Xoshutta 21 ming amma yer tewresh apitining tesirige uchridi

Uyghur élidiki yer tewreshning közitish we ölchesh idarilirining tor betliridiki uchurlardin melum bolushiche, bu qétimqi yer tewresh merkizi korla shehirige 118 kilométir, turpan'gha 166 kilométir, ürümchige 188 kilométir, xoshut nahiyisige 20 kilométir yiraqliqta bolup, korla, turpan we ürümchigiche tesiri bolghan.

Bolupmu, xoshut nahiyisining 55 kilométir da'irisidiki jaylarda yer tewresh apet peyda qilghan. Bu xoshut nahiyisi teweside 1990-yilidin kéyin 5 bal derijiside tunji qétim yer tewresh yüz bérishi bolup, bir qeder qopal tiptiki otturahal yer tewresh dep teswirlen'gen. Da'iriler hazirghiche xoshut nahiyisining apet bir qeder éghir bolghan tagharchi, ushshaqtal, choqu we narinkér yézilirida apet tesirige uchrighan ammining 21 minggha yetkenliki, bir qisim öyler örülüp we dez kétish hadisisi körülgen bolsimu, emma adem chiqim bolmidi dep xewer berdi.

Biz bu uchurlargha asasen, apetke uchrighan xelqning soghuq qish peslide kelgen bu tuyuqsiz apetke qandaq taqabil turuwatqanliqi, ularning ziyan ehwalliri heqqide téximu éniqraq melumat élish üchün deslep bayin'gholin oblastliq xelq ishliri idarisining apettin qutquzush ishxanisigha téléfon qilduq:

Téléfonni alghan hökümet xadimi chet'el muxbirlirigha apet heqqide öz aldigha héchqandaq melumat bérish hoquqi yoqluqini bildürüp, üchün aptonom rayonluq da'irilerdin ruxset élishimiz kéreklikini eskertti.

Apet bir qeder éghir dep xewer bérilgen xoshut nahiye ushshaqtal yézisi bilen alaqileshtuq. Emma közetchilikte turuwatqan bir xitay kadir, yer tewrigen bilen chong ish yoq, héchqandaq tesiri yoq depla téléfonni üzüwetti.

Xoshut nahiyisi tagharchi yéziliq hökümet ishxanisi bilen alaqileshtuq, bu yézida yéza kadiri bolup ishlewatqanliqigha ikki yil bolghan ismini ashkarilashni xalimighan bir yash kadir, xoshuttiki yer tewresh apitining tesirliri we apettin qutquzush ehwalliri heqqide tepsiliy chüshendürüsh berdi. Uning bildürüshiche, 10-yanwarghiche statistika qilinishiche, xoshutning taghachi, ushshaqtal, nerinkér qatarliq yézilirida apetning tesirige uchrighanlar 21 minggha yetken, bu qétimqi yer tewresh bu yézilarda jem'iy 9mingdin artuq öylerni oxshimighan derijide weyran qilghan. Apet ziyanlirini statistika qilish ishliri téxi dawam qiliwatqan bolup hazirghiche melum bolghan ehwallarda adem yaki mal charwilarning chiqim bolghanliqi heqqide uchurgha ige bolmighan.

Bu kadirning chüshendürüshiche, apet yüz bérip etisi 9-yanwardin étibaren 2600 dek kishi xeterlik öylerdin waqitliq kepilerge köchürülgen, hazir mektepler tetil bolghachqa apette qalghan amma mektep sinipliri we mektep qorusigha orunlashturulghan kepilerge köchürülgen. U yene da'irilerning apettiki ammini yotqan, kömür we yémeklikler bilen teminlewatqanliqini eskertip ötti.

Biz bu xitay kadirdin adette 5 bal derijisidiki yer tewresh apet derijilik éghir yer tewreshke kirmisimu néme üchün xelqning öyliri bu derijide éghir weyranchiliqqa uchridi, ular yer tewreshke chidamliq öylerge téxi köchüp kirmidimu? dep soriduq, u jawaben bu jayda yashawatqan Uyghur, tunggan qatarliq az sanliq millet déhqan, charwichilirining yenila özliri yashap kön'gen lay késeklik öylerde yashashni xalaydighanliqini, shu seweblik yer tewreshke chidamliq öylerge kirish nisbitining 80% ke yetmigenlikini, ölchemdin yiraqliqini bildürdi. U yene “Öyliri buzulghan ammining, rémont qilish chiqimlirini hökümet da'iriliri öz üstige alidu” dep eskertti.

Uyghur élide dawamliq 4 baldin yuqiri yer tewreshlerde oxshimighan derijide apetler kélip chiqmaqta, bolupmu xelqning öylirining weyranchiliqqa uchrishi bir qeder omumyüzlük ehwal. Xitay hökümiti 2010-yilining axirgha qeder Uyghur élide barliq déhqan, charwichilarni yer tewreshke chidamliq öylerge köchürüp bolidighanliqini wede qilghan idi. Emma, uningdin kéyinmu qeshqerning shékerköl, xotenning guma we qizilsuning taghliq rayonlirida yüz bergen ottura derijilik yer tewreshlerde oxshashla déhqan, charwichilarning öylirining oxshimighan derijide weyran bolghanliqi melum shundaqla bu jaylardin igiligen melumatlirimizdinmu déhqan, charwichilarning köp qismining yenila bixeterlik ölchimige toshmaydighan öylerde yashawatqanliqi melum.