Selchuq uniwérsitétida “Sherqiy türkistanning nöwettiki weziyiti” témisida yighin ötküzüldi

28-Féwral küni türkiyening konya shehirige jaylashqan türkiye selchuq uniwérsitétida “Sherqiy türkistanning nöwettiki weziyiti” dégen témida yighin ötküzüldi.

Bu yighin'gha mezkur uniwérsitétning her qaysi fakultétliridiki oqutquchilar we oqughuchilar bolup köp sanda kishi qatnashti. Bu yighin selchuq uniwérsitéti türkologiye tetqiqatliri instituti teripidin uyushturulghan bolup, yighinda selchuq uniwérsitétining oqutquchisi doktor adiljan erUyghur ependi söz qilip, xitayning Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan basturush siyasetliri we Uyghurlarning nöwettiki weziyiti toghrisida doklat bergen we muzakire élip bérilghan.

Bu yighin toghrisida selchuq uniwérsitétining tor sehipiside élan qilin'ghan xewerde bildürülüshiche, yighinda söz qilghan selchuq uniwérsitéti türkologiye tetqiqatliri institutining mudiri piroféssor doktor doghan yörük ependi: “Türk dunyasining eng qiyinchiliqta qalghan we zulumgha uchrawatqan rayonliridin biri bolghan sherqiy türkistanida yüz bériwatqan assimilyatsiye, qirghinchiliq we zulum mesililirini hel qilishni küntertipke keltürüsh intayin muhim”, dégen.

Bu yighinni uyushturghan türkologiye tetqiqatliri institutining mu'awin mudiri doktor abdulmetin chélikbilek ependi ziyaritimizni qobul qilip, özining esli özbék ikenlikini, Uyghur-özbék qan qérindash ikenlikini bildürdi.

RFA/Arslan

Abdulmetin ependi bu yighinni uyushturushtiki meqsitining uniwérsitét oqughuchilirini we oqutquchilirini Uyghurlar we Uyghur mesilisi toghrisida melumatqa ige qilish ikenlikini bildürüp mundaq dédi: “Yighinda Uyghurlar duch kéliwatqan qiyinchiliqlarni anglap könglimiz bek yérim boldi, pat-pat hayajanlanduq, köz yéshi qilghanlar boldi, biz bu yighinda Uyghurlarning hazir duch kéliwatqan ehwalini anglighandin kéyin gerche biz sherqiy türkistan'gha yéqindin köngül bölüwatqan bolsaqmu u yerdiki zulumning unchiwala éghir derijide chongqur we échinishliq ikenlikini tesewwur qilmighaniduq. Biz bu yighinni oqughuchilarni we hazirqi zaman yashlirini Uyghurlar toghrisida we bu zulum toghrisida pikir-chüshenchige ige qilish hem ularning bu heqte sözliyeleydighan sewiyege kélishini nishanlighan iduq, yighin bek yaxshi we menilik ötti”.

Abdulmetin ependi Uyghurlar mesilisini xelq'ara jama'etke étirap qildurush kéreklikini tekitlep mundaq dédi: “Biz aldi bilen Uyghurlar mesilisini xelq'ara jama'etning étirap qilishini qolgha keltürüshimiz kérek, xitay köpinche döletlerni qerz bérish arqiliq, soda-tijaret kélishimi, ishlep chiqarghan mehsulatliri arqiliq özige baghlidi. Biz, türk xelq ammisi we yashlarning xitayning tetür teshwiqatlirigha aldinip kétishning aldini élip, Uyghurlar mesilisi toghrisida toghra we toluq chüshenchige ige qilishimiz kérek, türkiyede jama'et pikir peyda qilishimiz kérek. Türkiye bu mesilini imkaniyitining yétishiche qollashqa tirishiwatidu, emma bu yéterlik emes, shuning üchün qollashni téximu köpeytish kérek”.

Yighinda söz qilghan Uyghur ziyaliy doktor adiljan erUyghur ependi bilen söhbet élip barduq. Ziyaritimizni qobul qilghan doktor adiljan erUyghur ependi, bu yighinda, xitay hakimiyitining Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliq siyasiti, keng kölemlik nazaret we xalighanche tutqun qilish, yighiwélish lagérlirigha qamap qoyush, Uyghurlarning mejburiy emgekke sélinishini we bashqilarni otturigha qoyghanliqini bildürdi.