'Xitay, siyasiy jehette chong döletning rolini ötiyeleydighanliqini ispatlashqa tirishiwatidu'

Xitay déngiz armiyisining muawin bashliqi, shiaw shinniyan, 23 - dékabir küni, somali déngiz qirghaqlirigha charlighuchi paraxot ewetish toghrisida muxbirlarni kütüwélish yighinida suallargha jawap bermekte.

Shinxu'a axbaratida xewer qilinishiche, bu paraxotlar xitay azadliq armiyisining shimaliy junggo déngiz armiye flotigha tewe bolup, 26 - dékabir jüme küni xeynen ölkisi senya shehiri herbiy portidin somaligha qarap yol alghan.

 "Xitay siyasiy jehette chong döletning rolini ötiyeleydighanliqini ispatlashqa tirishiwatidu"

Xitay somali déngiz tewelikige herbiy paraxot yollashtin üch kün ilgiri özlirining nöwette awi'amatka yasashqa teyyarliq körüwatqanliqini ashkarilighan bolup, bu heqte toxtalghan türkiye haji töpe uniwérsitétning oqutquchisi, istratégiye mutexessisi erkin ekremning bildürüshiche, xitayning bu nöwet birleshken döletler teshkilatining qoshulushi asasida somaligha esker ewetiwatqanliqini, buning xitayning déngiz qisimlirini tunji qétim chet dölet déngiz tewelikige ewetishi bolup hésablinidighanliqini, xitayning bu arqiliq özining siyasiy jehette chong döletning rolini ötiyeleydighanliqini ispatlashqa tirishiwatqanliqini körsitidiken.

Yaponiye xitay bilen özi arisida menpe'et toqunushi yüz bérip qélishidin ensireydu

Xristi'an ilmiy közetchiliki gézitide körsitilishiche, gerche amérika da'iriliri xitayning somali déngiz qaraqchilirigha zerbe bérish urushigha qatnashqanliqini qarshi alsimu, emma xitayning déngiz armiye küchini barghanche kéngeytishi bilen teywen boghuzi weziyitining murekkepliship kétishini xalimaydiken.

Netijide xitayni déngiz armiye qurulushi jehettiki kéngeymichilik herikiti amérikini öz ichige alghan bir qisim döletlerni bi'aram qilishqa bashlighan.

Xristi'an ilmiy közetchiliki gézitide neqil qilinishiche, xitayning déngiz armiye küchini ashurushining yaponiye we hindistandin ibaret xitayning küchlük qoshniliri arisida jiddiychilik keltürüp chiqiridighanliqini bildürgen sin'gapor rajaratnam xelq'ara munasiwetler tetqiqat institutidiki déngiz teweliki bixeterliki tetqiqatchisi joshuwa xo hindistanning qudretlik dölet bolush arzusi barliqini, yaponiyiningmu bu rayondiki öz tesir da'irisining ajizliship kétishini xalimaydighanliqini otturigha qoyghan we yaponiyining xitay bilen özi arisida menpe'et toqunushi yüz bérip qélishidin ensireydighanliqini ilgiri sürgen.

Erkin ekremning bildürüshiche, nöwette xitaygha qoshna we déngiz teweliki tutishidighan asiya elliri ichide yaponiyining déngiz armiye küchi aldinqi qatarda, hindistan ikkinchi orunda, xitay bolsa eng töwen orunda turidighan bolsimu, emma xitayning déngiz armiye küchi we siyasiy tesirini östürüshtiki tirishchanliqliri xitayning mezkur qoshniliri arisida musabiqe keltürüp chiqirishi mumkin iken.

Xristi'an ilmiy közetchiliki gézitide otturigha qoyulushiche, xitay 2030 - yiligha barghanda özi éhtiyajliq néfit teminatining 75 pirsentini we bashqa eslihelirini chet'ellerdin import qilidighan bolup, bularning hemmisi déngiz arqiliq xitaygha yetküzülidiken. Shu nuqtidin élip éytqanda, xitay özining dölet menpe'etini qoghdash üchün bolsimu déngiz armiye küchini yükseldürüshke mohtaj iken.

Amérikining déngiz armiye küchi eng qudretlik

Xewerde ashkarilinishiche, nöwette pütün dunya miqyasida amérikining déngiz armiye küchi eng qudretlik bolup, xitayning déngiz armiye küchini her jehettin amérikining déngiz armiye küchi bilen sélishturush mumkin emes iken..

Shu sewebtin xitay, eng yaman teripini perez qilghanda, xuddi amérika ikkinchi dunya urushi mezgilide, yaponiyining chet'eldin kélidighan teminat yolini üzüp qoyghan'gha oxshash, öziningmu teminat yolining üzülüp qélishining aldini élish üchün déngiz armiye küchini östürüshke tirishidiken.

Xitay her qanche küchigen bilenmu amérikining omumiy dölet küchige teng bolalmaydu

Halbuki, istratégiye mutexessisi erkin ekremning bu jehettiki qarashliri özgiche bolup, u xitay her qanche küchigen bilenmu, her jehettin amérikining hazirqi omumiy dölet küchige teng bolalmaydiken.

Erkin ekremning qarishiche yene, gerche nöwette amérika ‏ - xitay arisida sodini öz ichige alghan bezi jehetlerde mu'eyyen hemkarliq shekilliniwatqan bolsimu, emma amérika - xitay munasiwetliri yenila intayin murekkep bolup, amérika yenila küchlük dölet süpiti bilen xitaygha bésim ishliteleydiken.