Хитай - японийә оттурисидики җиддийликниң шәрқий деңиздила әмәс, б д т чоң йиғинидиму ипадиси бар

Сүрәттә, хитай баш министири вен җйабав вә йапон баш вәзири наото кан әпәнди.

Әмма хитай билән японийә өзлириниң баш министирлири бу мәсилә үстидә очуқ -ашкара сөзләшмәйдиғанлиқини җакарлиди. Лекин, худди "бирләшмә сәһәр гезити" тәсвирлигәндәк, бу икки дөләт әрбаблириниң б д т ниң 65 ‏ - қетимлиқ чоң йиғинида қилған сөзлири вә оттуриға қойған тәшәббуслири өз - ара "екәккә, доқақ". Хитай билән японийиниң һазир шәрқи деңиздики һәрбий һәрикәтлиридинму "ис" пурап туриду.

Японийә, асия дөләтлирини иқтисадий тәрәққият билән иҗтимаий түзүм маслашмиған мәсилини түгитишкә чақирған

"япон таймис" гезитиниң бүгүн нюйорктин баян қилишичә, йеңидин тәйинләнгән японийә ташқи ишлар министири сейҗи майиһара бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң 65 - қетимлиқ чоң йиғинида, асия дөләтлирини, б д т ниң йеңи ерада қолға кәлтүридиған 8 маддилиқ нишаниға йетиш үчүн, һазирқи иқтисадий тәрәққият билән иҗтимаий түзүм маслашмиған мәсилини түгитишкә чақирған.

У, тәшәббусида, ачарчилиқ вә әйдиз кесилигә дучар болидиған адәм сани көпийишиниң алдини елиш үчүн, һазир байлар билән намратлар оттурисидики пәрқниң чоңийип кетишини тосуш лазимлиқини көрсәткән.

Японийә йәнә, б д т ға даимий әза дөләтләрниң рәт қилиш һоқуқини әмәлдин қалдурушни тәшәббус қилған

Әмма "довей" қатарлиқ хитай учур васитилириниң баян қилишичә, йеңидин тәйинләнгән японийә ташқи ишлар министири сейҗи майиһара, 56‏ - қетимлиқ бирләшкән дөләтләр чоң йиғининиң ядро қораллириниң тарқилишини чәкләш темисида өткүзүлгән йиғинида, б д т 1945‏ - йили қурулғандин кейин, дәсләпки 52 әза дөләт тәрәққий қилип, һазир 192 гә йәткәнликини, бу әза дөләтләрниң көпинчиси 1992 ‏ - йилидин буян, б д т ниң қурулмисида ислаһат елип бериш тәшәббуси оттуриға қоюлуп келиватқанлиқини, болупму б д т ға даимий әза дөләт санини көпәйтишни, йәни японийини, германийини, бразилийини вә һиндистанни қошуш лазимлиқини, бу ислаһатта, б д т дәсләп қурулған вақиттила бәлгиләнгән даимий әза дөләтләрниң һә десила дунядики йеңи мәсилиләрни һәл қилишқа кашила қилидиған рәт қилиш һоқуқини әмәлдин қалдуруш лазимлиқини оттуриға қойған.

Түнүгүндин башлап хитайниң деңиз қисимлири сенкаку араллириға йеқин җайларда чарлаш елип бармақта

"Алма гезити" ниң баян қилишичә, бир нәччә күндин буян, хитай сенкаку, рику араллириғила әмәс, бәлки вйетнам вә тәйвәнгә йеқин җайдики шиса вә нәшса тақим араллириға қаратқан һәрбий һәрикитиниму күчәйтишкә башлиди. Түнүгүндин башлап йәнә, хитайниң шәрқий деңиз флотиниң икки чарлаш парахоти, японийә билән хитай оттурисидики деңиз чегрисида қурулған "чүншав нефитлики" әтрапида чарлаш елип беришқа башлиған.

Японийиму түнүгүндин башлап тикучарлар билән хитайниң һәрбий һәрикәтлирини көзәтмәктә

Мәркизи агентлиқниң баян қилишичә, японийиму түнүгүндин башлап тикучарлар билән, хитайниң "чүншав нефитлики" әтрапида һәрикәт қиливатқан һәрбий парахотлирини көзәтмәктә. Әгәр хитай һәрбий парахотлар билән нефит бурғилаш үскүнилирини йөткәп кәлсә, японийиму шу җайда нефит бурғилашқа тәйяр турмақта.

Дуняда һәммә иш қанун бойичә һәл қилиниду, хитайда бундақ мәсилини һәл қилидиған қанун йоқ

Америкиниң шимали каролина штатида туруватқан мустәқил тәтқиқатчи җу шөюәнниң мулаһизә қилишичә, сенкаку арили мәсилисидә японийиниң көз қариши интайин ениқ. Уларниң ейтишичә, бу араллар әмәлийәттә кимниң қолида болса, бу аралларниң игилик һоқуқи шу дөләткә мәнсуп. Дәрвәқә, бу араллар адәттә адәм яшимайдиған араллар, бу араллар әмәлийәттә японийиниң қолида. японийиниң бу аралларға игидарчилиқ қилидиған қануний испатлири бар. Әмма хитайниң гепи мүҗмәл, әмәлийәттә, хитайниң бу аралларни сетивәткәнликигә испат бар.

Һазир дуняда һәммә мәсилә ғәрбчә, йәни қанун бойичә һәл қилиниду, әмма шәрқчә, йәни пурсәтпәрәслик шәклидә һәл қилинмайду. японийә ишни һазир қанун бойичә қиливатиду. Хитай сиясий ислаһат елип берип қанун системисини тәртипкә салмиғачқа, бундақ мәсилисини һәл қилидиған қануни йоқ. Шуңлашқа хитай һазир дипломатийисигила тайинип қалди. Униң үстигә, дең шавпиң бундақ "талаш - тартиштики мәсилиләрни әвладлар кәлгүсидә һәл қиливалсун" дәп ташлап кәткән. Буни қайси әвлад, қандақ һәл қилидиғанлиқи һәққидә, һазирқи хитай рәһбәрлириниң көңлидиму сан йоқ. Очуқки, бу мәсилидә, һазир хитайниң қиливатқини ақмайду.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.