Yaponiyidiki xitaygha qarshi namayishta sherqiy türkistan mesilisi tilgha élindi

9-Ayning 22-küni chüshtin kéyin sa'et ikkidin bashlap, tokyodiki a'oyama baghchisigha yaponiyidiki ongchilargha mayil kishiler topliship, yapon milletchiliri teripidin qurulghan “Gheyret qil yapon” teshkilatining orunlashturushi bilen “Xitayning tajawuzchiliqigha qarshi turayli!”, “Xitaygha qarshi heriket qilayli!” dégen lozunkilarni kötürüshüp, urush yilliridiki herbiyche kiyimlerni kiyiship, xitayning sénkaku ariligha qiliwatqan tajawuzchiliqigha naraziliq bildürüsh yüzisidin ikki minggha yéqin kishi namayish élip barghan. Namayish jeryanida, namayishni teshkilligüchi teshkilatning rehberliri namayishchilargha qilghan sözide, xitaydiki Uyghur, tibet, mongghullarni alahide tilgha élip, Uyghur, tibet, mongghullarning qedimdin tartipla musteqil döletler ikenlikini, bu üch döletni xitay kompartiyisining 1950-yillardin kéyin mustemlikige aylandurup, hazirgha qeder bu milletlerni basturush, assimilyatsiye qilish siyasetlirini yürgüzüp kéliwatqanliqini, 300 yilgha yéqin xitayda hökümranliq qilghan manju millitining döliti emes, belki bu milletning tarix bétidin alliqachan yoqalghanliqini, 2009-yili 7-ayning 5-künide, Uyghur yashlirining köksini kérip chiqip,özlirige étiliwatqan xitay armiyisining oqlirigha pisent qilmay, xitayning mustemlike siyasitige qarshi, erkinlik, hörlük telep qilghanliqini we shundaqla özlirining ghayib bolghan sherqiy türkistan jumhuriyitini qurush üchün, élip barghan namayishlirining béyjing hökümiti teripidin basturulghanliqini, Uyghurlarning 1990-yilidin buyan jiddiy halda sherqiy türkistan jumhuriyitini qurushqa heriket qiliwatqanliqini alahide tilgha élish bilen birge, eger yapon xelqi we yapon hökümiti xitayning sénkaku ariligha qiliwatqan tajawuzchiliq herikitige jiddiy we janliq tedbir qollinip, qaqshatquch zerbe bermigende, yaponiye dölitining xitayning mustemlikisige yeni xitayning aptonom rayonigha aylinip qalidighanliqini bildürgen.

A'oyama baghchisidin bashlinip, tokyodiki xitay bash elchixanisining aldighiche, ikki minggha yéqin namayishchi sho'ar towlap, özlirining xitaygha bolghan naraziliqini bildürgen. Tokyo saqchi idarisi namayishchilarning ghezipidin we keypiyatidin birer chong weqening kélip chiqishidin ensirep, derhal xitay elchixanisining bixeterlik xizmitini kücheytip, xitay elchixanisining etrapigha köpligen saqchilarni yötkep, namayishchilarning xitay elchixanisigha basturup kirishining aldini alghan. 250 Ke yéqin namayishchi tolup-tashqan ghezipi bilen xitay elchixanisining derwazigha yéqinlashqan bolsimu, emma saqchilarning tosqunluqi bilen tosuwélin'ghan. Namayishchilar, “Xitay tajawuzchilirigha qarshi turayli!”, “Yaponlar oyghinayli! yashisun yapon!” dégendek sho'arlarni towlap, kech sa'et yettige qeder namayishni dawamlashturghan. Bu qétimqi tokyoda élip bérilghan namayish yaponiye bilen xitay arisidiki aral majirasi bashlan'ghandin buyan yaponiyide élip bérilghan tunji qétimliq xitaygha qarshi namayishtur. Xitaylar yaponiyige qarshi 125 sheherde namayish élip barghan bolsimu, yaponiyide bundin ilgiri xitaygha qarshi namayish bolmighan, peqetla 9-ayning 17-küni fuku'oka shehiridiki xitay konsulxanisgha bomba tashlash weqesi we kobédiki xitay mektipige ot qoyush weqelirila yüz bergen idi. Bu qétimqi namayish ikki dölet arisidiki aral majirasi yüz bérip, ikki terepning tunji qétimliq söhbiti béyjing hökümitining teklipi boyiche bashlinish aldida yüz bergen. Yaponiye metbu'atlirining bildürüshiche, 9-ayning 24-künidin bashlap xitay kompartiyisining sabiq asiya ishliri ishxanisining diréktori, hazirqi xelq'ara munasiwetler bölümining mu'awin mes'uli yang yenyi bashchiliqidiki ömek yaponiye bilen xitay arisidiki munasiwetler toghrisida pikir almashturush we yaponiyidiki siyasiy partiyiler bilen uchrishish qatarliq töt künlük ziyaritide bolidiken. Ular yaponiyidiki töt künlük ziyaret jeryanida yaponiyidiki tesiri zor siyasiy partiyilerdin, hazirqi hakimiyet béshidiki erkin démokratiye partiyisi,shundaqla libéral démokratiye partiyisi, xelq partiyisi qatarliq siyasiy partiyiler bilen söhbette bolidiken. Undin bashqa, xitay hökümiti yapon, xitay diplomatik munasiwet ornatqanliqining qiriq yilliqini tebriklesh merikisining 9-ayning 27-küni eslidiki pilan boyiche béyjingda normal élip bérilidighanliqini bildürgen.

Biz bu munasiwet bilen bu qétimqi namayishqa qatnashqan yaponiyilik bir xanimni ziyaret qilduq. Namayishqa qatnashqan bu xanim öz qarishini bayan qilip mundaq dédi:
‏-Bu qétimqi namayishning meqsiti, peqetla yapon xelqining xitaylarning tajawuzchiliqigha qarshi héssiyatini ipadilesh bilen birge, eger yapon xelqi oyghanmisa, yaponlarmu Uyghur, tibetlerge oxshash mustemlike milletke aylinip qalidighanliqini bildürüshtin ibarettur.