Uyghur élining zeherlik chékimlik we eydiz yuqum weziyitini sel chaghlashqa bolmaydu

Xitay döletlik zeher cheklesh komitétining ötken hepte élan qilghan memliketlik 2012-yilliq zeher cheklesh doklatida körsitilishiche, 2011-yili bir yil ichide, xitay boyiche pash qilin'ghan zeherlik chékimlik etkeschilik délolirining sani 10ming 170 qétimgha, yéngidin bayqalghan zeher xumarlar sani 235minggha yetken. 7 Tonnidin artuq xiro'in, 14 tonnidin artuq chakanda tipidiki zeher musadire qilin'ghan. Zeherlik chékimlik délolar, zeher kirish miqdari we zeher chekküchiler sanida oxshashla éshish körülgen bolup, zeher chekküchiler ichide ösmür balilarning nisbitide ilgirikidin perqliq örlesh körülgen.

Nöwette guyju, chéngdu qatarliq jaylarda, qehwe, sütchaygha oxshash ichimlik tipidiki yéngi bir birikme zeher bayqalghan bolup, uning xumar qilish küchi ötkür we tesir qilish küchi uzaq bolup, bu xil yéngi tiptiki zeher, her türlük zeher bilen shughullinip kéliwatqan zeher xumarlarning hemmisige bab kelgechke zeher xumarlar arisida téz baza tapqan. Nöwette sapliq derijisi yuqiri zeherlerning toshulushi azayghandek körünsimu emma yérim pishshiqlan'ghan zeherlerning türliri we miqdari köpeygen.

Gerche, xitay da'iriliri zeher chekleshte xelq'araliq hemkarliq wasitilirini ishlitip zeher kirish menbelirige birlikte zerbe bérishke bashlighan bolsimu, zeher etkeschilirimu kirish yollirini, zeher türlirini özgertip murekkepleshtürüp kelmekte iken, bu ehwallar xitayda zeherlik chékimlik weziyitining yenila jiddiy,murekkep riqabetke duch kéliwatqanliqini körsitidiken.

Emdi Uyghur élining zeherlik chékimlik we eydiz yuqum weziyitige nezer salsaq, Uyghur élide tunji zeherge a'it délo 1985-yili, tunji eydiz yuqumdari 1995-yili pash bolghan. Uyghur élide hazir zeher bayqalmighan birmu nahiye we sheher yoq, eydiz bolsa pütkül rayon tewesidiki 14 wilayet-oblast 94 nahiye-shehergiche taraldi. Bultur Uyghur élining eydiz yuqumdarliri 60 mingdin ashidu, dep körsitilgen idi. Mutexessisler emeliy sanning buni az dégende töt qatlaydighanliqini ilgiri sürmekte. Ötken bir yil ichide Uyghur élide eydiz késili seweblik qaza qilghuchilar sani 5 ming neperge yéqinlashqan.

Eng yéngi istatéstikidin melum bolushiche peqet ürümchidiki eydizler sani 10 ming 536 ge yetken, 997 kishi bu késel bilen ölgen.

Uyghur élidiki sehiye tarmaqlirining eydizning tarqilishini tosushta uchrawatqan eng qiyin mesilisi nöwette eydizning oxshash jinsliqlarning muhebbetlishishi arqiliq tarqilishi we ularning bashqilargha yuqturush nisbitining éship bérishi bolup, 5-ayning 24-künidin 26-künigiche ürümchidiki eydizdin mudapi'elinish da'iriliri er jinsliqlar ara muhebbetleshkenlerning eydizdin saqlinishi heqqide mexsus teshwiqat xizmet yighini achqan. Bolupmu, ürümchide bularning öz'ara we bashqilargha yuqturush nisbiti yéqinqi bir qanche yilda téz sür'ette örligenliki melum bolghan.

Yéqinqi zeherlik chékimlik weziyitige a'it mayning béshida élan qilin'ghan melumatta körsitilishiche, Uyghur aptonom rayoni zeher cheklesh tarmaqlirining 2011-yili pash qilghan zeherge a'it délolirining sani 1000 qétimgha yetken. Qolgha chüshken bashqa xumar qilish doriliri we zeherlerni hésabqa almighanda peqet xiro'inla 6 kilo 608 gram iken.Bir yil ichide 2879 neper zeher xumar mejburiy tashlatquzush orunlirigha qamalghan.

Gerche Uyghur aptonom rayonidiki xitay zeher cheklesh da'iriliri, Uyghur élide zeherning tarqilishi we bashqilarda ilgiriki yillargha qarighanda nisbet jehette töwenlesh körülgenliki tilgha élin'ghan bolsimu, emma Uyghur élidiki tunji, shundaqla birdin bir, eydiz cheklesh boyiche puqralar qurghan organ bolghan “Yarp zeher cheklesh, eydizge qarshi meslihet bérish merkizi” ning bashqurghuchisi exmet qurbanning bildürüshiche, Uyghur élidiki zeher chekküchiler sanidiki éshish ilgiriki yillargha qarighanda astilighandek körünsimu emma, altun hilal ay zeher merkizige chégra bolghan Uyghur élining zeherlik chékimlik shundaqla eydiz weziyitini yenila sel chaghlashqa bolmaydu.