өткән һәптә хитайдин кәлгән 60 кишидин тәркиб тапқан бир һәйәт түркийиниң анталйә вә әнқәрә шәһәрлирини екскурсийә қилди. хитай әлчиси гоң шявшең башчилиқидики һәйәтни түркийә мәдәнийәт вә саяһәт министири әртуғрул гүнай ишханисида қобул қилди. кейин әнқәрә ғази университетиниң залида "йеңи йипәк йоли хитай-түркийә саяһәт вә ахбарат мунбири" мавзулуқ йиғин чақирилди. йиғинни түркийә-хитай достлуқ җәмийити, хитайниң түркийидә турушлуқ әлчиханиси вә ғази университети ортақлишип уюштурған болуп, бу йиғинға хитай һәйитидики хитай банкиси, хитай саяһәт ширкити, хитай саяһәт идарисиниң мәсуллири, түркийә мәдәнийәт вә саяһәт министирлиқиниң мәсуллири вә журналистлар қатнашти.
әнқәрәдә чақирилған "йеңи йипәк йоли хитай-түркийә саяһәт вә ахбарат мунбири" мавзулуқ йиғинда сөз қилған түркийә мәдәнийәт вә саяһәт министирлиқи мәсуллиридин шәнай башәр ханим, түркийә билән хитай оттурисидики саяһәт саһасидики һәмкарлиқни күчәйтишкә қаттиқ әһмийәт бериватқанлиқини, 2012-йилини түркийидә хитай йили, 2013-йилини хитайда түркийә йили елан қилғанлиқини икки дөләт оттурисидики саяһәт җәһәттики мунасивәтниң күткән сәвийидә әмәсликини ейтти.
кейин хитайниң әнқәрәдә турушлуқ баш әлчиси гоң хиявшең сөз қилип, өткән йили хитайдин түркийигә 100 миң саяһәтчи кәлгәнликини, бу йил 120 миң хитай саяһәтчи келидиғанлиқини пәрәз қиливатқанлиқини билдүрди. гоң түркийиниң мәқситиниң милйонлиған хитай саяһәтчисиниң түркийигә саяһәткә келишини әмәлгә ашуруш икәнликини, бу мәқсәткә йетишкә техи узақ йол барлиқини әмма бу нишанға йәткили болидиғанлиқини ейтти.
хитай һөкүмити түркийә билән хитай оттурисидики тиҗарий иқтисадий вә мәдәний җәһәттики мунасивәтләрни бу хил паалийәтләр билән тәрәққий қилдуруш үчүн күч чиқириватқан бүгүнки күндә түркийиниң "таимәтүрк" гезитидә елан қилинған бир хәвәрдә хитай банкисиниң түркийини пул әвәтиштә хәтәрлик дөләт тизимликигә қойғанлиқи йезилған.
түркийә афғанистан, аңгола, әзәрбәйҗан қатарлиқ дөләтләрдин кейинки хәтәрлик, йәни банкилири ишәнчсиз дөләтләр тизимликидә икән. мәзкур хәвәрдә бүгүн түрк карханичилар хитай банкиси арқилиқ түркийигә пул әвәтимиз дәп кирсә пул әвәткили қоймиғанлиқи йезилған.
хитай баш министири "2000-йили түркийигә бир йерим милйон саяһәтчи әвәтимиз" дәп вәдә бәргән болсиму, 11 йилда аранла 100 миң хитай саяһәтчиси кәлгән, бүгүн 16 милйон нопуси бар қазақистандин һәр йили түркийигә кәлгән саяһәтчи сани 90 миң әтрапида. йеқиндин бери арқа-арқидин хитай һәйәтләрниң келиши, йиғинлар чақириши һәтта 2012-йилини түркийидә хитай йили, 2013-йилини хитайда түркийә йили елан қилиши икки дөләт оттурисидики мунасивәткә қандақ тәсир көрситәр? хитай бир тәрәптин түркийидә банка ечишқа тиришса йәнә бир тәрәптин түркийини қара тизимликкә киргүзүшидики сәвәб немә дегән соалларға мутәхәссисләр җаваб бәрди.