Türkiyening siyasiy partiye rehberliri: sherqiy türkistan dewasini her waqit qollap-quwwetleymiz

15-Nöwetlik dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighinidin körünüshler, 2023-yili 23-séntebir, istanbul

15-Nöwetlik dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighinining échilish murasimida söz qilghan türkiye jumhuriyiti pirézidénti rejep tayyp erdoghanning bash danishmini ayxan ogan: “Sherqiy türkistan héch bir zaman xitayning zémini bolup baqmidi, buningdin kéyinmu bolmaydu” , dédi.

Ayxan ogan bu sözlerni merkizi istanbuldiki sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining uyushturushi we xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining qollap quwwetlishi bilen 23-séntebir küni istanbuldiki bir méhmanxanining yighin zalida échilghan 15-nöwetlik dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi we 6-qétimliq sherqiy türkistan milliy birlik shurasi yighinida éytti.

RFA/Arslan

Échilish murasimida söz qilghan yene bir neper türkiye yuqiri derjilik emeldar, türkiye ma'arip ministirliqining mu'awin ministiri nazif yilmaz: “Sherqiy türkistan dewasi wujudimizdiki qanighan yarimizdur. Bu dewa bizge, muhemmed imin bughra, eysa yüsüp aliptékin, mes'ud sabir bayquzi qatarliq üch ependilerdin bizge qalghan amanet we mirastur” dédi.

U, sözide yene, sherqiy türkistan dewasigha merkezleshken mexsus tetqiqat merkezliri échish we institutlarni qurush kéreklikini tekitlidi we bu xil xizmetlerni qollaydighanliqini ipadilidi.

 Échilish murasimida söz qilghanlar qatarida yene iyi partiyesi, büyük birlik partiyesi, sa'adet partiyesi, yéngidin rifah partiyesi qatarliq partiyelerning re'is we mu'awin re'isliri hem parlamént ezalirimu bar bolup, iyi partiyesi mu'awin re'isi, parlamént ezasi ayyüje türkesh, “Özüm we partiyemge wakaliten shuni tekitleymenki, sherqiy türkistan dewasini her waqit qollap-quwwetleymiz” , dédi.

RFA/Arslan

Türkiye büyük birlik partiyesi re'isi mustafa destiji: “Partiyemiz qurulghan kündin étibaren sherqiy türkistan dewasining eng chong qollighuchiliridin biri bolup keldi, buningdin kéyinmu qollap-quwwetleymiz” , dédi.

Sa'adet partiyesi mu'awin re'isi shundaqla türkiye parlamént ezasi mustafa kaya ependi, biz sa'adet partiyesi bolush süpitimiz bilen bu dewani sherqiy türkistan musteqil bolghuche pütün küchimiz bilen qollap-quwwetleymiz, dédi.

Yéngi rifah partiyesi mu'awin re'isi doghan békin ependi: “Türk-islam medeniyitining eng qedimi jama'eliri sherqiy türkistan jughrapiyesige jaylashqan. Biraq hazir bu jama'eler weyran qilindi, medeniyitimiz buzghunchiliqqa uchrawatidu, buninggha qarshi hemmimiz birlikte küresh qilishimiz” , kérek, dédi.

Yighinning échilish murasimida, bu uchrishish yighinini uyushturghan sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti shundaqla xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birliki re'isi hidayetullah oghuzxan échilish nutqini sözlep, “Sherqiy türkistan dewasi ishghaliyet sewebidin yoq bolush xewpige duch kelgen sherqiy türkistan xelqining dawamlishiwatqan irqiy qirghinchiliq we assimilyatsiyedin qutulush we öz musteqilliqqa érishish dewasidur” , dédi.

RFA/Arslan

Bu yighin'gha, türkiye, amérika, en'gliye, shiwétsiye, , qazaqistan, se'udi erebistan, malaysiya qatarliq 20 dölettin sherqiy türkistan dewasini qollap kéliwatqan, siyasiy partiye rehberliri, xelq'araliq we yerlik teshkilat wekilliri, ölimalar, ziyaliylar, herqaysi sahediki mutexessisler, tetqiqatchilar, yashlar we ayallar wekilliri bolup, 300 din artuq kishi qatnashti.

Yighinda yene, sherqiy türkistan dewasi duch kéliwatqan xirislar, we yéngi dunya küntertipide otturigha chiqiwatqan pursetler we bu pursetlerdin paydilinish yolliri, shundaqla türk we islam dunyasigha sherqiy türkistan mesilisini köplep anglitish arqiliq qollash shara'itini qolgha keltürüsh dégendek mesililer üstide mutexessisler ilmiy doklat berdi we témilar boyiche mulahiziler élip bérildi.

15-Nöwetlik dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighini we 6-qétimliq sherqiy türkistan milliy birlik shurasi yighini 23-séntebir shenbe küni etigende échilish murasimi bilen bashlan'ghan bolup, 25-séntebir künigiche üch kün dawam qilghan.

Mezkur yighin her yili bir qétim échilip kéliwatqan bolup, her qétimda yéngi we aktip témilar muzakire qilin'ghan, bu qétimliq yighinning muhimliqi we özgichiliki heqqide xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatliri birliki bash katipi abduréshit iminhaji toxtaldi.

Abduréshit iminhajining bildürüshiche, bu yilqi qérindashliq uchrishish yighinini ötken yildikige sélishturghanda oxshashmaydighan perqi bolsa chet'ellik muhim shexsler, parlamént ezaliri we dölet wekillirining köplep qatnishishi we dewani qollap quwwetleydighanliqini tekitlishidur. Yene bir nuqta shuki, dunyaning her qaysi jayliridiki Uyghurlar yashawatqan döletlerdin kelgen teshkilat rehberliri we wekilliri öz'ara sherqiy türkistan dewasida hemkarliqni kücheytishte birdeklikke kelgenlikidur.

 Dunya sherqiy türkistanliqlar qérindashliq uchrishishi yighinining tunji nöwetliki sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyitining qurghuchisi merhum dini alim abdulhekimxan mexsumning teshebbusi bilen 2009-yili 4-iyul küni istanbulda échilghan bolup, bu, 14 yildin buyan dawamlashmaqta.