Ху җинтавниң хоңкоң зиярити мәзгилидики қаршилиқлар

Франсийә ахбарат саһәсиниң баян қилишичә, хитай рәиси ху җинтавниң хоңкоң зияритидин икки күн илгири, гуаңдуң өлкиси җуңсән шәһиридә қанчә онмиңлиған яқа юртлуқ ишләмчиләр билән йәрликләр оттурисида йүз бәргән маҗира юқири дәриҗигә көтүрүлүп, намайишчилар билән сақчилар арисида қанлиқ тоқунуш келип чиқти. Хәвәрдә көрситилишичә, 27-июн күнидики тоқунушта 18 адәм өлди, 300 адәм яриланди, 22 нәпәр намайишчи қолға елинди.

Уйғур или һөкүмәт даирилириниң мәлуматиға көрә, 29-июн күни хотән наһийисидин үрүмчигә қарап учқан йолучилар айропилани алтә нәпәр уйғур тәрипидин буланмақчи болған. Гәрчә уларниң мәқсити әмәлгә ашмиған болсиму, бу вәқә хитай һөкүмәт даирилирини вә пуқраларни қаттиқ чөчүткән. Вәқә йүз бәргән бир қанчә саәт ичидә пүтүн хитай тәвәсидә һава қатниши вақитлиқ тохтап, он миңлиған йолучиниң сәпирини кәйнигә сүрүшкә сәвәб болған.

Мәзкур вәқә ғәрб ахбарат саһәсиниң нәзиригә улишипла қалмай, чәтәлдики уйғур зиялийлириниң җиддий диққитини чәкти. Австралийидә яшаватқан уйғур зиялийси һүсән һәсән әпәнди, 5-июл вәқәсиниң үч йиллиқи һарписида мәйданға кәлгән бу вәқәниң әҗәбләнгүчилики йоқлуқини, хитай даирилириниң уйғурларни наһайити еғир бәдәлләр төләшкә мәҗбур қиливатқанлиқини ейтти. У, уйғур илида йүз бериватқан қаршилиқларниң һәқиқий мәқсити тоғрисидики көз қарашлирини тәкитләп, 5-июл вәқәсиниң ғайисигә аит бәзи хата қарашларни рәт қилидиғанлиқини билдүрди.

Германийә вә франсийә учур қаналлириниң мәлуматида баян қилинишичә, 29-июн күни хитай рәиси ху җинтав хоңкоңға қәдәм бесиши биләнла миңлиған өктичи күчләрниң наразилиқ намайишиға дуч кәлгән. Намайиш айродромдин башлап, таки ху җинтав орунлашқан меһманхана алдиғичә давамлашқан. Намайишчилар 4-июн вәқәсини ақлашни, қолға елинған кишилик һоқуқ паалийәтчилирини қоюп беришни тәләп қилип шоарлар товлиған вә лозункилар көтүргән. Намайишчилар билән сақчилар арисида сүркилишләрму келип чиққан.

Германийә долқунлири радиосиниң 1-июл хәвиридә көрситилишичә, хоңкоң пуқралири диң шавпиңниң йәнә 50 йилғичә “бир дөләттә икки хил түзүм” сияситини өзгәртмәйдиғанлиқ вәдисиниң бузулуватқанлиқидин, һазир хоңкоңниң һакимийәт ишлириға хитай мәркизи һөкүмитиниң арилишиватқанлиқидин нарази икән. Хоңкоң хитай тәвәсигә қайтурулған 15 йилдин буян, бу җайда мәтбуат вә пикир әркинликиниң үзлүксиз чәклимиләргә учраватқанлиқи, бай-кәмбәғәллик пәрқиниң барғансери юқири көтүрүлүватқанлиқи, хоңкоңда һеқиқи демократик сайламниң әмәлгә ашмиғанлиқи нурғунлиған хоңкоңлуқларни биарам қилип, пәрзәнтлириниң кәлгүси истиқбалидин үмидсизләндүргән.