhal kömüp tashlash heqqide buyruq chüshürgen.

AFP

Xitayning teshwiqat ministirliqi bolsa, muxbirlarni neq meydan'gha yéqin yolatmasliq, weqening sewebini ashkarilimasliq, xataliqlarni kolimasliq, weqeni mulahize qilmasliq, so'al qoymasliq kérek dep buyruq chüshürgen. Emma xitaydiki bu “Eng ilghar téxnika” peyda qilghan eng xeterlik weqe heqqidiki uchurlar, xelq ichide yenila intérnét arqiliq tarqilip ketti. Xelqning inkasliri chet'ellerge chiqip jiddiy ghulghula peyda qilishqa bashlap besh kün ötkende, xitayning bash ministiri wén jabaw, weqeni yoshurmasliq, uni teltöküs éniqlash kérek, dep qoyghan we on kün ötkende wénju shehirige bérip, dawaliniwatqan yaridarlardin “Kéchikip qaldim” dep epu sorap qoyghan.

Xitayda yüz bergen yuqiri sür'etlik poyiz weqesi, xotende yüz bergen saqchigha hujum qilish weqesi, norwégiyide yüz bergen chong partlash qatarliq bir nechche weqe, yéqindin buyan dunyaning eng köp diqqitini tartqan, yene bir menidin éytqanda, xitayning abruyini eng qattiq tökken, tepsilatini xitay qattiq yoshuruwatqan weqeler bolup qaldi.

Amérikidiki meshhur iqtisadiy tetqiqat orni ihs ning xitay mesililiri tetqiqatchisi alistar sorntonning fransiye agéntliqigha éytishiche, xitay hazir türkiye, wénsu'ila, se'udi erebstanlarda yuqiri sür'etlik tömür yol yasawatidu. Xitayning bu qétim weqe chiqarghan poyiz shirkiti hetta amérika bilenmu toxtam tüzüp boldi. Emdi xitay dunyaning uni yuqiri sür'etlik poyiz téxnikisigha ige dölet dep étirap qilishidin bekla yéraqlap ketti dégen.

Yaponiyidiki atlantis meblegh shirkitining bashliqi edwén mérnér, xitayning tömür yol téxnikisini éksport qilish pursiti hazir 0 nuqtigha chüshüp qaldi. Bazargha salghan payliri kasatlashti. Xitay buningdin kéyin özini tömür yol téxnikisigha ige dölet dep bashqilarni ishendürüshke aza dégende 20 yil kétidu dégen.

B b s ning munazire bétide élan qilin'ghan obzorlargha qarighanda, oqurmenler hazir, kommunist xitayning saxta téxnikisigha, yalghan élanlirigha lenet oqushqa bashlidi. Bir obzorda mundaq dep yézilghan: yaponiyide 44 yil ichide ikki qétim poyiz weqesi yüz berdi, bir qétimda 2004-yili poyiz rélistin chiqip kétish weqesi yüz bergen, weqede peqet poyiz yolidin qaramliq bilen ötken bir éyiq ölgen. 2010‏-Yili peqet rémont qiliniwatqan wagon soqulup ketken. Xitayda yüz bergen poyiz weqesi, xaraktéri buninggha oxshaydighan bixeterlik weqesi emes. Xitayda xiyanetchi emeldarlar adette hemme nersige sélin'ghan mebleghni oghrilap turidu. Shu sewebtin qurulushlargha süpetsiz matériyal seplinip qalidu. Netijide sapla özlükidin örülüp chüshidighan chong köwrük yasiliwatidu. Özlükidin azgal peyda bolup qalidighan yuqiri sür'etlik tash yollar yasiliwatidu. Yer tewrimisimu özlükidin örülüp chüshüp xarabilikke aylinip qalidighan binaliq mehelliler séliniwatidu. Asmanda chaqmaq chiqilsa rélistin chiqip wagonliri köwrüktin uchup kétighan dunya boyiche eng ilghar, eng yuqiri sür'etlik poyiz yasiliwatidu. Buningdin chiqqan xeterlerni hazir körüshke bashliduq.