“Yer shari waqti” gézitining xotendiki axturush herikiti heqqide bergen xewiri amérika Uyghur jem'iyitini endishige salghan

Merkizi washin'gton shehiridiki amérika Uyghur jem'iyiti burnakün jiddiy bayanat élan qilip,“Yer shari waqti” tor gézitining xoten göjenbagh ahaliler komitéti tarqatqan öy aqturush toghrisidiki uqturushigha da'ir xewiri jiddiy endishe qozghighanliqini bildürdi

Xoten göjenbagh ahaliler komitéti yéqinda uqturush tarqitip, amanliq küchlirining öy aqturush élip baridighanliqi, amanliq küchlirige maslashmighan ahalilerge küch qollinidighanliqi we kélip chiqidighan aqiwetke ularning özi jawabkar bolidighanliqini agahlandurghan.

Shinxu'a axbarat agéntliqigha qarashliq in'gliz tilidiki “Yer shari waqti'i” tor gézitining aldinqi küni élan qilghan bu heqtiki bir xewiride, göjenbaghdiki öy aqturush herikiti“Közdin kechürüsh” herikiti, dep atilip, ijarikesh ahalilerning nishanliq“Közdin köchürülidighanliqi” ni bildürgen bolsimu, biraq bezi yerlik da'iriler mezkur tor gézitige bergen bayanatida, heriketning nishani“Qur'an öginish” ke qaritilghanliqi, da'irilerge masliship, ishikini achmighan ahalilerge küch qollinidighanliqini bildürgen.

Xotendiki öy aqturush herikiti, 6 - iyun xitay amanliq küchliri xoten shehiride bir qur'an kursigha qorshap hujum qilip, kurstiki nurghun Uyghur balilarning yarilinishini keltürüp chiqarghan we kurs xadimlirini öz ichige alghan az dégende 3 kishini qolgha alghandin kéyin bashlan'ghan idi. Da'iriler, qur'an kursidiki bir gumandarning ot alghuchi eswabni partlitip, balilarning köyüp yarilinishini keltürüp chiqarghanliqini élan qilghan. Biraq dunya Uyghur qurultiyi xitay amanliq küchlirining öy ichige atqan yash aqturush gaz bombisi ot élip, balilarning shuningda yarilan'ghanliqini bildürgen. Xitay da'irilirining weqeni yoshurup, heqiqiy ehwalni burmilighanliqini ilgiri sürgen idi.

“Yershari waqti” gézitining xewiride neqil keltürülüshiche, göjenbagh ahaliler komitétining bir xadimi mezkur heriket heqqide toxtilip: biz nishanliq ijarikesh ahalilerni közdin kechürüwatimiz. Bizning asasliq diqqet nishanimiz qur'an ögitishke oxshash qanunsiz pa'aliyetler, dégen.

Amérika Uyghur jem'iyiti bu munasiwet bilen élan qilghan bayanatida agahlandurup, xitay hökümet axbarat wasitisining 19 - iyun élan qilghan bu heqtiki xewiri, xitay da'irilirining bu xil aqturush herikiti arqiliq Uyghurlarning diniy erkinlik we bashqa hoquqlirigha buzghunchiliq qiliwatqanliqigha bolghan tonushni kücheytti, dep körsetti. Mezkur teshkilat bayanatida yene, qur'an öginishni men'i qilish xitay asasi qanunining "diniy étiqad erkinliki" we "diniy étiqadi seweblik kemsitishke uchrimasliq" toghrisidiki 36 maddisigha xilap ikenlikini agahlandurdi.

Bayanatta yene xitayning diniy ibadetni jinayetleshtürüshke urunuwatqanliqi tenqid qilinip: bu xil cheklime islam dinini tayanch qilghan Uyghur medeniyitige pewqul'adde zor buzghunchiliq qilidu, dégen. Xitay da'irilirining diniy cheklime arqiliq tinch diniy ibadetni jinayileshturüshke we Uyghur örp adetlirining izchil dawam qilishigha tosuq séliwatqanliqini bildürgen.

Amérika Uyghur jem'iyiti idare hey'et ezasi, shixenze uniwérsitétining sabiq siyasiy penler léktori élshat ependining ilgiri sürüshiche, xitayning herikiti Uyghur medeniyitige qaritilghan bir xil düshmenliktur.

Lékin xoten yerlik saqchi da'iriliri bilen aptonom rayonluq hökümet da'iriliri hemkarlishishni ret qilghan puqralargha zorluq küch ishlitish mesiliside bir - - birige zit bayanat bergen. "Yer shari waqti'i" géziti torining xewiride ashkarilishiche, xoten sheherlik j x idarisining bir xadimi aqturush herikiti heqqide toxtilip: eger puqralar ishikni échip bérishni yaki közdin kechürüshke maslishishni ret qilsa, biz küch qollinimiz, dégen. Biraq aptonom rayonluq hökümetning bayanatchisi xu xenmin, saqchilarning bir seweb bolmisa, puqralarning öyige mejburi bésip kirmeydighanliqini ilgiri sürgen. U: saqchilar choylida toxtighudek bir seweb bolmisa, hergiz puqralarning öyige mejburi bésip kirmeydu yaki zorawanliq küch qollanmaydu, dep tekitligen. U, xotendiki qur'an kursigha hujum qilish weqesini ima qilip: ötken qétim gumandarlar ishikni échip bérishni ret qilghachqa, saqchilar ning küch qollan'ghanliqini ilgiri sürgen.

Lékin amérika Uyghur jem'iyitining bayanatta eskertishiche, “Yer shari waqti'i” gézitining xewiridiki menbesi éniqsiz neqiller, sherqiy türkistandiki hökümet emeldarlirining Uyghur ahalisige yürgüzüp kelgen kelse - kelmes müjmel qanuni tertiplirini ilgirilep müjmelleshtürüwetken. Élshat ependi xitay hökümitining urush dewride qollinidighan wasitilerni ishlitiwatqanliqini bildürdi.

Xitay da'iriliri aqturush herikiti élip barghan göjenbagh ahaliler rayoni xoten wilayetlik partkomgha qoshna bolup, 6 - iyun xitay saqchilirining hujumigha uchrighan qur'an kursi bu jaygha yéqin yerde idi. 6 - Iyundiki qur'an kursigha hujum qilish weqeside 12 bala yarilan'ghan idi. Bu weqedin kéyin xitay da'iriliri aptonom rayon miqyasida yer asti diniy mekteplerge zerbe bérish herikiti qozghighan.

Bezi közetküchilerning ilgiri sürüshiche, xitay hökümiti xotendiki diniy kurs weqesini bahane qilip, yer asti diniy mekteplerge zerbe bérish herikiti qozghighan bolsimu, biraq uning esli muddi'asi“5 - Iyul weqesi” ning 3 yilliq xatire küni yétip kélishtin burun, “Gumanliq” dep qarighan öktichi pikirdiki Uyghurlarni basturushtur.