Hakimiyet béshidiki partiyening ikki neper parlamént ezasi: “Uyghur mesilisini hel qilish üchün qolimizdin kelgenni qilimiz”

Türkiye parlaméntidiki hakimiyet béshidiki adalet we tereqqiyat partiyesining parlamént ezasi bolghan exmet qilich ependi bilen osman mesten ependi qatarliqlar Uyghur akadémiyesi re'isi rishat abbas, Uyghur akadémiye bash katipi abdulhamid qaraxan, dunya Uyghur qurultiyi wekili abduqadir abdulkérim, amérikadiki Uyghur herikiti teshkilati mudiri roshen abbas we Uyghur tetqiqat merkizi mudiri abdulhakim idristin terkib tapqan bir hey'etni parlamént binasidiki ishxanisida qobul qildi.

Uchrishishta bu hey'et bezi konkrét teleplerni otturigha qoydi. Parlamént ezaliri bu teleplerni hökümetke yetküzidighanliqini, Uyghurlarning hazirqi éghir weziyettin qutulushi üchün qolliridin kelgenni qilidighanliqini, hetta türkiye parlaméntida Uyghurlar toghrisida konkrét ishlarni qilish üchün küch chiqiridighanliqini bayan qilishti.

12-Iyul künidiki uchrishishta mezkur hey'et Uyghurlarning hazirqi weziyiti, Uyghur dewasining xelq'aradiki ehwali we Uyghurlarning teleplirini otturigha qoydi. Yuqiriqi parlamént ezalirining hemmisi Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitidin xewerdar ikenlikini dédi. Uyghur hey'iti türkiye hökümitining xitaygha hey'et ewetip tekshürüsh élip bérishini, türkiyediki ata-anisi bile alaqe ornitalmighan Uyghurlarni ata-anisi we uruq-tughqanlirini bilen körüshtürüshini, türkiye parlaméntida Uyghur dostluq guruppisi qurush qatarliqlarni telep qildi. Ikki parlamént ezasi, Uyghurlarning bu teleplirining emeliylishishi üchün qolidin kelgenni qilidighanliqini bayan qilishti.

Adalet we tereqqiyat partiyesining parlamént ezasi axmet qilich ependi, özining 2013-yili xitay kompartiyesining teklipige bina'en ürümchi we qeshqer qatarliq jaylarni ziyaret qilghanliqini, u waqittimu Uyghurlargha boluwatqan bésimni hés qilghanliqini, özining tashqi ishlar ministiri xaqan fidan we munasiwetlik rehberler bilen körüshüp Uyghurlarning teleplirini yetküzidighanliqini bayan qildi.

Parlamént ezasi osman mesten ependi körüshüsh axirida ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Uyghur akadémiyesi re'isi bilen Uyghur herikiti teshkilati re'isining men bilen körüshkili kelgenlikige xursen boldum. Türk dunyasi burunqigha oxshimaydu. Öz'ara yéqinlishishni dawam qiliwatidu. Menmu türkiy milletlerge köngül bölimen. Uyghur mesilisi türk dunyasining, bizning qanighan yarimiz. Biz bügünki uchrishishimizda Uyghur mesilisi bashta türk dunyasining mesililiri toghrisida sözleshtuq. Uyghur mesilisi türk dunyasining eng muhim mesilisidur” .

Osman mesten ependi Uyghur mesilisini hel qilish üchün qolidin kelgenni qilidighanliqini bayan qildi. U, mundaq dédi: “Aldimizdiki künlerde Uyghur mesilisi toghrisida bezi ishlarni qilishni oylawatimiz. Uyghur üchün bir parlamént ezasi we bir türk bolush süpitim bilen qolumdin kelgenni qilishqa tirishimen. Men türk döletliri teshkilati wasitisi bilen türkiy milletlerning öz'ara téximu yéqinlishidighanliqigha ishinimen. Tarixta türkler öz'ara köp urush qildi. Bügünki künde tarixta körülmigen bir yéqinlishish bar. Men aldimizdiki yüz yilning türklerning yüz yili bolidighanliqigha ishinish bilen birlikte Uyghur mesilisining hel bolidighanliqigha ishinimen. Uyghur mesilisini hel qilish üchün qolimizdin kelgenni qilimiz” .

Mezkur hey'et 12-iyul küni adalet we tereqqiyat partiyesidin sirt “Iyi” partiyesining parlamént ezasi yüksel selchuq türkoghlu ependi we bilal biliji ependiler bilenmu uchriship Uyghurlarning nöwettiki weziyiti, sherqiy türkistan dewasining xelq'aradiki yüzlinishi we Uyghurlarning teleplirini otturigha qoydi. Parlamént ezaliri “Iyi” partiyesining burundin tartip sherqiy türkistan mesilisini parlaméntta otturigha qoyup kéliwatqanliqini, bundin kéyin téximu aktip halda otturigha qoyidighanliqini éytti.

4 Parlamént ezasi bilen élip bérilghan uchrishish axirlashqandin kéyin biz Uyghur akadémiyesining re'isi doktor rishat abbas ependini ziyaret qilduq. U, 20 yildin buyan türkiyeni idare qiliwatqan adalet we tereqqiyat partiyesining ikki muhim parlamént ezasi bilen körüshüp ularning ijabiy jawablirini anglighanliqini bildürdi.

Hazir türkiye parlaméntida chong-kichik bolup 15 partiye wezipe ötewatqan bolup, Uyghur mesilisi parlaménttiki 5 öktichi partiye teripidin dawamliq otturigha qoyulup kelmekte.