Түркийәниң 9 шәһиридә өткүзүлгән 19 паалийәттә “уйғур ирқий қирғинчилиқи” аңлитилди

Ихтиярий мухбиримиз әркин тарим
2022.12.23
turkiye-uyghur-dewasi-1.jpg Түркийәдики шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати билән йеңи әвлад һәрикити тәшкилати елип барған паалийәтләрдин көрүнүш. 2022-Йили декабир, түркийә.
RFA/Erkin Tarim

Уйғурларниң нөвәттики еғир вәзийити, болупму 11-айниң 24-күни үрүмчидә мәйданға кәлгән от кетиш вәқәсидә көп санда уйғурниң җенидин айрилип қелиши, юқумлинишни нөлгә чүшүрүшни баһанә қилип, уйғурларни ач қоюп өлүрүшкә тиршиштәк қилмишлар, түркийәдики он миңлиған уйғурларниң юртлиридики ата-ана, уруқ-туғқанлиридин техиғичә хәвәр алалмаслиқи түркийәдики шәрқий түркистан аммивий тәшкилатлирини қайта һәрикәткә кәлтүрди. Түркийәдики шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати билән йеңи әвлат һәрикити тәшкилати түркийәниң истанбул, әнқәрә, денизли, гәбзә, қарабүк, коня, баликәсир, малатя вә чанқири қатарлиқ шәһәрлиридә доклат бериш, көргәзмә ечиш, ахбарат баянати бериш вә намайиш қилиш қатарлиқ паалийәтләрни уюштуруп, уйғурларниң еғир вәзийитини аңлатмақта. Кейинки 10 күн ичидә түркийәниң 9 шәһиридә өткүзүлгән 19 паалийәттә “уйғур ирқий қирғинчилиқи” аңлитилди.

Мәркизи истанбулда турушлуқ шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати баш катипи абләт удун әпәнди 12-айниң 21-күни конядики сәлчуқ университети билән истанбулда доклат бериш вә көргәзмә ечиш паалийити өткүзгәнликини баян қилди. У, мундақ деди: “биз шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати болуш сүпитимиз билән шәрқий түркистанда йүз бериватқан ирқий қирғинчилиқ вә кишилик һоқуқ дәпсәндичиликини һәр хил илмий вә қануний йоллар билән хәлққә, аммивий тәшкилатларға һәтта һөкүмәт органлириға йәткүзүшни вәзипә қилған бир тәшкилат. Бу вәҗдин йеқиндин буян болупму, 24-ноябир үрүмчидә йүз бәргән от кетиш вәқәсидин кейин түркийәдә уйғур қирғинчилиқиға болған қизиқиш бәкла юқири көтүриливатиду. Бу сәвәбдин бир қатар паалийәтләрни елип барған болдуқ. Биз ‛анадолу яшлар тәшкилати‚ вә‛мәдәнийәт һәрикити тәшкилати‚ билән һәмкарлишип түркийәниң коня вә истанбул шәһәрлиридә бир қатар паалийәтләрни елип бардуқ.”

Түркийәдики шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати билән йеңи әвлад һәрикити тәшкилати елип барған паалийәтләрдин көрүнүш. 2022-Йили декабир, түркийә.

Абләт удун әпәнди 12-айниң 21-күни конядики сәлчуқ университети қатарлиқ икки йәрдә “чақчақ әмәс ирқий қирғинчилиқ” намида доклат бериш йиғини вә көргәзмә ечиш паалийити өткүзгәнликини, сәлчуқ университети оқутқучиси адил әруйғур әпәндиниң доклат бәргәнликини баян қилди.

Хәлқара шәрқий түркистан тәшкилатлири бирлики рәиси һидайәтуллаһ оғузхан әпәнди, 22-декабирда түркийәниң малатя вилайитидики инөнү университетидә “шәрқий түркистандики бесим вә зулумниң һәқиқий йүзи” темисида доклат бәргән. Университетниң чоң залида өткүзүлгән доклат бериш йиғиниға университет рәһбәрлири, оқутқучи вә оқуғучилардин болуп 300 әтрапида киши иштирак қилған. Һидайәттуллаһ оғузхан әпәнди бу һәқтә бизгә қисқичә мәлумат бәрди.

Истанбулдики ‛йеңи әвлат һәрикити‚ ниң рәиси абдусалам тәклимакан әпәнди 14-декабирдин 21-декабиргичә түркийәниң әнқәрә, чанқири, баликәсир, қарабүк, денизли, маниса вә истанбул қатарлиқ шәһәрлиридә 14 мәйданға йеқин доклат берип, түрк хәлқиниң диққитини хитайниң уйғурларға қарита елип бериватқан ирқий қирғинчилиқиға тартишқа тиришқанлиқини илгири сүрди.

Түркийәдики шәрқий түркистан кишилик һоқуқини көзитиш тәшкилати билән йеңи әвлад һәрикити тәшкилати елип барған паалийәтләрдин көрүнүш. 2022-Йили декабир, түркийә.

Бу паалийәтни ортақ уюштурған адалолу яшлар тәшкилатиниң рәиси җелил йигит әпәнди паалийәтниң наһайити пайдилиқ болғанлиқини, оқуғучиларниң уйғур қирғинчилиқи һәққидә йеңи мәлуматларға игә болғанлиқини билдүрүп мундақ деди: “доклатни аңлап нурғун оқуғучилар йеңи мәлуматларға игә болди. Наһайити пайдилиқ болди, биз күткән мәқситимизгә йәттуқ. Биз уйғур қериндашлиримиз учраватқан зулумниң балдуррақ түгишини үмид қилимиз. Әмма биз шуниму яхши билимизки, бизләр буниңға қарши чиқмисақ бу зулум түгимәйду. Биз бу хил паалийитимизни пүтүн түркийәдә қанат яйдуруп, җамаәт пикри топлап, һөкүмитимизгиму тәсир көрситиш арқилиқ, бу зулумниң түгиши үчүн қолимиздин кәлгәнни қилимиз.”

Абләт удун әпәнди доклат бериш вә көргәзмә ечиш паалийәтлиридин сирт “кон т в”, “қанал 34” телевизйәлири, “йеңи күн” вә “мәрһаба” гезитлириниң зияритини қобул қилип уйғурлар дучар болуватқан ирқий қирғинчилиқни аңлатқанлиқини билдүрди.

Доклат бериш йиғини җәрянида өткүзүлгән рәсим көргәзмисидә хитайниң уйғурларға елип бериватқан бесим сиясити әкс әттүрүлгән рәсимләр, җаза лагерлирида шеһит болған уйғур зиялийлири, җаза лагерлири шаһитлири, алимлар вә җамаәт әрбаблириниң сүрәтлири тизилған.

Игилишимизчә бу хил паалийәтләр түркийәниң 81 вилайитиниң һәммисидә өткүзүлмәкчикән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.