Proféssor hardi mulyono surbaqti: “Uyghur tartiwatqan zulumni yenggillitish bizning wezipimiz”

12-Aprél küni hindonéziyening medan shehiridiki muslim nusantara al washliyah uniwérsitétida xitayning Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqi toghrisida doklat bérish yighini ötküzülgen. Yighindiki nuqtiliq sözligüchiler mezkur uniwérsitétining mudiri, proféssor hardi mulyono surbaqti (Hardi Mulyono Surbaqti),, al washliyah jama'itining re'isi doktor masyhuril khamis (Masyhuril Khamis) ependi we malaysiya abim islam yashlar teshkilatining mu'awin re'isi xayirul anwar ependi bolup, mezkur uniwérsitétning mudiri qilghan sözide Uyghurlar tartiwatqan zulumni yenggillitishning özlirining wezipisi ikenlikini tekitligen.

Pa'aliyetni uyushturghan Uyghur tetqiqat merkizining mudiri abdulhékim idris ependi téléfon ziyaritimizni qobul qilip, mezkur uniwérsitétining mudiri, proféssor hardi mulyono surbaqti (Hardi Mulyono Surbaqti) ependining qilghan sözi heqqide toxtilip mundaq dédi: “U, sözide qur'andin ayetlerni delil keltürüp, ‛biz Uyghurlar bilen din, étiqad we insaniyet nuqtisidin qérindash, ularning tartiwatqan azabi bizningmu azabimiz, Uyghurlarning üstidiki azab-oqubetni yenggilleshtürüshmu bizning mejburiyitimiz. Biz Uyghur mesilisini burunmu oqughuchilirimizgha anglatqan iduq. Mana bügünmu xelq'araliq pa'aliyet ötküzüwatimiz. Buning jama'et pikiri peyda qilishta paydisi zor bolidu dep oylaymen‚ dédi”.

RFA/Erkin Tarim

Islam hemkarliq teshkilati yashlar yachéykisining hindonéziye shöbisi mes'uli astrid nadya rizqita xanim téléfon ziyaritimizni qobul qilip, bu qétimqi léksiye yighini uyushturush pa'aliyiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Biz Uyghur mesilisini her qaysi uniwérsitétlarda léksiye bérish, meschitlerde musulmanlar bilen uchrishish élip bérish arqiliq hemme sahediki kishilerge anglitishimiz kérek idi. Bu qétim buni emelge ashurduq. Bulardin sirt diniy zatlar, jama'et erbabliri, parlamént rehberliri, chong meschitlerning imamliri we bezi rayonlarning rehberliri bilen élip barghan uchrishishlirimizmu nahayiti yaxshi ötti. Menche bu 13 künlük sheherler arisi léksiye sözlesh pa'aliyitimiz kütkinimizdinmu yaxshi ötti dep oylaymen.”

13 Yildin buyan Uyghurlarni tetqiq qiliwatqan malaysiya abim islam yashlar teshkilatining mu'awin re'isi xayirul anwar ependi téléfon ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Bu léksiyeler nöwette Uyghurlar duchar boluwatqan mesilini tepsiliy chüshendürüp bérish üchün purset yaritip berdi. Bolupmu medan shehiridiki muslim nusantara al washliyah uniwérsitéti mudirining Uyghur oqughuchilarni oqutup bérish toghrisida wede bérishi nahayiti yaxshi ish boldi. Hindunéziyede Uyghurlarni qollaydighan bezi jama'etler bar, bular köpeyse Uyghurlar üchün bir'azmu bolsa ümid bolalaydu dep oylaymen”.

Abdulhékim idrisning éytishiche, xayirul anwar ependi, islam hemkarliq teshkilati yashlar yachéykisining hindonéziye shöbisi mes'uli astrid nadya rizqita (Astrid Nadya Rizqita) xanim we amérika téksastin kelgen Uyghur tetqiqat merkizi mutexessisi hezret'ali hoshur qatarliq mutexessisler 4-ayning 1-künidin 13-künigiche hindonéziyediki 5 chong uniwérsitétta Uyghurlar toghrisida léksiye bergendin sirt, chong meschitlerde musulman jama'etke Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyitini anglatqan.

Hezret'ali hoshur ependi 13 künlük pa'aliyettin alghan tesirati heqqide toxtilip, hindonéziyede anglitish arqiliq ularning zor qollishigha érisheleydighanliqigha ishen'genlikini bayan qildi.

Yighin axirida merkizi washin'gtondiki Uyghur tetqiqat merkizi bilen muslim nusantara al washliyah uniwérsitéti otturisida hemkarlishish kélishimi tüzülgen.

Nöwette, birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq kéngishide musulman döletlirining héchqaysisi xitayning Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqini eyiblimigen bolup, hindonéziyemu shuning ichide idi. Shunga musulman döletliri jama'itige bolupmu hindonéziyede Uyghur musulmanliri duch kéliwatqan mesililerni köplep anglitish zörür dep qaralmaqta.