Tor cholpini oli london: “Dangliq K-Pop cholpanliri xitay toghrisidiki bayanlirini aydinglashturushi we téximu yaxshi ülge bolushi kérek”

Koréyeche moda k-pop naxshichi we tor cholpini oli london(Oli London).

Koréyeche moda K-Pop naxshichi we tor cholpini oli london özining ijtima'iy taratqusi arqiliq Uyghur mesilisini tonutushta ülgilik rol oynawatqan pa'aliyetchilerning biri. Oli london dangliq K-Pop cholpanlirining xitay kompartiyesi terepte turup, Uyghur qirghinchiliqini inkar qilishigha qarshi chiqqan. U twittér, yotub we tik-tok qatarliq ijtima'iy supisidin paydilinip Uyghurlarning ehwalini we xitayda yüz bériwatqan ishlarni yazma we sin filim ishlep tonushturup bashqilarning Uyghur mesilisini heqiqiy körüshke, tekshürüp béqishqa ilhamlandurghan. Bu munasiwet bilen radi'omiz öz muxbiri shehrizad K-Pop naxshichi we tor cholpini oli londonni ziyaret qildi. Töwende anglighuchilargha oli london bilen ötküzgen söhbitimizni sunimiz.

Muxbir: özingizni we néme ish qiliwatqanliqingizni qisqiche tonushturup ötken bolsingiz?

Oli: men oli london (Oli London), ijtima'iy taratqu obzorchisi we shundaqla xewer yazghuchisi. Men da'im amérika-fokis xewerliri, Newsmax téléwiziye qanili, en'gliye söhbet téléwiziyesi we GB büyük biritaniye xewerlirige qatniship özüm eng qiziqidighan mesililer toghrisida sözleymen. Men ijtima'iy taratqularda tor cholpini shundaqla tik-tokta Tik-Tok nurghun kishiler yaqturup köridighan qisqa sin filimliri ishleymen, we yotubér YouTuber mu boldum.

Muxbir: siz Uyghurlarni qachan bilgen idingiz?

Oli: men 2018-yildin bashlap Uyghurlarning ehwalini we xitayda yüz bériwatqan ishlardin xewer tapqanidim. Lagérlargha a'it xewerlerni 2017-yilidin bashlap bilimen. Men dunyaning herqaysi jayliridiki kishilik hoquq mesililiri toghrisida izchil söz qilip kéliwatimen. Haywanatlarni qoghdash heqqidimu sözlep kéliwatimen. Men her da'im öz sadasini chiqiralmaydighan kishiler üchün bekrek sözleymen. Uyghurlargha a'it uchurlarni twittérda körgenidim we tekshürüshke bashlighanidim. Méning hés qilghinim Uyghurlar toghriliq uchurlar asasliq taratqu témisi emesken. Emeliyette bu da'im muzakire qilinishqa tégishlik intayin muhim mesililerning biri bolsimu emma nurghunlighan asasiy éqimdiki taratqular bu ishlargha sel qarawatidu. Hetta nayk, koka kola we alma qatarliq chong shirketler üchün shinjang ölkisige qaritilghan jaza qararlirini ajizlitish meqsitide amérika mejliside lobichiliq qilidighan shirketlerning barliqini bayqidim.

Muxbir: Uyghur mesilisi heqqide sözlishingizge néme türtke boldi?

Oli: méningche, héchkim sözlimigen bir mesilide sözlesh nahayiti muhim. Méning chong ijtima'iy alaqe supam bar. Nurghunlighan téléwizor programmilirigha qatnashtim. Méningche bu héchkim sözlimeywatqan bir mesile. Belkim men néme ish boluwatqanliqini tonushturup bérelishim mumkin. Bashqilarni bu ishni körüshke, tekshürüp béqishqa jelp qilalishim mumkin. Hemde bashqilarni xitaydin mehsulat sétiwalmasliqqa dewet qilalishim shundaqla ularning siyasiyonlirigha bésim ishlitip, xitayning shinjang ölkiside qiliwatqan jinayetlirini jazalash üchün heriketke chaqiralishim mumkin. Amérika hökümiti xitay bilen soda qiliwatidu we bu soda munasiwitige tesir yetküzmesliki üchün Uyghurlargha qarita yüz bériwatqan mesililerni otturigha qoymasliqni qarar qilghan. Xitaydin pul tépishni oylighanliqi üchün nurghun shirket we hökümetler Uyghurlarning paji'esige sel qarawatidu. Bu bek xata. Shunga men Uyghur mesilisini yorutmaqchi.

Muxbir: Uyghurlargha munasiwetlik uchurlarni ijtima'iy taratqularda yollighandin kiyin, a'ilingizdikilerning, dostliringizning we egeshküchiliringizning inkasi qandaq boldi?

Oli: men Uyghurlargha munasiwetlik uchurlarni bir nechche yil ilgiri ijtima'iy taratqularda yollashqa bashlighan. 2021-Yil YouTube da Uyghur mesilisini tepsiliy sözlep, kishilerni oyghinishqa we néme ish bolghanliqini körüshke ilhamlandurush üchün 50 minutluq sin filimi ishlidim. Manga Uyghurlardin yaki sherqiy türkistanliq bezi kishilerdin bu toghriliq sözligenlikingizge rehmet dep inkas keldi. Men hemishe awazi boghulghan kishiler üchün sözleymen. Manga kelgen inkaslar intayin yaxshi we aktip boldi. Yéqindin buyan men bu toghriliq yene sözlewatimen.

Muxbir: Uyghur xelqi terepte turup söz qilghanliqingiz üchün xitay hökümitining öch élishidin endishe qilmidingizmu?

Oli: men bu toghriliq oylimidim hemde xitay hökümitining men toghruluq néme déyishi bilen karim yoq. Men ilgiri xitaygha bérip baqqan, u bir güzel dölet. Méningche, xitayda yüz bergen COVID, topilang we namayishlardin bilishke boliduki nurghun kishiler xitay hakimiyitidin bizar. Bilsingiz, tyen'enmén meydanidiki namayishtin kéyin bundaq chong ish körülüp baqmighan.

Muxbir: twittérda K-Pop cholpini jékson wangning (Jackson Wang) xitay kompartiyesi terepte turup, Uyghur qirghinchiliqini gherb taratqulirining teshwiqati déginini yazdingiz, bu toghriliq tepsiliy chüshendürüp bérelemsiz?

Oli: bolidu, birinchidin, dunyadiki eng dangliq K-Pop cholpanlirining biri bolghan jékson chong quruqluqtiki xitay emes, emeliyette xongkongluq. Adidas buningdin kéyin shinjangdiki qul emgiki bilen ishlen'gen paxtilarni almaydighanliqini éytqanda, jékson adidasni tilgha élip, yalghan sözligenliki üchün hemkarliqni bikar qilidighanliqini éytti. U bu arqiliq Uyghur qirghinchiliqini inkar qildi. Bir kishi gugil arqiliq izdisila hazir yüz bériwatqan hadisilerni, (lagérlarning) sün'iy hemrah resimlirini köreleydu. Batur zhurnalistlarning u yerde tartqan süretlirini köreleydu, körünüshlerning nahayiti qorqunchluq ikenlikini bileleydu. (Lagér) shahitlirimu köp, ayallar, erler, balilar kishining yürek tarini chékidighan hékayilerni sözlep béridu. Jékson wang xitay hakimiyitini aqlap Uyghur qirghinchiliqini gherbning teshwiqati dédi, bu némidégen qorqunchluq bir gep. Emeliyette, u bu sözi arqiliq özi yardem qilalaydighan milyonlarche kishilerni azabqa tashlap qoydi.

Muxbir: tor cholpini we pa'aliyetchi bolush süpitingiz bilen, sizningche, Uyghur qirghinchiliqi inkarchilirigha qarshi qandaq taqabil turush lazim? sizningche, ijtima'iy taratqu shirketliri Uyghur qirghinchiliqi inkarchiliqining tarqilishini tosush üchün néme qilishi kérek?

Oli: ijtima'iy taratqular arqiliq Uyghurlar mesilisini tonutush kérek. Chünki (Uyghurlargha) néme ishlarning boluwatqanliqini héchkim körmeywatidu. Köpinche yashlar, Uyghurlargha qarita néme ish bolghanliqini bilmeydu COVID. Peyda bolghandin tartip yéqinqi bir qanche yilda, köpinche kishiler xitay heqqide paranglashqanda mushunila sözlishidighan bolup ketti, bu xitaygha paydiliq, chünki ular bu arqiliq heqiqiy yüz bériwatqan ishlarni yoshuralaydu. Shunga kishiler ijtima'iy alaqe supilirida yüz bériwatqan heqiqiy ishlarni ortaqlishishi kérek. Méningche taratqular, YouTuber lar Uyghurlarning hékayilirini anglitish üchün ulargha sehne hazirlap bérishi kérek. (Lagérlardin) qutulup kelgen bu kishiler yüz bergen heqiqiy ishlarni sözleydu, kishilerni oyghitidu we éngini östüridu, shundaqla bir ishlarni özgertishke, qilishqa küchi yétidighan bashqa kishilerge bésim qilalaydu. Biz siyasetchilerge bésim qilishimiz, wekillirimizge téléfon qilishimiz we birleshken döletler teshkilatigha bésim ishlitip, uning wezipisini heqiqiy ijra qilishqa dewet qilishimiz lazim.

Muxbir: sizche sen'etkarlar we tor cholpanliri öz hökümetlirining xitay kompartiyesige qarshi heriket qollinishi üchün némilerni qilalaydu?

Oli: hazir xitayda tughulghan we xitayni yaqlaydighan, irqiy qirghinchiliqni tamamen yaxshi dep qaraydighan, texminen 30 K-Pop cholpini bar. Aldi bilen shuni deymenki, bu K-Pop cholpanlirining mestaniliri köngül échish shirketlirige bésim ishlitip, ularni bayanat élan qilish we öz köz qarishini aydinglashturushqa dewet qilish kérek. Bilginingizdek K-Pop cholpanliri we dangliqlar adette siyaset toghriliq sözlimeydu, chünki bu ulargha köp ziyanliq. Ular siyaset heqqide néme déyishidin qet'iynezer, tamashibinlirining yérimini yoqitip qoyidu. Shunga K-Pop cholpanlirining gep-sözige diqqet qilish mejburiyiti bar. Méningche ular xitay toghrisidiki bayanlirini aydinglashturushi we téximu yaxshi ülge bolushi kérek. Chünki, nurghun kishiler ulargha meptun, shunga cholpanlar néme ish bolghanliqini heqiqiy sözlise, bu kishilerning chüshinishige yardem béridu. Eger ular bu mesililerni yorutsa, bu ishlarda bir az özgirish bolushi mumkin, chünki K-Pop cholpanliri küchlük tesirge ige. Shunga barliq cholpanlar sözleshke bashlisa, bu ishqa yardem qilghan bolatti. Tesir körsitish jehetke kelsek, méningche tor cholpanlar bir qisim sinlarni ishlishi kérek, xuddi men jékson wang toghrisidiki sin filimini ishligendek, ular yüz bériwatqan heqiqiy ishlarni ashkarilishi kérek.

Muxbir: Uyghur mesilisige bolghan tonushni dawamliq ashurush üchün bashqa pilanliringiz barmu?

Oli: elwette. Men nurghun oxshimighan dawalarni qollashta köp ishlarni qildim, menche Uyghur mesilisige heqiqeten diqqet qilishqa erziydu, chünki héchkim ulargha yardem qilmaywatidu. Men amérikadiki bir qisim Uyghur xeyr-saxawet teshkilatliri yaki ammiwi teshkilatlar bilen hemkarlishishni xalaymen. Men hemishe washin'gton yaki londonda bolimen, ulargha qandaq yardem qilish kéreklikini we ijtima'iy taratqu supisini ishlitip qanchilik yardem qilalaydighanliqimni bilishke tirishimen. Men bu mesilini qandaq sözlesh, néme déyish, bu kishilerge qandaq yardem qilish, qandaq qilghanda bashqa kishilerni néme ish bolghanliqini körüshke ilhamlandurush jehetlerde nurghun xewer ziyaretlirini qobul qilimen. Men yéqinda jékson wangning xitayning qilmishlirini inkar qilghanliqigha a'it bir qanche sin filimini ishlidim, bularning arisida üch sin filimimning körülüsh sani 5 milyon etrapida boldi. Bu démek Uyghur mesilisini bilidighanlarning sani 5 milyon köpeygenlikidin dérek béridu, shunga ijtima'iy alaqe torida dawamliq sözlishim kérek dep oylaymen. Buningdin sirt sherqiy türkistan xeyr-saxawet teshkilatliri bilen hemkarlishishni xalaymen. Uyghurlargha néme ish bolghanliqini yorutup béridighan höjjetlik filim ishlep, ziyankeshlikke uchrighuchilar bilen sözliship we ularni washin'gtonda, amérika dölet mejliside shinjang bilen soda qiliwatqan shirketler teripidin heq bériliwatqan we lobichiliq qiliwatqan siyasiyonlarning aldida awazini chiqirish üchün shara'it hazirlap bérimen. Men yene shuni démekchimenki, men bu azabqa duchar bolghanlar üchün, shu jayda qapsilip qalghan a'ililer, balilar, ayallar we erlerning hemmisige du'a qilimen. Téximu köp kishilerning oyghinishini tileymen. Eger yéterlik ademler bu ehwalni körse, bilse, yéterlik shirketler xitaygha qarshi namayish qilsa biz bu kishilerge yardem béreleymiz. Emma bizde bu toghrisida sözleydighanlar yéterlik bolmighuche, ular shu dawamliq qapsilip qalidu. Shunga ular bizning ularni qutquzushimizni ümid qilidu.

Muxbir: ziyaritimni qobul qilghiningizgha köp rehmet.