Хитайдики еғир ишсизлиқ мәсилиси хитай һөкүмитигә қаттиқ бесим болмақта

Хитайниң мәлум бир вогзалида пойиз күтүватқан аққун шчилиридин бир көрүнүш.

Ваң ядуң сөзидә йәнә, иқтисадий кризисниң техи тамамән түгимигәнликини, шуңа ишсиз қелиш еһтималиниң йәнила интайин йүксәк икәнликини дегән.

Йәр шари характерлик иқтисадий кризис йүз бәргәндин бери , чәтәлләргә мал сетип келиватқан хитай дөлити мал екиспорт қилишта еғир зиянға учрап, нурғунлиған завут - карханилири тақилип кәткән иди. Хитай даирилириниң бәргән санлиқ мәлуматидин қариғанда, хитайда бу қетимлиқ иқтисадий кризистин кейин 30 милйон аққун ишчи ишсиз қалған вә йеқинда алий мәктәпни пүттүргән 3 милйон яшму техи ишқа орунлишалмиған. Гәрчә хитай һөкүмити бу ишсизлиқниң иҗтимаий қалаймиқанчилиқ кәлтүрүп чиқиришидин қаттиқ әнсирәватқан болсиму, әмма улар ишсизларни ишқа орунлаштуруш үчүн һөкүмәтниң қандақ тәдбирләрни алғанлиқи һәққидә ениқ мәлумат бәрмигән.

Һазир бәзи мутәхәссисләр хитайни иқтисадий җәһәттин йүкселиватқан болсиму, әмма униңда параванлиқ, саламәтлик, суғурта, ишсизлиқ қатарлиқ нурғунлиған иҗтимаий мәсилиләрниң мәвҗут икәнликини вә буниң барғансиери чигишлишип кетиватқанлиқини ейтмақта. Һәтта бәзи мутәхәссисләр хитайни һәр вақит партлашқа тәйяр турған бир бомбиға охшатмақта. Бу һәқтә иқтисад кәспидә оқуған вә һазир истанбулда яшайдиған уйғур зиялийси решит әпәнди өз көз қаришини оттуриға қойди.

Хитайдики ишсизлиқниң бундақ еғирлишиши тәбий һалда уйғур дияридики ишсизлиқ вә уйғур дияриға иш издәп келиватқан милйонларчә хитай аққунни әскә салиду. Хитай даирилири уйғур диярида уйғур яшлириниң ишқа орунлишиш мәсилиси интайин қейин болуватқан әһвал астидиму хитайларни уйғур дияриға келишкә изчил тәшвиқ қиливатқан болуп, бу һәқтә июнда хитайниң иқтисад торида 2009 - йиллиқ хитай студент пидаийларниң ғәрби районда хизмәт қилиш пиланиға асасән елип берилған тизимлаш бойичә 100 миңға йеқин киши уйғур дияриға беришқа тизимлатқанлиқиға даир хәвәр берилгән иди.

Мәлум болушичә, бу техи уйғур дияриға тизимлатқанларниң пәқәтла бир қисми болуп, бу алий мәктәп пүттүрүп иш тапалмайватқан уйғур яшлири үчүн бир хирс болуп турмақта. Униң үстигә уйғурлар хитайдин үзлүксиз келиватқан хитай ишчилириниң риқабитигә учрапла қалмай , улар йәнә бу әмгәк базирида айримичилиққа учримақта. Бу һәқтә америка дөләт мәҗлиси хитай мәсилилири иҗраийә комитети доклат елан қилип, уйғурларниң хизмәткә орунлишишта очуқ - ашкара миллий кәмситилишкә учраватқанлиқини пакитлири билән оттуриға қойған иди.

Уйғур зиялйси решит әпәнди хитайдики бу еғир ишсизлиқ мәсилисиниң уйғур дияриға техиму еғир бесимларни елип келидиғанлиқини ейтти. У , хитай һөкүмити әгәр хаталиқлирини вақтида тонуп буниңға дәрһал тәдбир алмиса , техиму еғир ақивәтләрниң келип чиқидиғанлиқини ипадилиди.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.