'Хитайда иқтисадла әмәс, чирикликму тәрәққий қилмақта'

Хитай компартийиси мәркизи комитетиниң йеқинқи икки нөвәтлик қурултийидиму, чириклик мәсилиси бундин кейин һәл қилинидиған муһим мәсилиләр қатариға киргүзүлгән. Шундақ туруқлуқ, хитай җәмийитидә чириклик мәсилисиниң түгимәйватқанлиқи, әксичә техиму улғийиватқанлиқи мәлум болмақта.

Түнүгүн, хитайниң дөләтлик чирикликниң алдини елиш ишханиси, һөкүмәт пулиға чәтәлни зиярәт қилишни чәкләш һәққидә тор абонтлиридин пикир елиш һәрикити башлиған. Интернеттә елан қилинған пикир елиш сәһиписидә һөкүмәт пулиға чәтәлни зиярәт қилишниң пайда ‏- зийини вә әгәр у зиянлиқ дәп қаралса, буни чәкләшниң усуллири һәққидә мәслиһәт соралған.

Хитайчә б б с ниң бүгүнки бу һәқтики мулаһизисидә оттуриға қоюлушичә, һөкүмәт бу уқтурушни уштумтутла оттуриға қойған әмәс, пәқәт интернеттә елан қилиниватқан бу һәқтики шикайәт вә инкаслардин кейин оттуриға чиққан; чүнки 2008 ‏- йили йил ахирида хитай тор бәтлиридә бу һәқтә җиддий инкас вә тәнқидләр оттуриға чиққан; инкасларда паш қилинишичә, җяңшиниң шийү шәһиридики бир тәкшүрүш гурупписи америка вә канадаға хизмәт үчүн тәкшүрүшкә кәлгән. Әмма 13 күнлүк зиярәт давамида пәқәт бир күнла хизмәткә алақидар зиярәт елип барған; қалған күнләрдә америкидики даңлиқ сәйлигаһ һавай арили вә даңлиқ қимар шәһри ласвегаста күн өткүзгән.

Җеҗяңниң венҗу шәһиридики бир тәрбийиләш гурупписиму, 20 күнни юқириқи икки сәйлигаһ вә қимарханида өткүзгән. Бу аталмиш тәкшүрүш вә өгиниш гурупписидикиләрниң барлиқ йол расхотлири, ятқан меһманханилири вә паспортлириниң фото копийиси пакит сүпитидә интернеттә елан қилинған. Һөкүмәт тәнқидкә учриған; мәсилә паш болғандин кейин, һөкүмәт ашкара һалда мәзкур тәнқидни қобул қилмиған; әмма 2009 ‏- йилиниң бешида уқтуруш чиқирип; һөкүмәт пулиға чәтәлни зиярәт қилиш вә чәтәлдә тәрбийилинишни чәклигән.

2009 - Йили 4 ‏- айда һөкүмәт бир доклат елан қилип, йеңи түзүм йолға қоюлғандин кейин, чәтәл зияритиниң 49% төвәнлигәнликини, бу арқилиқ бир милярд 630 миң йүән теҗәлгәнликини елан қилған. Шу қетимқи доклатта йәнә, орунсиз һалда һөкүмәт пулиға чәтәлни зиярәт қилиш делосидин 165ни паш қилғанлиқи, делоға 634 кишиниң четилғанлиқи, буларниң ичидә 187 кишигә чарә көрүлгәнлики вә булар кәлтүргән зиянниң 9 милйон 880 миң йүән икәнлики баян қилинған. Әмма мулаһизичиләр бу доклаттики мәлуматларниң, хитайдики мәзкур вәзийәтниң оңшалғанлиқиниң бишарити әмәсликини, пәқәт һөкүмәтниң интернеттики наразилиқниң аммиви қаршилиққа айлинишини тосуш үчүнла, алдаш характеридики тәдбир икәнликини баян қилмақта.

Б б с ниң бүгүнки мулаһизисидә баян қилинишичә, һөкүмәт пулиға чәтәлни зиярәт қилиш вә чәтәлдә тәрбийилиниш, йеқинқи йиллардин бери хитайда аз- тола һоқуқ тутқан кишиләр арисида қозғалған бир оюн- тамаша долқуни. Шундақла бу йәнә, хитай һакимийәт системисидики кона бир кесәлниң йеңи бир аламити, йәни 1980 ‏- вә 90 ‏- йиллардики һөкүмәт пулиға йәп ичиш исрапчилиқиниң, йеңи дәврдики тәрәққий қилған бир шәкли. Б б с ниң билдүрүшичә, хитайда иқтисадла әмәс, чирикликму тәрәққий қилмақта. Бу чирикликниң алақә торлири дөләт сиртиға қарап кеңәймәктә. Мәлум болушичә, йеқинқи йиллардин бери чәтәлгә көчмән болуп чиққан хитай муһаҗирлар өз дөләтлиридә сахта тәрбийилиниш курси вә сахта тәкшүрүш паалийити уюштурмақта, улар хитайдики әмәлдарлар билән шериклишип, бу түрдики тәкшүрүшләрдин нәп қазанмақта.

Йәнә б б с ниң хәвәр қилишичә, бу түрдики зиярәтләрниң мәнзили зиярәтчиләрниң әмилигә қарап пәрқлиқ болмақта. Адәттә хитай өлкилиридә вилайәт дәриҗиликтин юқири әмәлдарлар америка вә канадада, униңдин төвәнрәклири явропада, наһийә дәриҗилик әмәлдарлар болса хоңкоң вә авминда зиярәт елип бармақта.

Радио аңлиғучилиримизниң инкас қилишичә, юқириқи мәсилиниң уйғур районида ипадилиниши йәнә пәрқлиқ болуп, уйғур елида хизмәт көрсәткән әмәлдар вә бәштә яхши диний затлар хитай өлкилирини зиярәт қилмақта. Хитай әмәлдарлири ласвегасни зиярәт қилғинидәк, уйғур елидики әмәлдарлар, хитайниң деңиз яқилирини кәзмәктә.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.

• Принт
• Һәмбәһр
• Әвәтиш

Барлиқ пикир - баянларни көрүш.

• Бүгүнки аңлитиш
• Илгирики аңлитишлар