Uyghur akadémiyesi wexpi 2023-yilida téximu ünümlük pa'aliyetlerni élip bérishni pilanlimaqtiken

Uyghur akadémiyesi wexpi yéqinda Uyghurlar köp olturaqlashqan istanbulning sefaköy rayonida ishxana achqan. 25-Dékabir küni xelq'ara Uyghur akadémiyening re'isi doktur rishat abbas, Uyghur akadémiyesi wexpining re'isi doktur perhat qurban tengritaghli bashchiliqida Uyghur akadémiyesi wexpining idare hey'et ezaliri istanbulning sefaköydiki yéngi ishxanisida bash qoshup yighin achqan. Yighinda Uyghur akadémiyesi wexpining 2022-yilliq xizmet doklati anglap ötülgen, 2023-yilliq xizmet pilani toghrisida muzakire élip bérilghan.

Yighinda aldi bilen Uyghur akadémiyesi wexpining re'isi doktor perhat qurban tengritaghli ependi sahipxan bolush süpiti bilen söz qilip, Uyghur akadémiyesi wexpining 2022-yilida türkiyede élip barghan xizmet pa'aliyetliridin doklat bergen.

Andin xelq'ara Uyghur akadémiyesining re'isi doktor rishat abbas ependi söz qilip, Uyghur akadémiyesi wexpining istanbul sefaköyde yéngidin échilghan ishxanisini tebrikligen, bu yéngi orunda weten-xelq üchün téximu yaxshi xizmetlerning ishlinishini ümid qilghan.

Doktur perhat qurban tengritaghli ziyaritimizni qobul qilip, Uyghur akadémiyesining 2022-yili élip barghan xizmet pa'aliyetliri we qolgha keltürülgen netijiliri toghrisida melumat berdi.

Uning bildürüshiche, Uyghur akadémiyesi wexpi 2022-yili türk we musulman dunyasining sherqiy türkistan'gha bolghan tonushini chongqurlashturush üchün, dunya Uyghur qurultiyi, Uyghur kishilik hoquq qurulushi we sherqiy türkistan tetqiqat wexpi bilen hemkarliship, türkiyede bir qatar ilmiy muhakime yighinliri we axbarat élan qilish yighinlirini oyushturghan. Uningdin bashqa yene Uyghur akadémiyesi wexpining teshkillishide enqerede siyasiy partiyeler, hökümet erbabliri, tetqiqatchilar we taratqu xadimlirigha qarita bir qatar lobiychiliq pa'aliyetliri élip bérilghan. Sherqiy türkistan teshkilat mes'ulliri bilen birlikte ziyaliylarning hemkarliqini kücheytish üchün “Sherqiy türkistan milliy kürishide qilishqa tégishlik jiddiy xizmetler” heqqide bir yürüsh yumilaq üstel yighinliri échilghan we belgilik ünüm hasil qilin'ghan. Uyghur akadémiyesining qarmiqidiki xitay tetqiqati institutining uyushturushi bilen türkiyede xitay tehdidi, xitay kéngeymichiliki we xitayning ‛bir belbagh bir yol‚ qurulushining ziyanliri heqqide bir yürüsh muhakime yighinliri uyushturulghan. Uningdin bashqa yene Uyghur akadémiyesi wexpining yitekchilikide türkiyediki Uyghur ziyaliy we oqughuchilarning xitaygha qarshi emeliy küresh sépide özlirining ornini élishi heqqide siritqa yépiq halda muzakire yighinliri échilghan.

RFA/Arslan

Doktur perhat qurban tengritaghli, Uyghur akadémiyesi wexpisining türkiyede élip barmaqchi bolghan 2023-yilliq xizmet pilani toghrisidimu toxtaldi. Uning bildürüshiche, 2023-yili asasliqi yashlarni sherqiy türkistan milliy musteqilliq kürishige alaqidar témilarda uzun muddet terbiyelesh xizmiti élip bérish, istanbuldiki Uyghur chonglargha we yash-ösmürlerge paydiliq her xil kurslarni échish, istanbulda Uyghur medeniyitini rawajlandurushqa munasiwetlik herxil pa'aliyetlerni oyushturush, türklerge qarita Uyghurlarning weziyiti we xitay tehdidini tonushturush we enqerede élip bériliwatqan lobiychiliq pa'aliyitini téximu kücheytish we dawamlashturush qatarliq xizmet pilanlirini tüzgen iken.

Xelq'ara Uyghur akadémiyesining re'si doktur rishat abbas yighin jeriyanida söz qilghan we Uyghur akadémiyesi wexpisining xizmet-pa'aliyetlirini anglap chiqqan. U sözide, Uyghur akadémiyesining 2009-yili türkiyede qurulup, 2021-yilighiche dunyagha kéngeygenlikini, 2021-yili 11-dékabirda akadémiye tüzülmiside yéngilinish élip bérilghanliqi heqqide chüshenche bergen. Uning bildürüshiche, ötken yilining axiri Uyghur akadémiyesige qarashliq barliq shöbe akadémiyeler, institutlar we komitétlarning re'is, mudir, mu'awin re'is we bash katiblirining qatnishishi bilen, Uyghur akadémiyesige omumiy jehettin yétekchilik qilidighan bash re'is saylap chiqilghan. Hazir Uyghur akadémiyesining pütün dunyada 7 shöbisi we 3 inistituti bolghan muhajirettiki Uyghurlarning küchlük ilmiy teshkilati bolup qalghan. U, Uyghurlar irqiy qirghinchiliqqa duch kéliwatqan hazirqi weziyette barliq akadémiyelerning, bolupmu türkiyediki Uyghur akadémiye wexpisining alahide küch serp qilip, bashqa yerdiki akadémiyelerge ülge bolushini ümid qilidighanliqini bildürgen.

Uyghur akadémiyesining bash katipi abdulhemit qaraxanning bildürüshiche, xelq'ara Uyghur akadémiyisining 2022-yilida élip barghan sherqiy türkistan mesilisige alaqidar qilghan xizmetliridin biri, Uyghur ziyaliylarni teshkillep dunya Uyghur qurultiyining Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitishqa munasiwetlik tetqiqat we terjime xizmetlirini emeliy jehettin qollap-quwwetligenliki iken. Uningdin bashqa yene her qaysi döletlerdiki akadémiye tarmaqliri özliri türushluq döletlerde Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün munasiwetlik organ we kishilerge Uyghurlarning weziyitini anglatghan we bu heqte lobiychiliq pa'aliyiti élip barghan. Uyghur akadémyesi yene doktor meghpiret kamal xanimning riyasetchilikide, wetenning weziyiti we milletning teqdirige munasiwetlik témilarda alaqidar tetqiqatchi we mutexessislerni teklip qilip, bir yürüsh akadémiye tor söhbiti élip barghan. Uyghur tili, medeniyiti we tarixi toghrisida xelqni toghra chüshenchige yéteklep kelgen. Xelq'arada her sahede közge kürün'gen tetqiqatchi we mutexessislerni yighip, 9-ayda türkiye istanbulda Uyghurlar duch kelgen irqiy qirghinchiliq we milliy mewjutluq kürishi heqqide muhakime yighini, bu yil 12-ayda amérikadiki jorji washin'gton uniwérsitétide Uyghur medeniyitini qoghdash heqqide muhakime yighinini ötküzgen. Uningdin bashqa yene Uyghur akadémiyesining yétekchilikide Uyghur ana tilini qoghdash, yashlarni yétishtürüsh we Uyghurlargha munasiwetlik témilarda tetqiqat, terjime we teshwiqat xizmetlirini kücheytish toghriliq bir qatar xizmet türliri tüzülüp, munasiwetlik organ we kishiler bilen hemkarlashqan asasta emeliy qedemler bésilghan.

Uyghur akadémiyining bash katipi abdulhemid qaraxanning bildürüshiche, istanbuldiki Uyghur akadémiyesi wexpisi, merkizi amérikagha yötkelgen xelq'ara Uyghur akadémiyesining türkiyediki tarmiqi hésablinidiken.