Xitayda ish tashlash dolquni kötürülmekte

Bu yil 4 - ayning 21 - küni shangxeydiki orash - qachilash zawutining yük mashinisi shopurliri ish tashlap aridin töt ay ötmeyla, 8 - ayning 1 - küni shangxey we xangjudiki taksi shopurliri ish tashlighan idi. 8 - Ayning 31 - küni junggo tömürkan ishchiliri muddetsiz ish tashlidi. Shénjinda kitizen sa'et saymanliri shirkitining 2 mingdin artuq ishchisi 10 - ayning 17 - künidin 22 - künigiche ish tashlidi. Bu hepte yene shénjindiki alma we i b m kompiyutér zapchaslirini ishlepchiqirish hem qorashturush shirkitining minglighan ishchiliri hemde nék namliq ayaq zawutining minglighan ishchiliri ish tashlidi.

Fransiye awazi radi'osining 24 - noyabirdiki xewirige qarighanda, 22 - noyabir künidin bashlap gu'angdungning shénjin we donggu'en sheherliride yene 10 mingdin artuq ishchi ish tashlighan. Namayishlar bügünmu dawamlashmaqta. Bundaq ish tashlash heriketliri xitayning tereqqi qilghan sheherliride barghanséri ewij élip, memliket xaraktérlik ish tashlash dolquni shekillendürüsh xewpini yaratmaqta iken. Bolupmu 2011 - yilining ikkinchi yérimidin bashlap, xitayning chong sheherliride ish tashlash hadisiliri her küni dégüdek yüz bermekte. Bash shitabi xongkongda bolghan emgekchilerning hoquqini qoghdash teshkilatining mes'ulliridin jeffrey russelning bildürüshiche, bu yil xitayda yüz bériwatqan ish tashlash hadisiliri 2009 - yilidin buyanqi kölimi eng chong ishchilar dolquni bolup hésablinidiken. Gérmaniyidiki Uyghur ziyaliysi ömerjan ependi, eger bu xil qarshiliq heriketliri memliket xaraktérlik omumi qarshiliq hadisisige aylan'ghan teqdirde, xitay hakimiyiti üchün xewp élip kélishi mumkinlikini otturigha qoydi.

Xitaydiki ishchilarning ish tashlishigha seweb bolghan amillar nahayiti köp bolsimu, uni mundaq birqanche muhim nuqtigha yighinchaqlashqa bolidu:

Birinchi؛ emgek waqtining uzunluqi we ish heqqining töwenliki. Xitaydiki nurghun zawutlarda ishchilar 10 sa'ettin artuq ishleydiken. Bir künlük normal xizmitini tügetken ishchilar kechliri yene qoshumche ishleshke mejbur bolidiken. Bezi zawutlarda ishchilarning qoshumche ish waqti ayda 100 sa'ettin éship ketken. Emma ish waqtining uzurishigha layiq halda ish heqqi ösmigen.

Ikkinchisi؛ 2011 - yili gherbning nurghunlighan karxana we shirketliri xitaydin chiqip kétishke bashlighan. Hazirgha qeder az dégende 20 minggha yéqin chong tiptiki gherb karxaniliri xitaydiki emgek küchi tennerqining üzlüksiz ösüshi sewebidin zawut, shirketlirini xitaydin qayturup chiqip bén'gal, hindistan qatarliq emgek küchi erzan döletlerge yötkigen. Gérmaniyining xitaydiki zawut - karxanilirining üchtin biri yötkilip bolghan yaki yötkilish aldida turmaqta iken. Amérika zawut, shirketlirimu üzlüksiz yötkelmekte. Bu hadise xitayda barghanséri éghir ishsizliq hadisilirini peyda qilghan.

Üchinchisi؛ gherb elliride dawam qiliwatqan iqtisadi krizis xitay tawarlirigha bolghan éhtiyajni zor derijide töwenletken. Buning bilen xitayning ékisport merkizi bolghan gu'angdung, shangxeydiki chong karxanilarning yilliq ishlepchiqirish miqdari körinerlik töwenlep ketken. Bu hal muqerrer rewishte ish heqqining töwenlishini we ishsizliqni keltürüp chiqarghan. Xitayning süpetsiz mallirigha bolghan naraziliqmu yene bir seweb bolghan.

Tötinchisi؛ mal bahasining toxtimay örlishi, ma'ashning örlimesliki xitaydiki ishchilarni qozghilishqa seperwer qilghan yene bir muhim seweb. Bügün gu'angdung ölkiside dawam qiliwatqan namayishlarda ishchilar ma'ashni östürüp bérish telipini asasliq telep süpitide otturigha qoymaqta. Ishchilar ish tashlighan bu zawutlarning köpinchisi chet'el shirketlirining ilkidiki zawutlar yaki chet'el shirketlirining zakas mallirini ishlepchiqiridighan zawutlar bolup, analizchilarning qarishiche, ishchilarning qarshiliqi dawamlashqan teqdirde, bu zawutlarningmu taqilip qélish yaki yötkilip kétish éhtimali mewjut iken.

Yuqiriqilardin bashqa, zawutta ishlesh shara'itining nacharliqi, qériliq kütünüsh heqqining töwenliki, zawut xojayinlirining ishchilarni xalighanche ishtin boshutush we ishchilargha haqaretlik mu'amililerde bolushi, mukapat sommisini emeldin qaldurushi, yilliq dem élishni emeldin qaldurushi qatarliqlarmu xitaydiki ishchilarning naraziliqlirini qozghap kelgen.

Xitayda yüz bériwatqan bu ish tashlash dolquni netijiside, zawut xojayinliri bilen ishchilar arisida ghewgha peyda bolupla qalmay, da'im dégüdek ishchilar bilen saqchilar arisida toqunush kélip chiqip, yarilinish, ölüsh, tutqun qilinish hadisiliri sadir bolmaqta. Fransiye awazi radi'osining melumatigha asaslan'ghanda, gu'angdung ölkisidiki bashqa zawut ishchiliriningmu ish tashlash, namayish qilish weqeliri köpeymekte hem barghanséri köpiyishi mumkin iken.