Türkiye parlaménti kishilik hoquq komitéti bashliqi derya yaniq: “Uyghurlarning teleplirining emeliylishishi üchün qolumdin kelgenni qilimen”

Türkiye parlaménti kishilik hoquq komitéti bashliqi, hakimiyet béshidiki adalet we tereqqiyat partiyesining parlamént ezasi bolghan, sabiq türkiye a'ile we ijtima'iy ishlar ministiri derya yaniq xanim amérikadiki Uyghur herikiti teshkilati mudiri roshen abbas, Uyghur tetqiqat merkizi mudiri abdulhakim idris we dunya Uyghur qurultiyi wekili abduqadir abdukérim qatarliqlardin terkib tapqan bir hey'etni parlamént binasidiki ishxanisida qobul qildi. U: “Uyghurlarning teleplirining emeliylishishi üchün qolumdin kelgenni qilimen” dédi. .

Uchrishishta bu hey'et türkiye parlaménti kishilik hoquq komitétining sherqiy türkistandiki kishilik hoquq depsendichilikini tekshürüsh komitéti qurushi, doklatlarni teyyarlap türkiye parlaméntigha sunushi, türkiyediki ata-anisi bilen alaqe ornitalmighan Uyghurlarni ata-anisi we uruq-tughqanliri bilen körüshtürüshini, amérika qatarliq gherb döletlirige oxshash türkiye parlaméntiningmu Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilishi, qul emgiki bilen ishlep chiqirilghan mallarning türkiyege kirishini cheklishi qatarliqlarni telep qildi. Mezkur komitét mes'uli derya yaniq xanim bu mesililerde ijabiy jawab bérip, özining we komitétining qolidin kélishiche tirishchanliq körsitidighanliqi, Uyghurlarni qollaydighanliqini izhar qildi.

Derya yaniq xanim özining 1990-yillarda istanbulda aliy mektepte oquwatqan chaghlirida Uyghur teshkilatlirining yighinlirigha ishtirak qilghanliqini, Uyghur mesilisini yaxshi bilidighanliqini, Uyghurlarning bu teleplirining emeliylishishi üchün qolidin kelgenni qilidighanliqini bayan qildi. Mezkur hey'et, 13-iyul küni bu uchrishishtin kéyin yene türkiye parlaménti kishilik hoquq komitétining sabiq bashliqi, hazirqi dewa partiyesidin parlamént ezasi bolghan mustafa yener'oghlu bilenmu uchrashqan. Uchrishishta mezkur hey'et Uyghurlarning hazirqi weziyiti, Uyghur dewasining xelq'aradiki ehwali we Uyghurlarning teleplirini otturigha qoyghan. Mustafa yener'oghlu ependimu türkiye parlaméntida bu heqte qolidin kelgenni qilidighanliqini tekitligen.

RFA/Erkin Tarim

Türkiye parlaménti kishilik hoquq komitéti bashliqi derya yaniq xanim we sabiq kishilik hoquq komitéti bashliqi mustafa yener'oghlu qatarliq kishiler bilen élip bérilghan uchrishish axirlashqandin kéyin biz amérikadiki Uyghur tetqiqat merkizi mudiri abdulhakim idris ependini ziyaret qilduq. U, özining köp qétim türkiye parlaméntini ziyaret qilghanliqini, lékin bu qétimqi ziyarette hakimiyettiki partiyedin bolghan parlamént ezalirining bolsun, yaki öktichi partiyelerdin bolghan parlamént ezalirining bolsun hemmisining hey'etni qizghin kütüwélip, Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitige pozitsiye bildürgenlikini, buning türkiyening Uyghur siyasitining özgergenlikining ipadisi ikenlikini ilgiri sürdi.

Türkiye hökümiti 2009-yili dunya boyiche tunji bolup “5-Iyul ürümchi qirghinchiliqi” ni “Qirghinchiliq” dep atap, Uyghurlargha medet bergenidi. Emma kéyinki, bolupmu 2015-yilidin kéyinki türkiye-xitay munasiwitining tereqqiyati, ikki dölet otturisida soda-tijaret, pul mu'amile we diplomatik kélishimlerning tüzülüshi, türkiyediki pul paxalliqi, ishsizliqning éship méngishi, shuningdek tajsiman wirusqa qarshi waksinining kemchil bolushi qatarliqlargha egiship, türkiye hökümitining Uyghurlar heqqidiki meydanimu bir qanche qétim özgergen.

Yéqindin buyan türkiye parlaméntida Uyghur mesilisining qayta tilgha élinishi rastinila türkiyening Uyghur siyasitining özgergenlikining bésharitimu? xelq'ara munasiwetler mutexessisi memet toxti atawulla buni özgergenlikining ipadisi dégili bolmaydighanliqini, buning saylamdin kéyinki parlaménttiki siyasiy partiyelerning terkibidin kélip chiqqanliqini ilgiri sürdi

2023-Yili 5-ayning 14-küni türkiye xelqi yéngi nöwetlik prézidént bilen parlamént ezalirini saylash üchün awaz bergenidi. Bu qétimqi saylamda chong-kichik bolup türkiyediki 26 siyasiy partiyening parlamént ezaliri öz namzatliri élan qilin'ghan. Bularning ichidin köpligen Uyghur dostliri we Uyghur dewasining qollighuchiliri parlamént ezasi bolup saylan'ghanidi.