" 2017 - Йили хитайда топилаң йүз бериду "

Хитайда давам қиливатқан сиясий зулум вә иқтисади тәрәққият хитайни қандақ ақивәтләргә гириптар қилиду? хитайниң истиқбали зади қандақ? бу соалға берлинлиқ физика алими вә җәмийәтшунас профессор калберис әпәнди җаваб бәргән. У 6 - айниң 28 - күни германийә һәптилик муһим темилар муназириси журнилида мақалә елан қилип, хитайниң кәлгүсигә болған қияслирини оттуриға қойған.
Мухбиримиз әкрәм хәвири
2008.07.01

Бу әсәрни көргән яврупа шәрқий түркистан бирлики тәшкилатиниң муавин рәиси турсун әпәнди, хитайдики өзгиришниң әмәлгә ашмайдиған мәсилә әмәс, бәлки пәқәтла вақит мәсилиси икәнликини әскәртти.

Мәмликәт характерлик омуми топилаң

Калберис әпәнди сөзидә, 2008 - йилдин кейин хитайда йәрликләрниң қаршилиқ һәрикәтлириниң үзлүксиз баш көтүридиғанлиқини оттуриға қоюп мундақ дәйду: "хитайдики йезилиқлар билән шәһәрликләрниң турмуш сәвийисидики пәрқниң артип бериши вә турмуш шараитлиридики адаләтсизликләр, һөкүмәтниң чириклики, муһит булғиниши түпәйли пәйда болидиған кесәлликләр саниниң һәссиләп артип бериши 2008 - йилдин кейин хитайда алдини алғусиз зор қаршилиқларни мәйданға кәлтүриду. 2015 - Йилиға йәткәндә, бу хил қаршилиқлар мәмликәт характерлик омуми хәлқ топилиңиға айлинишқа башлайду."

Калберис әпәнди йәнә, хитайниң учқандәк илгириләватқан иқтисади тәрәққияти пәйда қилидиған паҗиәләр һәққидә тохтилип: "чәклимисиз ешиватқан иқтисади керим милйонлиған инсанларға зиянкәшлик қилиду. Хитайдики иқтисади шәрәп билән иҗтимаий параванлиқ нәзәрийиси җәмийәт адаләтсизлики билән җәмийәткә болған бузғунчилиқ келиматиниң алдини алалмайду. Хитайда иқтисади керим мәйли қанчилик ашмисун, у инсанлар вә тәбиий муһитқа болған ғайәт зор зиянкәшликкә ара туралмайду" дәйду.

"Хитайда 2016 - йили тунҗи қетим әркин сайлам елип берилиду "

2030 - Йилидин илгирики хитайниң тәрәққият мәнзириси тоғрисида илмий қияслирини оттуриға қойған калберис әпәнди, "2017 - йили хитайда топилаң йүз бериду" намлиқ әсиридә, хитайдики иҗабий вә сәлбий тәрәққият тоғрисида әтраплиқ тохтилип өткән. У хитай тәрәққиятиниң иҗабий тәрәплирини тилға алғанда мундақ дегән: "хитай коммунистик партийиси вә дөләт рәһбәрлириниң ички қатлимида, ислаһатчилар гуруһиниң садалири күчийиду. Улар дөләтниң асаси нишанини өзгәртип, иқтисади игиликкә тайинип туруп пуқралар җәмийити вә демократик түзүлмә бәрпа қилишни тәләп қилиду."

 Калберис әпәнди йәнә, хитайдики иҗабий тәрәққият һәққидә мундақ дегән: "2016 - йилиға барғанда һәр қайси өлкә, шәһәрләр тунҗи қетим әркин сайлам елип бариду. ялғуз коммунистик партийила әмәс, һәр қайси қанунлуқ тәшкилатлар сайлам намзати болиду. Улар үчүн алдин шәрт болса, җәмийәт параванлиқи принсипиға һөрмәт қилиштин ибарәт. "

" Дөләт рәисини хәлқ бивастә сайлайду"

Хитайдики иҗабий тәрәққиятниң 2020 - йилиға кәлгәндә, хитайниң һакимийәт қатлимиға тәсир көрситидиғанлиқини тилға алған калберис әпәнди йәнә мундақ дәйду: "2020 - йилиға барғанда, хитай дөлитиниң мәркизи һакимийити хитайчә демократийилишиш қәдимини басиду. Коммунистик партийиниң хәлқ қурултийидики вәкиллик нисбити аран %25 ни игиләйду. Қалған %75 вәкилни хәлқ сайлам билән бәлгиләйду.

Бундин башқа, дөләт рәисини хәлқ бивастә сайлайду. Компартийә сиртидики затлар хәлқ тәшкилатлири вә гуруһларниң қоллиши һәмдә бир милйон кишилик имзаға еришкән әһвал астида, рәислик намзати болалайду. Аялларниң һакимийәттики нисбити %25 кә йетиду. Хитайда 2024 - йили тунҗи нөвәтлик мәмликәтлик чоң сайлам елип берилиду һәм нәтиҗилик ахирлишиду."

Һөкүмәт тәрипидин чәткә қеқилғанлар етибарға еришиду

Калберис әпәнди "2017 - йили хитайда топилаң йүз бериду" намлиқ қиясида, 2020 - йиллардин кейин, хәлқ ичидә зор тәсиргә игә болған, лекин хитай һөкүмити тәрипидин нәзәрдин чүшүп қалған яки қәстән чәткә қеқилған мәшһур шәхсләрниң һөкүмәтсиз тәшкилатларни қуридиғанлиқини илгири сүриду.

2030 - Йилиға кәлгәндә, бүйүк җәмийәт һәм екологийилик муһитқа йүзлинип, кишилик һоқуқ вә әң әқәлли қанун - түзүм бихәтәрликини капаләткә игә қилишқа барлиқ авам хәлқни сәпәрвәр қилидиғанлиқини һәмдә бәлгилик мукәммәлликни рояпқа чиқиридиғанлиқини тәкитләйду.

" Йәнә бир қетим қанлиқ қирғинчилиқ йүз бериду "

Калберис әпәнди, бүгүнки күндә йилиға 90 миң қетимдин артуқ қаршилиқ йүз бериватқан, 200 милйондин артуқ адәм күнигә бир долларға ишләйдиған хитай дөлитиниң иқтисади тәрәққиятиниң сәлбий тәрәплири тоғрисида тохталғанда, мал баһасиниң учқандәк өрләйдиғанлиқини, ишсизлиқ һәм намратлиқниң һәссиләп ашидиғанлиқини, базар игилики һәм йәр - мүлүк содисиниң вәйран болидиғанлиқини, иқтисадниң сиртқа еқип, игиликниң бир изда тохтап қалидиғанлиқини тәкитләп келип, буниң нәтиҗисидә мәйданға келидиған сиясий ақивәтни мундақ тәсвирләйду: " ху җинтав вә вен җябавларниң қарши турушқа мадари йәтмәслик сәвәбидин йолға қоюлған ислаһаттин кейин, 2016 - йили күчлүк гуруһлар уларни вәзиписидин елип ташлайду. Лекин һакимийәтни тизгинигә алған бу күчлүк гуруһларниң мустәбит һөкүмранлиқи астида, дөләт һакимийити авам хәлқ билән ашкара диалог қурмайду. Авам хәлқниң җәмийәтләргә уюшушини чәкләйду. Актиплар зиянкәшлик вә җинайәт билән қарилиниду. 2017 - Йилиға кәлгәндә мәмликәт характерлик топилаң йүз бериду. Армийә вә сақчи хәлқни рәһимсизләрчә бастуриду. Қанчә он миңлиған киши қолға елиниду. Улар дөләт бихәтәрликигә зиянкәшлик қилғучи, вәтән хаини, һакимийәтни ағдурушни пиланлиған вә урунған дегән җинайи бәтнамлар билән узун муддәтлик қамақ җазалириға учрайду. Баш болғучилар өлүм җазалириға мәһкум қилиниду. 2030 - Йилидин илгирики бу апәт характерлик тәрәққият басқучиниң түп мәнбии болса, компартийә вә һөкүмәтниң өз һоқуқини һәм имтиязини сақлап қелишқа урунуши, демократик түзүлмә һәмдә капитализимға болған қарғуларчә өчмәнликтин қутулалмиғанлиқидин ибарәт."

 
Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.