Izmirdiki yer tewreshte 92 kishi hayatidin ayrildi, 994 kishi yarilandi

Türkiyening gherbiy qismidiki déngiz boyigha jaylashqan izmir shehiride 30-öktebir küni qattiq yer tewrep, 92 kishi hayatidin ayrilghan, 994 kishi yarilan'ghan. Izmirda yashaydighan Uyghurlarning héch bir ziyan-zexmetke uchrimighan.

30-Öktebir küni chüshtin kéyin izmir waqti chüshtin kéyin sa'et 2 din 51 minut ötkende yüz bergen 6.6 Bal yer tewreshte izmirdiki köp qewetlik 17 bina pütünley yiqilip chüshken, 58 bina éghir ziyan'gha uchrighan. Türkiyening her qaysi sheherliridin izmirgha kelgen qutquzush etretliri bina astida qalghan kishilerni qutquzushqa tirishmaqta. Yer tewrep 65 sa'ettin kéyin 3 yashliq elif isimliq qizning yiqilip chüshken bir binaning astidin qutuldurulup chiqilishi, pütün türkiyeni xushalliqqa chömdürdi.

Biz bu heqte téximu tepsiliy melumat igilesh üchün izmirdiki ege uniwérsitétining proféssori, Uyghur akadémiyisining re'isi alimjan inayet ependi bilen söhbet élip barduq. U ishxanisida ishlewatqanda tuyuqsiz yer tewrep kishilerni qattiq qorqutqanliqini, bu qétimqi yer tewreshning burunqigha oxshimaydighanliqini bayan qilip, mundaq dédi: “Ötken jüme küni chüshtin kéyin sa'et 2 din 51 minut ötkende izmirda tuyuqsiz qattiq yer tewrep ketti. Men u waqitta ishxanamda ishlewatattim. Burun bundaq yer tewreshler köp bolup turghachqa normal ishqu dep qarap anche ensirep ketmigen idim. Lékin uzun ötmey pütün bina qattiq silkinip ketkechke qorqushqa bashlidim. Yer tewresh 25 sékunt dawam qildi. Biz derhal ishxanidin chiqip öylerge qarap mangduq. Pütün sheherni qiya-chiyalar qaplap, qatnash qalaymiqan bolup ketti. Xudagha shükür, bizning öydikilerge bir nerse bolmaptu, binadin peske chüshüwaptu. Bu qétimqi yer tewresh burunqilargha sélishturghanda, bekla éghir boldi. Köp sanda bina yer bilen yeksan bolup ketti, nurghun binalar olturghili bolmaydighan halgha kélip qaldi. Hazir nurghun kishiler chédirlarda turu'atidu, pütün türkiyede izmirdiki yer tewreshte ziyan'gha uchrighanlargha yardem bérish pa'aliyiti bashlandi.”

Proféssor alimjan inayet ependi izmirde 15 a'ilidek Uyghur barliqini, hemmisining saq-salamet ikenlikini bildürdi.

Türkiye tewresh belbéghigha jaylashqan dölet bolup, her qétim yer tewrigende köp sanda binalar yiqilip, nurghun kishi hayatidin ayrilip qalidu. Axbaratlarda binalarning yiqilish sewebliri tehlil qilinip, chidamchan bina sélish toghrisida munaziriler élip bérilidu. Biz “Izmirdiki 6.6 Bal yer tewreshte néme üchün köp sandiki bina yiqilip chüshti? yer tewreshke chidamchan binalarni qandaq salghili bolidu” dégen so'allarni fatih sultan mehmet weqip uniwérsitéti binakarliq kespining oqutquchisi doktor ali özuyghur ependidin soriduq.

U türkiye zéminining 90 pirsenttin artuqraqining yer tewresh belbéghigha jaylashqanliqini bayan qildi.

1999-Yili türkiyening sakarya, düzje, yalowa, göljük qatarliq wilayetliride yüz bergen yer tewreshte nurghun binalar yer bilen yeksan bolup, 30 ming etrapida kishi wapat bolghan idi. Igilishimizche, türkye yer tewresh yüz bergende eng köp bina yiqilip chüshidighan döletler qatarida iken. Undaqta, türkiyede néme üchün yer tewrigende köpligen bina yiqilidu? doktor ali özuyghur ependi türkiyede chidamchan öy sélishning 1999-yilidiki yer tewreshtin kéyin bashlan'ghanliqini, kéyinki 20 yil ichide sélin'ghan binalarning köpining 7 bal yer tewreshke chidaydighanliqini ilgiri sürdi.

Doktor ali özuyghur ependi bu qétim izmirda meydan'gha kelgen yer tewreshte yiqilghan binalarningmu kona binalar ikenlikini ilgiri sürdi.

U dunyada yer tewreshke yaxshi teyyarliqi bar döletlerning yaponiye bilen amérika ikenlikini otturigha qoydi.

Türkiye zémining 90 pirsenttin artuqraqi yer tewresh rayonida bolup, eng köp Uyghur olturaqlashqan istanbulning zeytinburnu, ataköy we küchükchekmeche qartarliq rayonliri yer tewrigende eng xeterlik rayonlar hésablinidiken. Izmirda 30-öktebir künidiki 1-qétimliq yer tewreshtin kéyin rayonda yene 400 qétimdek qalduq yer tewrigen.