Siwasta chaqirilghan xelq'araliq yighinda “Jaza lagérliri” mesilisi otturigha qoyuldi

Siwas shehiride ötküzülgen xelq'araliq “Dunyadiki az sanliq musulmanlar duchar boluwatqan mesililer” mawzuluq yighindin körünüsh. 2019-Yili 26-aprél, türkiye.

Türkiyening ottura rayonigha jaylashqan siwas shehiride ötküzülgen xelq'araliq “Dunyadiki az sanliq musulmanlar duchar boluwatqan mesililer” mawzuluq yighinda Uyghurlar hazir duchar boluwatqan éghir mesililer otturigha qoyulghan.

4-Ayning 26-27-künliri seljuqlu ala'iddin méhmanxanisida ötküzülgen yighin'gha türkiyening ichi we sirtidin köp sanda muhim shexsler ishtirak qilghan. Zhurnalist mirkamil qeshqerli ependi, eysa yüsüp aliptékin weqpi re'isi ömer qul ependi, sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakan ependi we sherqiy türkistan weqpi bashqurush hey'iti ezasi abdulla oghuz ependiler söz qilip, Uyghurlar bügün duchar boluwatqan éghir weziyetni her jehettin tepsiliy otturigha qoyup ötken.

Yighinning échilish nutqini, mezkur yighinni uyushturghan iyi dunya jem'iyiti bashliqi is öjalan ependi we siwas wilayetlik diniy ishlar idarisi mes'uli yüsüp aqqush ependiler sözligen bolup, ular échilish nutqida Uyghurlarning bügünki éghir weziyitinimu alahide tilgha alghan. Yighin ikki kün 3 qisim sheklide ötküzülgen bolup, birinchi küni chüshtin burun rohin'ga musulmanliridin ömer rashit axmet ependi “Rohin'ga musulmanlirining tragédiyesi” témisida doklat bergen. Kéyin “Quddus we etrapidiki azsanliq ereblerning hoquq ehwali” témisida doklat bérilip, muzakire élip bérilghan.

Siwas shehiride ötküzülgen xelq'araliq “Dunyadiki az sanliq musulmanlar duchar boluwatqan mesililer” mawzuluq yighinning ikkinchi küni, yeni 27-aprél küni Uyghurlarning tarixi, medeniyiti we hazirqi échinishliq weziyiti tepsiliy otturigha qoyulghan. Istanbul uniwérsitéti tarix oqutquchisi, eysa yüsüp aliptékin weqpi re'isi ömer qul ependi, “Sherqiy türkistandiki insan hoquqliri depsendichiliki” témisida, sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakan ependi “Qedimdin bügün'giche sherqiy türkistan” témisida we zhurnalist mirkamil qeshqerli ependi “Sherqiy türkistanda yüz bergen paji'e” témisida doklat bergen. Biz yighin toghrisida téximu tepsiliy melumat igilesh üchün yighinni uyushturghan iyi dunya jem'iyiti mu'awin re'isi memet emin ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, mundaq dédi: “Biz bu yighinni bésim, zulum pelestinde bolsun, rohin'gada, sherqiy türkistanda bolsun, qeyerde bolushidin qet'iy nezer buni otturigha qoyup, kün tertip peyda qilish meqsitide chaqirghan iduq. Doklat bergüchi kishiler nahayiti qizghinliq bilen yéngi mesililerni otturigha qoydi, chaqirishtiki meqsitimizge yettuq dep oylaymen”.

Sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakan ependi ziyaritimizni qobul qilip, yighin toghrisida qisqiche melumat berdi.

Abdusalam teklimakan ependi “Dunyadiki az sanliq musulmanlar duchar boluwatqan mesililer” mawzuluq yighinda Uyghurlarning qedimdin bügün'giche bolghan tarixi toghrisida melumat bergenlikini otturigha qoydi.

Siwasta chaqirilghan köp sanda chet'ellik mutexessislermu ishtirak qilghan yighinda jaza lagérliri mesilisimu nuqtiliq halda otturigha qoyulghan. Zhurnalist mirkamil qeshqerli ependi “Sherqiy türkistanda yüz bergen paji'e” mawzuluq doklatida nuqtiliq halda “Jaza lagérliri” heqqide toxtalghan. U, bu doklati toghrisida toxtaldi.

Yighin axirida metbu'at bayanati élan qilin'ghan bolup bayanatta Uyghurlar duchar boluwatqan éghir weziyetni her xil yollar bilen her qaysi döletlerge bolupmu musulman döletlerge anglitish, mexsus insan heqliri doklati teyyarlap türk hökümitige, türkiye parlaméntigha sunush qarar qilin'ghan. Mirkamil qeshqerli ependi bu yighinning eng muhim teripi dunyaning küntertipidiki bezi mesililer qatarida Uyghur mesilisiningmu otturigha qoyulushi ikenlikini bayan qildi.

Yaxshi iyi, yeni “Yaxshi dunya jem'iyiti” mu'awin re'isi memet emin ependining éytishiche mezkur teshkilat ramizan éyidin kéyinla Uyghur mesilisi toghrisida türkiyening her qaysi sheherliride doklat bérish yighinliri uyushturidiken.