Түркийәдә тутулған хитай җасус гумандарлириниң кимликлири ашкариланди

Өткән һәптә истанбул баш тәптиш мәһкимиси елип барған һәрикәт даирисидә хитай үчүн җасуслуқ қилған дәп қаралған гумандарлардин 6 нәпири қолға елинғанлиқи хәвәр қилинғаниди. Бүгүн, йәни 28-феврал күни “хәбәр түрк” гезити вә “хәбәр түрк телевизийә қанили” ниң хәвәрлиридә булардин төт кишиниң исми ашкариланди. Хәвәрдә түркийәдә хитай үчүн җасуслуқ қилған кишиләрниң хитай истихбарат хадимлири билән сәуди әрәбистанда учрашқанлиқи илгири сүрүлгән. “хәбәр түрк” гезитиниң мухбири җәйлан сәвәрниң имзаси билән тарқалған хәвәрдә билдүрүлүшичә, террорлуқ вә тәшкиллик җинайәтләрни тәкшүрүш идарисиниң җинайәт гумандарини қолға елиш үчүн чиқарған қолға елиш уқтурушиға асасланғанда, садиқ мәмәтәзиз(Shadeke Maýmaýtýaýzazý)исимлик җинайәт гумандариниң хитайниң җасуслуқ оргини болған дөләт хәвпсизлик министирлиқиниң хадими вә хитай коммунист партийәси қағилиқ наһийәлик комитетиниң муавин башлиқи ли дәп аталған хитай билән янфонда вә йүзтуранә көрүшкәнлики испатланған.

Биз техиму толуқ мәлуматқа еришиш үчүн истанбул баш тәптиш мәһкимисигә телефон қилдуқ, бирақ телефонимизға һеч ким җаваб бәрмиди.

“хәбәр түрк” ниң хәвиридә билдүрүлүшичә, мәмәтәзиз 2000-йилларниң бешидин башлап, хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқиниң сабиқ хадими мутивулла вә хитай дөләт хәвпсизлики министирлиқиниң хадими алимҗан қатарлиқ җасуслар билән янфон арқилиқ вә йүзтуранә көрүшүп турған.

Түркийә дөләтлик истихбарат идарисиниң ениқлишичә, хитай җасус гумандари садиқ мәмәтәзиз хитай истихбарат хадимлири билән учришиш үчүн түркийә сиртини таллиған.

“хәбәр түрк” елан қилған дело архипида дейилишичә, садиқ мәмәтәзиз 2023-йили 2-айда хоңкоңға барған болуп, хоңкоңдин қәшқәр вилайити қағилиқ наһийәсигә берип, ли фамилилик вә алимҗан исимлик икки җасус билән йүз туранә учрашқан, арқидин у сәуди әрәбистанниң җиддә шәһиридә алимҗан билән йәнә бир қетим учрашқан. Учришишларни йошуруп қелиш үчүн хитайда вә сәуди әрәбистанда хитай истихбарат хадимлири мәмәтәзизгә охшимиған икки хил паспорт беҗирип бәргән. Уйғурларниң уйғур дияриға бериш-келиш йоллири пүтүнләй тақалған әһвалда, болупму 2017-йилидин кейинки мәзгилләрдиму мәзкур җинайәт гумандариниң уйғур дияриға асанла берип-келишни давамлаштурғанлиқи хатириләнгән. Униңдин кейин 2023-йили 8-айда түркийәгә қайтип кәлгән садиқ мәмәтәзиз, түркийәдики шәрқий түркистан тәшкилатлири, җәмийәтлириниң йиғинлири, түркийәдә яшаватқан уйғур җамаәт әрбаблириниң адресини ениқлап чиқип, сүрәт вә һөҗҗәтләрни топлап хитай истихбарат хадимлири билән учришип тапшуруп бәргән.

Биз садиқ мәмәтәзизниң истанбулда яшаватқан оғли билән дадиси тоғрисида сөһбәт елип бардуқ. У, дадиси билән икки йилдин буян айрим өйдә туруватқанлиқини, бирақ дадисини җинайәтчи дәп қаримайдиғанлиқини, сот мәһкимисиниң ахирқи қарари чиқмиғучә дадиси тоғрисида елан қилинған хәвәрләргә ишәнмәйдиғанлиқини, сотниң һөкүми чиқмай туруп дадисини җинайәтчи дәп қарашниң тоғра әмәсликини тәкитлиди.

“хәбәр түрк” гезитидә елан қилинған мәлуматларға қариғанда, истанбул баш тәптиш мәһкимисиниң ениқлишичә, садиқ мәмәтәзиз хитай истихбарат оргинидин тапшурувалған йолйоруқ билән һәрикәт башлап, җамаәт әрбаби абдуқадир япчан туридиған районда олтурақлишиш үчүн һәрикәт башлап, 2023-йили 1-айда истанбулниң башақшәһир районидин өй издәп тапалмиған. У йәнә зәйтинбурнудики уйғур навайханида ишләйдиған абдуллаһ исимлик кишидин пайдилинип, сүрийәдики уйғурлар һәққидә учур топлаш вәзиписини тапшуруп алған. Садиқ мәмәтәзиз хитай үчүн җасуслуқ қилиш бәдилигә 2023-йили бейҗиңда 7000 доллар, сәуди әрәбистанда 15 миң доллар пул алғанлиқи ениқланған.

Биз зәйтинбурнудики мәзкур абдуллаһ исимлик кишини зиярәт қилип сөһбәт елип бардуқ. Униң билдүрүшичә, мәмәтәзиз исимлик кишини тонумайдиғанлиқини, бирақ бир кишиниң қағилиқтин икәнликини билидиғанлиқини, униң дукиниға икки-үч күндә бир қетим келип олтуруп гәп сорайдиғанлиқини, бир күни келип, “турмушта қийинчилиқи бар кишиләр болса ярдәм қилмақчи идим, қағилиқтин болған муҗаһид балилар барму, тонусиңиз маңа дәп бериң” дәп сориғанлиқини, әмма өзиниң ундақ кишиләрни тонумайдиғанлиқини билдүргәнликини ипадилиди.

Гумандарлардин бири болған һәбибулла үрүмчи һәққидә чиқирилған тутуш буйруқида хатирилинишичә, һәбибулла үрүмчи садиқ мәмәтәзизгә алимҗан исимлик җасустин кәлгән пулни йәткүзүп беришкә васитичи болғанлиқи қәйт қилинди. Һәбибулла үрүмчиниң пакистандиму садиқ мәмәтәзиз билән бирликтә һәрикәт қилғанлиқи вә көп қетим чәт әлгә чиқип-киргәнлики ениқланған.

Хәвәрдә билдүрүлүшичә, гумандарларниң бири болған һашим сабитоғлиниң йеқинда өмрә һәҗ қилиш баһаниси билән сәуди әрәбистанға берип, хитай истихбарат җасуслири билән учрашқанлиқи вә садиқ мәмәтәзизниң хитайдин алған пулларни һашим арқилиқ тиҗарәт қилиш ниқаби астида тапшурувалғанлиқи ашкариланған.

Гумандарларниң бири болған абдулла насир өзини хитайниң консулхана хадими дәп тонуштурған шүе гаңҗоң(Xuegang Zhong) исимлик хитай истихбарат хадими билән изчил көрүшкәнлики вә униң билән бурса шәһиридә бир меһманханида биллә турғанлиқи ашкариланған. Алимҗан исимлик җасусни тонуйдиған абдулла насирниң көп санда паспорт хатириси барлиқи ашкариланған.

20-Феврал күни сәһәр бамдат вақти билән истанбул террорлуққа қарши туруш вә тәшкиллик җинайәтләрни тәкшүрүп бир тәрәп қилиш башқармиси истанбулда охшаш вақитта һәрикәткә өтүп, хитай истихбарати үчүн җасуслуқ қилған дәп қаралған 7 нәпәр гумандарни тутқун қилғандин кейин охшаш вақитта тутқун қилинған истанбулдики мәлум йемәк-ичмәк дукиниға шерик болған әхмәтҗан исимлик тиҗарәтчини қоюп бәргән.

Биз түрмидин қоюп берилгән әхмәтҗан билән сөһбәт елип бардуқ. Әхмәтҗанниң билдүрүшичә, у өзиниң йеқинда тутулған 6 киши билән алақисиниң йоқлуқини, өзиниң дуканда сақлиған аманәт билән мунасивәтлик тутқун қилинип кейин мәсилә йешилгәндин кейин қоюп берилгәнликини билдүрди.

Нөвәттә бу дело йәнә давамлиқ тәкшүрүп дәлилләш басқучида икән.