'Хитай, сиясий җәһәттә чоң дөләтниң ролини өтийәләйдиғанлиқини испатлашқа тиришиватиду'

Хитай деңиз армийисиниң муавин башлиқи, шиав шиннийан, 23 - декабир күни, сомали деңиз қирғақлириға чарлиғучи парахот әвәтиш тоғрисида мухбирларни күтүвелиш йиғинида суалларға җавап бәрмәктә.

Шинхуа ахбаратида хәвәр қилинишичә, бу парахотлар хитай азадлиқ армийисиниң шималий җуңго деңиз армийә флотиға тәвә болуп, 26 - декабир җүмә күни хәйнән өлкиси сәня шәһири һәрбий портидин сомалиға қарап йол алған.

 "Хитай сиясий җәһәттә чоң дөләтниң ролини өтийәләйдиғанлиқини испатлашқа тиришиватиду"

Хитай сомали деңиз тәвәликигә һәрбий парахот йоллаштин үч күн илгири өзлириниң нөвәттә авиаматка ясашқа тәйярлиқ көрүватқанлиқини ашкарилиған болуп, бу һәқтә тохталған түркийә һаҗи төпә университетниң оқутқучиси, истратегийә мутәхәссиси әркин әкрәмниң билдүрүшичә, хитайниң бу нөвәт бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң қошулуши асасида сомалиға әскәр әвәтиватқанлиқини, буниң хитайниң деңиз қисимлирини тунҗи қетим чәт дөләт деңиз тәвәликигә әвәтиши болуп һесаблинидиғанлиқини, хитайниң бу арқилиқ өзиниң сиясий җәһәттә чоң дөләтниң ролини өтийәләйдиғанлиқини испатлашқа тиришиватқанлиқини көрситидикән.

Японийә хитай билән өзи арисида мәнпәәт тоқунуши йүз берип қелишидин әнсирәйду

Христиан илмий көзәтчилики гезитидә көрситилишичә, гәрчә америка даирилири хитайниң сомали деңиз қарақчилириға зәрбә бериш урушиға қатнашқанлиқини қарши алсиму, әмма хитайниң деңиз армийә күчини барғанчә кеңәйтиши билән тәйвән боғузи вәзийитиниң мурәккәплишип кетишини халимайдикән.

Нәтиҗидә хитайни деңиз армийә қурулуши җәһәттики кеңәймичилик һәрикити америкини өз ичигә алған бир қисим дөләтләрни биарам қилишқа башлиған.

Христиан илмий көзәтчилики гезитидә нәқил қилинишичә, хитайниң деңиз армийә күчини ашурушиниң японийә вә һиндистандин ибарәт хитайниң күчлүк қошнилири арисида җиддийчилик кәлтүрүп чиқиридиғанлиқини билдүргән сингапор раҗаратнам хәлқара мунасивәтләр тәтқиқат институтидики деңиз тәвәлики бихәтәрлики тәтқиқатчиси җошува хо һиндистанниң қудрәтлик дөләт болуш арзуси барлиқини, японийиниңму бу райондики өз тәсир даирисиниң аҗизлишип кетишини халимайдиғанлиқини оттуриға қойған вә японийиниң хитай билән өзи арисида мәнпәәт тоқунуши йүз берип қелишидин әнсирәйдиғанлиқини илгири сүргән.

Әркин әкрәмниң билдүрүшичә, нөвәттә хитайға қошна вә деңиз тәвәлики тутишидиған асия әллири ичидә японийиниң деңиз армийә күчи алдинқи қатарда, һиндистан иккинчи орунда, хитай болса әң төвән орунда туридиған болсиму, әмма хитайниң деңиз армийә күчи вә сиясий тәсирини өстүрүштики тиришчанлиқлири хитайниң мәзкур қошнилири арисида мусабиқә кәлтүрүп чиқириши мумкин икән.

Христиан илмий көзәтчилики гезитидә оттуриға қоюлушичә, хитай 2030 - йилиға барғанда өзи еһтияҗлиқ нефит тәминатиниң 75 пирсәнтини вә башқа әслиһәлирини чәтәлләрдин импорт қилидиған болуп, буларниң һәммиси деңиз арқилиқ хитайға йәткүзүлидикән. Шу нуқтидин елип ейтқанда, хитай өзиниң дөләт мәнпәәтини қоғдаш үчүн болсиму деңиз армийә күчини йүксәлдүрүшкә моһтаҗ икән.

Америкиниң деңиз армийә күчи әң қудрәтлик

Хәвәрдә ашкарилинишичә, нөвәттә пүтүн дуня миқясида америкиниң деңиз армийә күчи әң қудрәтлик болуп, хитайниң деңиз армийә күчини һәр җәһәттин америкиниң деңиз армийә күчи билән селиштуруш мумкин әмәс икән..

Шу сәвәбтин хитай, әң яман тәрипини пәрәз қилғанда, худди америка иккинчи дуня уруши мәзгилидә, японийиниң чәтәлдин келидиған тәминат йолини үзүп қойғанға охшаш, өзиниңму тәминат йолиниң үзүлүп қелишиниң алдини елиш үчүн деңиз армийә күчини өстүрүшкә тиришидикән.

Хитай һәр қанчә күчигән биләнму америкиниң омумий дөләт күчигә тәң болалмайду

Һалбуки, истратегийә мутәхәссиси әркин әкрәмниң бу җәһәттики қарашлири өзгичә болуп, у хитай һәр қанчә күчигән биләнму, һәр җәһәттин америкиниң һазирқи омумий дөләт күчигә тәң болалмайдикән.

Әркин әкрәмниң қаришичә йәнә, гәрчә нөвәттә америка ‏ - хитай арисида содини өз ичигә алған бәзи җәһәтләрдә муәййән һәмкарлиқ шәкиллиниватқан болсиму, әмма америка - хитай мунасивәтлири йәнила интайин мурәккәп болуп, америка йәнила күчлүк дөләт сүпити билән хитайға бесим ишлитәләйдикән.