36 Sékuntluq teshwiqat filimigha yoshurun'ghan siyasiy gherez: éritish we özige singdürüwétish

Washin'gtondin muxbirimiz shadiye teyyarlidi
2025.01.15
xinjiang-dada-shinjang-chong-1024 “Bu yerde déngiz yoq, emma cheksiz muhebbet bar: shinjangning qeshqerge sayahetke kéling” namliq teshwiqat filimining ékran kesmisi
xj.chinanews.com.cn

2025-Yili kirishi bilen teng, xitay hökümitining teshwiqat mashiniliri Uyghurlarning tarixiy medeniyet böshüki bolghan qeshqer shehiri heqqide mexsus naxsha-ussulluq teshwiqat filimlirini ishlep, xitay ölkiliridin sayahetchilerni jelp qiliwatqanliqi melum. Yéqinda xitay taratquliri bazargha salghan “Bu yerde déngiz yoq, emma cheksiz muhebbet bar: shinjangning qeshqerge sayahetke kéling” namliq teshwiqat filimi del shuning bir jümlisidindur.

Xitayning “Dawjungxu'a” (道中华) namliq ijtima'iy taratqu supisida teshwiq qiliniwatqan bu teshwiqat filimida, bir top Uyghur we xitay qiz-yigitliri ghelite shekildiki hem ussulgha hem bashqa heriketlerge oxshimaydighan beden herikiti bilen xitayche “Dada” (大大) dégen naxshini éytip, “Shinjang büyük zémin” dégendek siyasiy medhiyelerni bazargha salghan.

Bir mezgil qeshqerde yashap, ilmiy tetqiqat élip barghan, nöwette gérmaniyede turuwatqan medeniyet insanshunasliqi penlirining doktori, Uyghur medeniyet tetqiqatchisi runé siténbérg (Rune Stenberg) mezkur filimni körgendin kéyinki qarashlirini radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.

Doktor runé siténbérg yene bu filimdiki Uyghur qiz-yigitlirining xitayning bu xildiki teshwiqat filimlirida “Rol élishi” ning sewebliri heqqide toxtilip ötti.

Uyghur akadémiyesi wexpisining sabiq re'isi doktor meghpiret kamal xanimning qarishiche, xitayning “Shinjang yaxshi jay” namida jiddiy shekilde élip bériwatqan bu xildiki teshwiqat heriketliri, mahiyette ularning Uyghurlargha qarita irqiy qirghinchiliqini dawamlashturush we assimilyatsiye siyasitini da'imlashturushining bir delili iken.

 U yene xitayning bu xildiki teshwiqat heriketlirining xitay hökümiti nöwette yürgüzüwatqan “Shinjang siyasiti” bilen bir birige jipsilishidighanliqini, uning milletler arisidiki “Perq” we “Alahidilik” ni chetke qéqip, atalmish “Jungxu'a milliti” gewdisige qoshulup kétishni teshebbus qilidighanliqini, shundaqla Uyghur medeniyitini yiltizidin yoqitishni meqset qilidighanliqini tekitlep ötti.

Nöwette xitay bazargha salghan bu 36 sékuntluq naxsha-ussulluq teshwiqat filimi “Xitay xewerler tori”, X tiki “Xitay kishilik hoquqi” supisi, yutub we xitayning bashqa ijtima'iy taratqu supilirida keng tarqalmaqta.

Doktor runé siténbérgning qarishiche, bu qisqa filim Uyghur qiz-yigitlirining naxsha-ussulliri we xitayche kiyin'gen qiyapetliri arqiliq, xitayning “Shinjang hékayisini yaxshi sözlesh” teshwiqatigha maslashqan, shundaqla “Shinjang ezeldin xitayning bir qismi” dégen siyasiy teshwiqat üchün xizmet qilghan.

Doktor meghpiret kamalmu bu filimda Uyghur qiz-yigitlirini xitayche kiyindürüsh we xitayche naxsha éytquzush arqiliq, atalmish “Jungxu'a medeniyiti” ni omumlashturushni közligenliki, bu filimning arqisigha chongqur siyasiy gherezning yoshurun'ghanliqini bildürdi.

Mutexessislerning bildürüshiche, “Bu yerde déngiz yoq, emma cheksiz muhebbet bar: shinjang qeshqerge sayahetke kéling” namliq bu naxsha-ussulluq teshwiqat filimi bir tereptin xitay hökümitining “Shinjangning obrazini yaxshilash” istratégiyesi üchün xizmet qilsa؛ yene bir tereptin, xitayning rayondiki Uyghurlarni assimilyatsiye we éritish arqiliq xitayning gewdisige qoshuwétishtin ibaret siyasiy gherizi üchün xizmet qilidighanliqini tekitleydu.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.