Xitayda zémin - bayliq hoquqi mesilisi ijtima'i ziddiyetlerning tügüni bolup qaldi
Muxbirimiz weli
2010.10.14
2010.10.14

RFA Photo
- Zémin insaniyetning türmush wastisila emes, ishlepchiqirish wastisi, yer - zéminsiz ademning mewjut bolup turushi mumkin emes, - dep bashlaydu aptor, amérikida chiqidighan 'közitish zhurnili'da élan qilghan 'xitayda yer -zémin mesilisi jem'iyettiki ziddiyetlerning tügüni bolup qaldi' dégen maqalisini, - elmisaqtin buyan, kimning yéri qanche köp bolsa, u shunche chong bay hésablinip kéliwatidu. Dessep turidighan zémini yoq adem namratlishidula emes, jesitini kömidighan görmu tapalmaydu. Insaniyet tarixida yüz bergen her qandaq chong qalaymiqanchiliq, qozghilang yaki urushlarning, tégi -tektidin éytqanda, yer - zémin, yeni bayliq toqunushidin kélip chiqmighanliri yoq. Dunyada özining yer - zémin hoquqini qoghdashqa jan péda qilmaydighan ademmu yoq.
Aptor xitaydiki jéjang uniwérsitétining proféssori jang yungru . U, yillardin buyan özining tor ponkiti arqiliq pikr we tehlillirini erkin bayan qilidighan pursetlerni hergiz qoldin bermey kéliwatidu.
Tarixtiki xan we ghalchilar
Aptor bu maqaliside, xitay tarixidiki yer -zémin hoquqi mesilisini yighinchaqlap mundaq dep bayan qilidu: xitay padishahliri ayiqi yetkenla jayni 'xanning zémini' deydighan öktemler. Ular zorluq bilen igiliwalghan zéminlerni, jaylarda özige ghalchiliq qilghan 'beg'lergimu teqsim qilip bérish arqiliq qoghdap turghan.Jaylarda xitay xanlirigha sadiq bolghanliki ghalchilar ning hemmisi chong -kéchik yer igilirige aylan'ghan. Insaniyette 'bazar' peyda bolghandin kéyin, yer igiliri bilen yersizler otturisidiki toqunush jiddiyleshken. Keng kölemlik toqunushlarda, padishahtin ibaret eng chong 'munar' lar yéqilip turghan, ular yéqilsila, jaylardiki kichik munarlarmu pütünley yéqilghan pakitlar bilen tolup ketken tarixning betliri mana köz aldimizda turuptu.
Tarixida eng köp yer igiligen ching sulalisini jungxu'a min'go dégen milletchi küchler yer -zémin toqunushi arqiliq yéqitti
Aptorning bayan qilishiche, xitay tarixida eng köp yer igiligen ching sulalisidin ibaret eng chong 'munar' ni jungxu'a min'go dégen milletchi küchler yer - zémin toqunushi arqiliq yéqitti. Bu dölet özige 'jumhuriyet' dégen wéwiskini asqanliqi üchün, uningda padishah dep atilidighan eng chong yer igisi yoq idi.Emma bu dölet üchünmu, yer - zémin bayliqning simwuli bolghachqa, jaylardiki yer we bayliqlarning mutleq köp qismini uning millitaristliri tutup turghan, ular jaylarda, iqtisadiy shekil bilen bayliq toplaydighan sodigerlerni we öz igilikidiki kichikkine zéminlerde térikchilik qilidighan déhqanlarni zorluq bilen özige boysunduruwalghan idi.
Buningdin 60 yil burun, xitayda yer hoquqi jehette nahayiti chong özgirish boldi
- Buningdin 60 yil burun, xitayda yer hoquqi jehette nahayiti chong özgirish boldi, - dep bayanini dawamlashturidu aptor - bu kommunist yéghiliqi, yer we bayliqlargha bolghan xususiy mülükchilikni gumran qilindi. 1955 - Yiligha kelgende, sheherlerdiki soda tijaretchilerning mülkini 'dölet bilen shexsiyler shériklishish' dégen nam bilen döletke ötküzüwaldi.1956 - Yili, yézilarda déhqanlarning qolidiki yer - zéminni 'hemkarlishish - kopratsiyilishish' dégen nam bilen 'kolliktip igiliki'ge aylanduruwaldi. Uni 58 - yili 'xelq kommunisi' dégen nam bilen 'omum' ning yeni döletning mülkige aylanduruwaldi.
1979 - Yilidiki belgilime
Bu dewrde chiqqan qalaymiqanchiliqlarni 'tüzesh' dégen nam bilen 1979 - yili 'yerdin alidighan mehsulatni a'ililerge kötürige bérish'ni yolgha qoydi. 1982 - Yiligha kelgende 'sheherlerdiki yer - zémin döletke tewe, yézilardiki yer -zémin kolliktip igidarchiliqida bolidu, shexsiylerge qaldurulghan yer, turalghularmu kolliktip igidarchiliqida bolidu' dep belgilime chiqirip, déhqanlarning qolidiki kichikkine xususiy mülknimu qaytidin tartiwaldi. Anglisam az sanliq millet rayonlirida, bu yilidin bashlap tughulghanlargha yer teqsim qilip bérishni toxtatqan, emma köchmenlerge izchil halda yer teqsim qilip bérilgen iken .'Sheherleshtürüsh' herikitidiki jinayetler
Ikki minginchi yillardin bashlap, 'sheherleshtürüsh' dégen nam bilen, kommunist emeldarliri yézilarda déhqanlar turuwatqan yer - zémin we turalghularni mejburiy chéqip ötküzüwélishqa bashlidi. 2009 - Yili 1 - aydin 7 - ayghiche bolghan ariliqta, men turghan fushün shehechisidila, döletning yer - zémin tarmaqliri sadir qilghan jinayet délosi 1855 ge, délolargha chétilghan nahiye derijiliktin yuqiri emeldarlarning sani 178 ke yetkenliki, sheherlik yer - zémin idarisi bashliqining xiyanet sommisi 145 milyon yu'en'ge yetkenlikini gézitlarda körduq.Jangshi ölkisidiki déhqanlar özige ot qoyup naraziliq ipadiligen resim
Aptor bu maqalisining axirigha, kommunist xitay hökümiti yolgha qoyghan 'sheherleshtürüsh' herikitide, kommunist partiyining muqeddes jayi bolghan jangshi ölkisidiki déhqanlar, kommunist partiyining yer igilesh, déhqanlarning turalghulirini mejburiy chéqip ötküziwélish herikitige qarshiliq bildürüp, öylirining ögzisige chiqip turup özige ot qoyuwatqan körünüshlerni qoshup qoyghan. Shundaqla, xitay tarixida xelqning xususiy mülkige hujum qilghan her qandaq hökümetning gumran bolmighini yoq, dep yazghan.Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.