Tonulghan ressam exmetjan ehetning yekke körgezmisi Uyghur mektipide échildi

23-Yanwar küni almuta shehirining dostluq mehellisige jaylashqan abdulla rozibaqiyéf namidiki 153-mektep-gimnaziyeside qazaqistan jumhuriyitining xizmet körsetken erbabi, qazaqistan ressamlar ittipaqining ezasi exmetjan ehetning yekke körgezmisi échildi. Uninggha ziyaliylar, jem'iyetlik birleshmiler wekilliri, oqutquchilar, oqughuchilar qatnashti.

Mezkur körgezme exmetjan ehetning 70 yashliq tewellutigha béghishlan'ghan bolup, uning eserliri ataqliq ressam ruslan yüsüpofning xatirisige béghishlap échilghan körgezme zaligha qoyuldi. Tamashibinlar ressamning may boyaq, grafika, kéramika qatarliq sahelerdiki eserliri bilen tonushti.

Riyasetchiler méhmanlarni körgezmining asasiy meqsiti bilen tonushturup, mundaq dédi: “Exmetjan ehet - bu isimni bilmeydighan adem yoq bolsa kérek. Qazaqistan'gha xizmet körsetken jem'iyet erbabi, tonulghan ressamning yéqinda ‛kazaryan sen'et merkizi‚ning sizma süretler körgezme zalida qiriqtin oshuq tallanma esiri sen'et muxlislirining diqqitige hawale qilindi. Bügün bolsa, qutluq bilim dergahimizda xelqining kélechiki bolghan yash ewladni sen'et dunyasigha yéteklep, chongqur mezmunluq eserlirini namayish qiliwatidu.”

Körgezmining échilishi aldida biz exmetjan ehetni ziyaret qilghinimizda u mundaq dédi: “Bügün mektep-gimnaziyede körgezme échiliwatidu. Bu yerge 20 dek süret qoydum. Asasiy téma bizning Uyghurning tar kochiliri. Özüm qeshqer, turpanning tuyuq mazarlirigha bérip, köpligen süretlerni tartqanidim, hazir 10-15 yil boldi shu süretlerni sizip chqiwatimen. Ular men üchün bir dunya. Shu kochilardiki her xil boyaqlar. Bu kochilar tarixi chong kochilar. Shu kochilarda yüsüp balasaghuni mangghan, mehmut qeshqeri mangghan. Shular boyiche süretlirim köpligen körgezmilerge qatnashti. Ötken yili washin'gtonda boldum. Muzéyda, kon'grésta, Uyghur öyide bizni qizghin qarshi aldi. Yaxshi tesiratlar bilen qayttuq. Bügün bu süretlerni mektepke qoyduq. Balilar körsun dep mushu körgezmini uyushturuwatimiz. Aldimizda xéli pilanlar bar. Asasiy meqsitim, Uyghurning medeniyitini, örp-adetlirini sizip, shu süretlerni pütkül dunyagha tonushturush.”

Exmetjan ehet ressamliq akadémiyeside ishlewatqan mezgilliride köpligen shagirtlargha bilim bergenlikini, shularning kélechekte Uyghur teswiriy sen'itini rawajlandurushqa öz hessilirini qoshidighanliqini ümid qildi.

Uyghur mektep-gimnaziyeside uyushturulghan körgezmining échilish nutqini “Dunya sen'iti” zamaniwi sen'et galériyesining mudiri, medeniyetshunasliq penlirining kandidat doktori hakimjan guliyéf sözlidi. U, exmetjan ehetning da'im teswiriy sen'et qaynimida bolup, eserlirini dunyaning her qaysi elliride échilghan körgezmilerde körsitip, Uyghur teswiriy sen'itining bügünki ehwalini dunyagha tonushturushqa salmaqliq töhpisini qoshup kéliwatqan ressamlarni biri ikenlikini bayan qildi. U exmetjan ehet ijadiyiti yönilishlirining her xil ikenlikini bildürüp, mundaq dédi: “Uningdiki yene bir chong éqim sherqqe, yeni wetinige bolghan muhebbiti, bolupmu wetendiki sheherlerning her xil körünüshliri. Qeshqer, turpanlargha u özi bérip kelgen. Shu yerde alghan tesiratliri bilen özining weten'ge bolghan muhebbiti ene shu eserliride eks etti, dep oylaymen. Shuningdek uning eserliride pelsepiwi oylarmu bar. Ularni mundaqla chüshinishke bolmaydu. Qisqisi, u bügünki künde ‛modérnizm‚yeni zamaniwi éqimda ishlewatqan ressamlarning biri.”

Mektepte ötken murasimda sözge chiqqan qazaqistanning sabiq yuqiri palata ezasi mars battalof, qazaqistanning pexriy yazghuchisi, ataqliq sha'ir jemshit rozaxunof, almuta sheherlik Uyghur medeniyet merkizining re'isi osmanjan obulof we bashqilar Uyghurlarning medeniyiti, edebiyati, sen'iti, örp-adetliri heqqide, shuningdek teswiriy sen'ettiki milliyliq heqqide öz pikirlirini otturigha qoydi. Ular exmetjan ehetning ijadiyitini, bolupmu uning Uyghur milliy teswiriy sen'itini dunyagha tonushturushtiki rolini yuqiri bahalap, ressamgha illiq tileklirini izhar qildi we özlirining soghilirini tapshurdi.

Shu jümlidin abdulla rozibaqiyéf namidiki 153-mektep-gimnaziyesining mudiri shawket ömerof ependi Uyghur milliy sen'itini yash ewladqa tonushturushni asasiy meqset qilghan mezkur körgezmide zaman telipige layiq yaxshi pikirlerning éytilghanliqini bildürdi. U mushundaq körgezmilerni we bashqimu pa'aliyetlerni mekteplerde ötküzüsh arqiliq yash ewladlargha telim-terbiye bérishning chong ehmiyetke ige ikenlikini, buning aqiwitide ularning hayatqa bolghan köz qarishining özgiridighanliqini, bolupmu Uyghurlarning öz milliylikini saqlap qélish üchün purset yaritilidighanliqini bayan qildi.

Murasim axirida sözge chiqqan ressam exmetjan ehet körgezmige qatnashqan barliq méhmanlargha, mektep memuriyiti, oqutquchiliri we oqughuchilirigha özining cheksiz minnetdarliqini izhar qildi we albomlirini teqdim qildi.

Ziyaritimizni qobul qilghan tagh-kan inzhénéri, piroféssor abdullam samsaqof ependi mundaq dédi: “Buni, bizning medeniy hayatimizdiki chong weqe dep chüshinimen. Chünki exmetjan ehet chong ressam süpitide yéqin aridila amérikada ikki sheherde körgezme qildi. Uning aldida gérmaniyege, tashkentke bardi. Astanada, almutada körgezmilirini namayish qilip kelgen chong ressam. U peqet Uyghur milliy teswiriy sen'iti emes, qazaqistan ressamlirigha wekil bolup, dunyani aylinip yüridu. Emma bügün mektepte échilghini méning üchün intayin chong ish. Chünki bu mektepte bir yérim mingdin artuq oqughuchi Uyghur tilida ders oquydu, yüzdin artuq aliy melumatliq mu'ellimler ishleydu. Bular hemmisi hökümet teminatida.”

Körgezme dawamida tamashibinlargha mektep oqughuchiliri teripidin teyyarlighan konsért körsitildi.

Igilishimizche, hazir qazaqistanda exmetjan ehettin bashqa azad hakimbek, erkin zulpiqarof, küresh zulpiqarof, hashim qurbanof, hakimjan guliyéf, güzel memedinowa we Uyghur milliy teswiriy sen'itining köpligen kéyinki ewlad wekillirimu ijad qilmaqta. Ularning eserliri qazaqistanning chong sheherliride we bashqimu memliketlerde qoyulup, köpchilikning diqqitini tartmaqta.