Xitay tawarlirining xelq'arada chekleshke uchrishi xitayni ensiretmekte

Xitaydiki bowaqlar süt parashokidin zeherlinish mesilisi éghir kirizis hasil qildi. Sürette, xitay anilar zeherlik madda bar süt parashokini qollirida kötürüp naraziliqini bildürmekte.

Xitay 1992 - yili dunya soda teshkilatigha eza bolup kirgendin buyan, xitayning tennerqi erzan, emma süpiti nachar mehsulatlirining xelq'ara bazarlarda tökme qilip sétilishi seweblik, hazir nurghun döletlerde xitayda ishlen'gen mallargha nisbeten cheklesh xahishi küchiyiwatqan bolup, xelq'ara soda teshkilatlirigha xitay malliri üstidin qilin'ghan erzlermu köpeymekte iken.

Bügün washin'gton pochtisi gézitide, "Amérika bilen xitay otturisidiki soda kürishi qar döwisidek yoghinimaqta" Namliq maqala élan qilin'ghan bolup, maqalida hazirghiche 130 dölet hem shirketlerning xitay malliri üstidin dunya soda teshkilatigha erz sun'ghanliqi hem xitay mallirigha qarita bajni köpeytish, xitay tawarlirining süpitige qarita yuqiri ölchemlik süpet tekshürüshini yolgha qoyush qatarliq wastilarni qollinip, xitay mehsulatlirining öz dölitige köplep tökme bolup éqip kirishining aldini almaqchi bolghanliqi xewer qilin'ghan.

Washin'gton pochtisi gézitining bu maqalisida, xitay mallirigha qarita cheklimini kücheytiwatqan döletler ichide amérika, gérmaniye bashliq yawropa ittipaqigha eza döletler, hindistan, rusiye, méksika qatarliq döletler aldinqi qatarda turidiken. Yawropa ittipaqigha eza döletler ötken 15 ay ichide xitay hem wyétnamda ishlen'gen ayaq mehsulatlirigha qarita qattiq tekshürüshni yolgha qoyghan bolup, hindistan 6 aydin buyan xitayda ishlen'gen balilar oyunchuqlirigha bolghan cheklimini yolgha qoyghan, rusiye bolsa xitayda ishlen'gen tawar mehsulatlirigha qaratqan tekshürüshni kücheytish bilen bille, xitay sodigerlirige qarita cheklesh tedbirinimu élip barghan bolup, bultur xitayning moskwa shehiridiki eng chong soda bazirini buyruq bilen taqiwetken.

Xitay bilen amérika otturisidiki soda munasiwitidiki jiddiy weziyet 2009 - yili 9 - ay mezgilide eng keskin haletke yetken bolup, amérikining xitayda ishlen'gen balunlargha qarita 35% baj élishni yolgha qoymaqchi bolushi xitay hökümitining qattiq naraziliqini qozghighan. Undin bashqa amérika bilen xitay otturisidiki toxu göshi mehsulatliri, haywanat yémeklikliri,  polat mehsulatliri sodisi, amérikining xitayda ishlen'gen sün'iy talaliq toqulma buyumlargha qaratqan tekshürüshni kücheytishi, xitayda ishlen'gen balilar yémeklikliri we buyumlirini amérika bazarlirida cheklishi, aptomobil baziridiki türlük cheklimilikler, xitay bilen amérika otturisidiki eqliy mülük dawasida amérikining yéngip chiqishi qatarliqlar nöwette xelq'aradiki xitay mehsulatlirigha bolghan cheklimilerning barghanche küchiyiwatqanliqini körsitidiken.

Amérika awazi radi'o istansisining "2009 - yilliq amérika  - xitay soda munasiwitidiki hemkarliq we sürkilish" namliq xewer analizida körsitilishiche,xelq'aradiki xitay tawarlirigha qaratqan chekleshte amérikining aldinqi qatarda turidighanliqi bayan qilinip, soda hemkarliqida 400 milyard dollarliq soda kélishimi imzalan'ghan bolsimu, lékin amérika 2009 - yilning özidila xitayning 14 türdiki tawar mehsulati üstidin dunya soda teshkilatigha erz sunup, tekshürüsh élip bérishni telep qilghan. Erz qilin'ghan tawar mehsulatlirining qimmiti 5 milyon 840 ming amérika dolliri qimmitide bolup, bu ilgiriki yillardiki xitay mallirigha bolghan erzlerdin 639% ashqan.

Xitay hökümiti xelq'arada cheklimige uchrishigha qarita ensireshke ötken bolup, amérika awazi radi'o istansisining tünügünki xewiride bayan qilishiche, hazir xitay hökümiti xitay mehsulatlirini cheklewatqan döletlerning tawar mehsulatlirigha nisbetenmu cheklesh tedbirlirini élishqa bashlighan. Xitaymu amérika hem rusiyining polat mehsulatlirigha qarita kontrolluqni kücheytken, amérikida ishlen'gen kino, un - sin buyumliri, naxsha plastinkiliri, kitab - zhurnal qatarliq eqliy mülük mehsulatlirigha qarita cheklimilerni kücheytken.

Bulardin bashqa xitay hökümiti dölet ichide yene, xitayda ishlen'gen tawar mehsulatlirining markilirigha qarita, teshwiqatni kücheytishni yolgha qoyghan bolup, xitayda ishlen'gen tawar mehsulatlirini xelq'aradiki dangliq shirketlerning tawar markiliri bilen birleshtürüp élan bérishtek yéngi usulni qollinishqa bashlighanliqi heqqidiki xewerler metbu'atlarda köpiyishke bashlighan.

Amérika awazi radi'o istansisining tünügünki xewiride, "xitayda ishlen'gen, emma dunya ellirining hemkarliqida ishlen'gen mehsulat" namliq tawar élanining, xitay mallirining xelq'aradiki obrazini yaxshilash meqsitide téléwizorlarda bériliwatqanliqi, emma xitay hökümiti we shirketlirining bu xil urunushning xitayning erzan bahaliq, süpiti nachar mallirining obrazini yaxshilashta ünümining yenila nahayiti töwenliki bayan qilin'ghan.

Xitayning tawar mehsulatlirining süpitini tetqiq qilghuchilardin, melum soda institutining proféssori channi yohansun ependi amérika awazi radi'o istansisining ziyaritini qobul qilghida, xitayda ishlen'gen bu soda élanigha qarita öz pikirini bayan qilip mundaq dégen: "xitay hökümitining öz mehsulatlirini bashqilar bilen birliship ishligenlikini gewdilendürüp élan qilishi emeliyette, 'eger sen xitay mehsulatlirini süpiti nachar dep eyibliseng, bu nachar mehsulatlarda bashqa döletlerningmu hessisi bar' dégenni otturigha kötürüp chiqirip, mes'uliyettin qéchishtin bashqa nerse emes!"

Channi yohansun ependining qarishiche, xitay shirketlirining bu xil urunushliri emeliyette xitayning öz tawarlirining süpitini yuqiri kötürüsh üchün tirishqanliqidin emes, belki chet'ellerdiki dangliq shirketlerning hemkarliqini qolgha keltürüp, dangliq markilardin paydilinish üchün iken.