Siyawush weliyulla maziri heqqide qisqiche melumat

Süret, xotendiki qedimi sheher melikawat xarabisi.

Qedimqi xoten'ge padishah bolghan iranliq shahzade siyawush

Hazirqi dewrimizdin ming yillar ilgiri yézilip, zamanimizghiche toluqi bilen yétip kelgen nadir eser "shahname" diki melumatlargha asaslan'ghanda, siyawush - eyni chaghdiki iranliqlar shahnishahi keykawusning shahzadisi bolup, "shahname" dastanida xéli köp tilgha élin'ghan , qedimqi xoten weqelikliridiki xoten'ge padishah bolghan alahide shexs.

"Shahname" dastani üstide mexsus tetqiqat élip barghan tarixchilar "shahname" dastanida xatirilen'gen iranlar bilen turanlar otturisidiki uzun'gha sozulghan urushning miladiyedin burunqi 529 - yillardin 329 - yillarghiche ikki yüz yil etrapida dawamlashqanliqini mu'eyyenleshtüridu.

Siyawushning xoten'ge kélishi

"Shahname" dastanidiki melumatlargha asaslan'ghanda, qedimqi iran shahnishahi keykawus shahzadisi siyawushni turaniylargha qarshi tajawuzchiliq urushining aldinqi sépige leshker qomandani qilip ewetken bolup, siyawush tajawuzchiliqqa qarshi, yaxshi niyetlik kishi bolghanliqtin, atisining zori bilen atlan'ghan bu seperni özgertip, bir bölük serkerdiliri bilen birlikte hazirqi türkiyining istanbul shehirige ketmekchi bolghinida, buningdin xewer tapqan turaniylar shahi aprasyap siyawushqa mexsus adem ewetip, uni izzet - ikramlar bilen turanlar ordisigha teklip qilip élip kétidu. Shah aprasyap shahzade siyawushqa alahide iltipat körsitip uninggha eng yéqin kishiliri qataridin orun béridu we uni özi atidarchiliq qilip öylep qoyidu. Kéyinche uni xoten'ge padishah qilip teyinleydu.

Siyawushning ölümi

"Shahname" dastanidiki melumatlargha asaslan'ghanda, iranliq shahzade siyawush xoten'ge padishah bolup turghan mezgilde, özining adaletperwerliki bilen xoten xelqining izzet - hörmitige we himayisige ériship, xotende awatliq, memurchiliq meydan'gha kélip, xotenning tereqqiyati yükselgenliki melum. Siyawushning mundaq zor hörmetke ériship ketkenliki turaniylar ordisidiki bezi ichi tar wezirlerning oghisini qaynatqanliqtin, ular bir qétimliq xoten'ge qilghan tekshurüsh sepiride heqiqetlerni bormilap, aprasyapqa yalghan melumatlarni bergenliki we siyawushning turaniylargha qarshi hujumgha ötüsh pilanining barliqi heqqide yalghan doklat bergenliki netijiside, siyawush xoten tupriqida naheq qetli qilin'ghan. Shundin biri xoten xelqi siyawushni eslep, qebre béshigha tugh - elemler tiklep, uni xatirilep kelmekte.
 
Uyghurlarning ejdadliri tarixiy weqeliklerni ewladlirigha üzüldürmey sözlep kelgenliktin, siyawushning qissisinimu yerlik xelqtin adettiki kishilermu rawan sözlep béreleydu. Bu mazar hazirmu "siyawush weliyulla maziri" dep atilidu.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.