Уйғурлар билән түркийәдики өктичи партийәләр б д т вә ислам һәмкарлиқ тәшкилатиға тәләп хети сунди

Уйғурлар билән түркийәдики өктичи партийәләрниң рәһбәрлиридин тәркиб тапқан бир һәйәт 9-айниң 14-күни, б д т билән ислам һәмкарлиқ тәшкилатининиң әнқәрәдә турушлуқ ишханисиға тәләп хети сунди.

Түркийәдики “ийи” партийәсиниң муавин рәиси ридван уз әпәнди, парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди, “келәчәк” партийәсиниң муавин рәиси үмит ярдим әпәнди, “саадәт” партийәси парламент әзаси абдуқадир қарадуман әпәнди, истанбул, қәйсәри вә конядин кәлгән уйғурлардин болуп 300 әтрапида киши, б д т ниң әнқәрәдә турушлуқ бинасиниң алдида мухбирларға баянат бәрди. Баянат ахирлашқандин кейин, б д т билән ислам һәмкарлиқ тәшкилатиға икки бәтлик тәләп хети сунулди.

Ахбарат баянатини уйғур академийәсиниң идарә һәйәт әзаси доктор борһан улуғйол әпәнди оқуп өтти. Баянатта бирләшкән дөләтләр тәшкилати, ислам һәмкарлиқ тәшкилати вә пүтүн дуня дөләтлирини хитайниң уйғурларға елип бериватқан ирқий қирғинчилиқини тохтитишқа чақириқ қилинди.

RFA/Erkin Tarim

Арқидин “келәчәк” партийәсиниң муавин рәиси үмит ярдим әпәнди сөз қилди. У мундақ деди: “һазир уйғур районида йүз бериватқанларни ‛кишилик һоқуқ дәпсндилики‚ дегән сөз ипадиләп берәлмәйду. Буни биз һазир бинасиниң алдида туриватқан бирләшкән дөләтләр тәшкилатиму яхши билиду. Биз һәммимиз шуни билишимиз керәкки, һазир шәрқий түркистанда кишилик һоқуқ дәпсәндичиликила әмәс, бәлки бүгүн хитай шәрқий түркистанда бир хәлқни, мәдәнийәтни, миллий кимликни пүтүнләй йоқ қиливетиш сиясити елип бериватиду. Биз бирләшкән дөләтләр тәшкилатини нурғун җәһәттин тәнқид қилип келиватимиз. Лекин б д т кишилик һоқуқ кеңиши 31-авғустта уйғурлар тоғрисида елан қилған доклатида, хитайниң шәрқий түркистанда инсанийәткә қарши җинайәт садир қиливатқан болуши мумкинликини дуняға җакарлиди. Бу җүмлә тарихий әһмийәткә игә. Биз ‛келәчәк‚ партийәси б д т ни, ислам һәмкарлиқ тәшкилатини, шундақла түркийә һөкүмитини бу ирқий қирғинчилиқни тохтитиш үчүн конкирет тәдбирләрни елишқа чақиримз.”

Арқидин “ийи” партийәсиниң муавин рәиси ридван уз әпәнди сөз қилди. У мундақ деди: “шәрқий түркистанда хитай зулуми узун йиллардин буян давамлашмақта. Бүгүн бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң бинасиниң алдида болушимиздики сәвәб, өзлири тәйярлиған доклатта оттуриға қоюлған мәсилиләрни һәл қилиш үчүн һәрикәткә өтүшини тәләп қилиштур. Йеқиндин буян шәрқий түркистан хәлқи тартиватқан зулум вә бесимни аз дәп, хитай корона вирусини баһанә қилип, уйғурларни өйлиридә ач қоюп өлүмгә зорлимақта. Биз ‛ийи‚ партийәси болуш сүпитимиз билән б д т, ислам һәмкарлиқ тәшкилати вә түркийә һөкүмитини дәрһал һәрикәткә өтүшкә, шәрқий түркистан хәлқигә ярдәм беришкә чақиримиз.”

“саадәт” партийәсигә вакалитән парламент әзаси абдулқадир қарадуман әпәнди сөз қилди. У мундақ деди: “бәзидә аталмиш ‛терор‚, бәзидә аталмиш ‛тәрбийәләш мәркизи‚ нами астида, шәрқий түркистанлиқларға зулум салған хитай дөлити, бүгүнки күнгә кәлгәндә корона вирусини баһанә қилип туруп, кишиләрни өйлиригә қамап, шәрқий түркистан хәлқини ач қоймақта. Хитайниң бу сиясити, корона вирусини йоқитиш сиясити әмәс, бәлкибшәрқий түркистандики мусулман қериндашлиримизни пүтүнләй йоқ қилиш сияситиниң бир парчисидур. Әслидә қамал қилишқа тегишлик болған уйғурлар әмәс, бәлки хитай дөлитидур. Биз бу йәрдин бирләшкән дөләтләр тәшкилати, ислам һәмкарлиқ тәшкилати вә түркийә һөкүмитигә шуни демәкчимизки, әгәр хитай дөлитини қамал қилмисаңлар, хитай дуняға зор апәт елип келиду.”

Ахбарат баянати ахирлашқандин кейин, 3 кишидин тәркиб тапқан бир һәйәт тәләп хетини б д тниң әнқәрәдә турушлуқ мәсулиға тапсуруп бәрди, арқидинла мәзкур хәт ислам һәмкарлиқ тәшкилатиниң әнқәрәдә турушлуқ ишханисиғиму тапшуруп берилди.

Биз тәләп хети тоғрисида мәлумат игиләш үчүн мәзкур тәшкилатниң әнқәрәдики ишханисиға телефон қилдуқ. Өзини “яшар” дәп тонуштурған хадим соалимизға мундақ җаваб бәрди: “биз уйғур түрклири бәргән тәләп хетини тапшуруп елип бәркәзгә йоллидуқ, улардин җаваб кәлсә, сизгә җаваб қайтуримиз, рәһмәт!”

Шәрқий түркистан тәшкилатлар бирлики билән бәзи уйғурлар бирликтә тәйярлиған тәләп хетидә, уйғурларниң 73 йилдин буян учриған бесим вә қирғинчилиқлири аңлитилған. Андин кейин нуқтилиқ һалда хитайниң 2017-йилидин тартип ирқий қирғинчилиқ елип бериватқанлиқи, буниң хәларада етирап қилинғанлиқи, бүгүнки күндә хитайниң вирус юқумини баһанә қилип туруп, уйғурларни қамал қилип, өлүмгә зорлаватқанлиқи баян қилинған. Доклатниң ахирида, б д т билән ислам һәмкарлиқ тәшкилатини дәрһал һәрикәткә өтүшкә чақирилған.