Хитайда һазир 'вәтәнпәрвәр' дегән марка ямрап кәтти
Мухбиримиз вәли хәвири
2008.05.02
2008.05.02
- Хитайда һазир һәммә нәрсигә 'вәтәнпәрвәрлик' дегән маркини чапливалидиған болуп қалди, өзигә бундақ марка чаплимиғанларни 'хаин' дәп атайду. Қаримаққа дуняда хитайлардин өзгә 'вәтәнпәрвәр' йоқтәк, - дәп башлиниду бүгүн 5 - айниң 2 - күни 'көзитиш журнили'да елан қилинған "хитайда вәтәнпәрвәр дегән марка немидегән көп" сәрләвһилик обзорниң баяни.
Бу обзорда ейтилишичә, хитайда һазир 'вәтәнпәрвәр' дегән марка ямрап кәтти, мәдәнийәт, маарип, тәнтәрбийә, сақлиқини сақлаш, дин, депломатийә қатарлиқ һәр қайси саһәләрму өзигә бу маркини чапливалмиса болмайду, мәсилән: 'вәтәнпәрвәрлик маарип тәрбийиси', 'вәтәнпәрвәрлик тәнтәрбийә', 'вәтәнпәрвәрлик тазилиқ һәрикити' вәһаказа. Чәтәлләрдин келидиғанлардиму 'вәтәнпәрвәр чәтәлликләр' 'вәтәнпәрвәр муһаҗирлар', вәһаказа дегән маркиси бар болуши керәк. Дөләт ичидә һөкүмәт хәлққә қарши қозғиған зораванлиқ һәрикәтләргиму 'вәтәнпәрвәрлик' дегән марка чапланған. Мәсилән: 'вәтәнпәрвәр оқуғучилар һәрикити' вәһаказа. Хәлқни бастурушқа янтаяқ болғанлар 'вәтәнпәрвәр дини затлар', 'вәтәнпәрвәр ибадәтхана', вәтәнпәрвәр мәсчит' вәһаказа дәп атилиду. Хитай һазир 'вәтәнпәрвәр' дегән марка тақалмиған кишини дөләт дәрвазисидин киргүзмәйду вә дөләт башлиқлириму қобул қилмайду.
Хитай һөкүмитиниң касат мални 'вәтәнпәрвәрлик' дәп марка чаплап сатидиған әнәниси бар
- Хитай һөкүмитиниң касат мални 'вәтәнпәрвәрлик' дәп марка чаплап сатидиған әнәниси бар. Есимдә барки, - дәйду бу обзорниң аптори гу юән әпәнди, - 70 - йилларда бейҗиңда көктатниң базири касат болғанда, һөкүмәт 'вәтәнпәрвәрлик бәсәй сетивелиш һәрикити' ни қозғиған иди. 'Вәтәнпәрвәрлик тазилиқ һәрикити' дегән һәрикәтму узун йиллардин буян тохтимай елип бериватиду. Әгәр хитайлар растинла 'вәтәнпәрвәр тазилиқ һәрикитини қилған болса, хитай һазирқидәк дуня буйичә муһити әң еғир дәриҗидә булғанған дөләт болуп қалмайтти.Хитайлар өзигә чапливалған 'вәтәнпәрвәр' дегән марка әмәлийәттә ялған марка
- Хитайлар өзигә чапливалған 'вәтәнпәрвәр' дегән марка әмәлийәттә ялған марка, - дәп мулаһизә қилиниду бу обзорда,- әмәлийәткә қарайдиған болсақ, хитайда 'вәтәнпәрвәр' дегән маркиси бар кишиләрниң ичидә, вәтәнни ташлап қечиш имканийити барларниң һәммиси аллиқачан чәтәлләргә қечип кетип болди. Әң юқири дәриҗилик 'вәтәнпәрвәр' ләрму бала- чақилирини чәтәлләргә маңғузуп болди. Һазир дөләт ичидә қепқалған 'вәтәнпәрвәрләр' ниңму чәтәлчә өйләрдә олтуруп, чәтәлчә тамақ йәп, чәтәл аптомобиллирида олтуруп, чәтәл тиллирини арилаштуруп сөзләп һузурлинишни һәвәс қилмайдиғини вә шундақ қилалиғанлиқи үчүн пәхирләнмәйдиғини йоқ.Хитай һөкүмити хәлқ ичидин таллап 'вәтәнпәрвәр' дегән маркини чаплап қойған кишиләр коммунист партийиниң 'сәккиз шәрәп сәккиз номус' дегини буйичә иш қилидиған, коммунист партийә 'вәтәнпәрвәрлик зайом ' дәп иш һәққидин бивастә пул тутувалса мақул дәйдиған, бирла пәрзәнт көрисән десә, иккинчи пәрзәнтини өлтүргүзиветидиған, охшимиған пикир баян қилған кишигә 'дөләтни ағдурмақчи' дәп төһмәт чаплайдиған, илаһтин өзгини сөймәйдиған диний затларни хитайларниң дөлитини сөйүшкә мәҗбурлайдиған, пәқәт қизилбайрақ көтүрүшнила өгәнгән әмма пүтүн вуҗудида инсанпәрвәрлик яки мәдәнийәт пуриқи йоқ кишиләр.
'Вәтәнпәрвәр' болса немә үчүн өз вәтинигә қайтишни халимайду?
Бу обзорда баян қилинишичә, хитай 'вәтәнпәрвәр' лири йеқинда, чәтәлләрдә елип бериливатқан олимпик мәшилини узутуш паалийитидә өзиниң 'вәтәнпәрвәрлик' ини әмәс, бәлки өзидики рәзилликни, өзидә қилчә инсанпәрвәрлик яки мәдәнийәт пуриқи йоқлуқини толуқ ипадилиди. Олимпик мәшили франсийидә оңушсизлиққа учриғандин кейин, каррефор талла базириға қарши намайиш қилди. Уларниң қизилбайрақни көтүрүп езилгән милләтләргә 'зораванлиқ' қилған бәд-бәширә қилиқлирини нәқ мәйдандин дуняға көрсәткән CNN гә қарши намайиш қилди.Әмәлийәттә бу кишиләрниң хитайда һәтта әркин пикир баян қилиш һоқуқиму йоқ иди. Сорап бақайли, әгәр сән вәтәнпәрвәр болсаң, немә үчүн сәншидики мәхпий канларда өсмүрләрниң қул қилинғанлиқини, әнхуйдики завутларда өсмүрләрниң қул қилинғанлиқини йошурған CCTV гә, шинхуа агентлиқиға қарши намайиш қилмайсән? әгәр сән вәтәнпәрвәр болсаң, қисқиси, немә үчүн чәтәлләргә чиқивалсаңлар өз вәтиниңгә қайтип кетишни халимайсән?
- 'Вәтәнпәрвәрлик' дегән сөз хата сөз әмәс, әмма - дәп баян қилиниду бу обзорниң ахирқи сөзидә, - өзигә 'вәтәнпәрвәрлик' маркисини чапливелип, башқа милләтләргә зораванлиқ қилиш, башқа милләтләрниң өзиниң тәқдирини өзи бәлгиләш, өзгиниң дөлитини сөйүш яки сөймәсликни бәлгиләш һоқуқини тартивелиш хата.