En'giliyediki “SOAS Yipek yoli kolléktipi” sen'et arqiliq Uyghurlarning awazini anglitishqa tirishmaqta

Londonning merkizige jaylashqan dangliq qedimi chérkaw-sant-bartoloméw chérkawida 27-noyabir shenbe axshimi dutar, rawab, ghijek, daplar bilen orunlan'ghan Uyghur we özbék klassik naxsha-muzikiliri konsérti ötküzülgen hemde kishilerni heyran qaldurghan.

Mezkur konsértning orunlashturushida “Gud feyt produkti'ons”, “Tarim tori” qatarliq teshkilatlar bilen en'gliyilik dangliq muzikant we pa'aliyetchi wénston marshal qatarliq shexsler asasliq rol oynighan. Wénston ependi konsértning bashlinish murasimida sözligen sözide, 898 yilliq tarixqa ige eng chong we eng qedimi bu chérkawda mezkur konsértni orunlashturushning ehmiyitini chüshendürüp ötken. U milyolighan Uyghurlar xitayning jaza lagérlirigha qamilip, irqiy qirghinchiliqqa duchar boluwatqan bu qiyin mezgilde ötküzülgen bu konsértning kishilerge Uyghurlar we ularning medeniyitini tonushturush, Uyghurlar wetinide yüz bériwatqan échinishliq weziyetni anglitish, hemde téximu köp kishilerning Uyghurlarni qollishini qolgha keltürüshni meqset qilidighanliqini eskertip ötken.

Yuqum dawamlishiwatqan 2 yildin buyan londonda tunji neq meydan konsértni bergen “SOASYipek yoli kolléktipi”, bu konsértning muqeddimisini mezkur ansambilning qurghuchiliridin biri, talantliq naxshichi rehime maxmutning orunlishidiki “Gülshendiki nida” namliq naxsha bilen bashlighan.

Tamashabinlarning qizghin alqishlirigha egiship, rehime xanim Uyghurlar we Uyghur muzika medeniyiti heqqidiki qisqiche chüshenche bérip ötken. U özining kichikidin bu naxshini anglap chong bolghanliqini, bu naxshining Uyghurlarning séghinishi, bolupmu özige oxshash yurt-makanidin ayrilghanlarning a'ilisige bolghan séghinish azabi we weten yurt söygüsini ipadiligenliki üchün özi tolimu yaqturup éytidighanliqini bildürgen. U irqiy qirghinchiliqigha uchrawatqan Uyghurlargha we öz a'ilisige bolghan chongqur qayghu-hesritini ipadileshni meqset qilip, bu naxshisi tallighanliqini tesirlik sözler bilen bayan qilghan. U yene Uyghurlar xitay hökümiti teripidin irqiy qirghinchiliq we her türlük zulumlargha uchrawatqan bir mezgilde bu konsértning Uyghurlargha meniwiy jehettin ilham béghishlaydighanliqini tilgha alghan. U yene tamashabinlarning Uyghurlarning derdige derman bolushini we ularni qollishini ümid qilidighanliqini bildürgen.

Konsért jeryanida rehime xanim tamashibinlargha özi bilen teng sehnide muzika orundighuchi sen'etkarlarni tonushturup ötken. Uyghur muzikisini tetqiq qilghuchi doktor rachél harris xanim duttar bilen, özbékstanliq sen'etkarlardin abbas qasimow dap bilen, imagon fa'us ghijek bilen, serdar mirzaxojayéw rawap bilen, bashqa sen'etkarlar türlük chalghular bilen sehnidin orun alghan. Ular rehime maxmut xanim éytqan “Yaru”, “Tarim naxshisi”, “Ay bilen kün yar sanga”, shundaqla nawa muqamining julasi qatarliq Uyghur naxshilirigha wayigha yetküzüp muzika tengkesh qilghan.

Konsért dawamida yene her bir sazchi ayrim-ayrim maharet körsitip, tamashabinlarning hayajanliq alqishlirigha érishken.

Konsért axirida rehime xanim kucha xelq naxshisi “Gülyarixan” ni orundighanda, neq meydandiki tamashabinlar hayajan bilen bes-beste orunliridin turushup ussulgha chüshken. Tamashabinlar sen'etkarlargha gül destiler sun'ghandin bashqa yene özlirining ajayip güzel we özgiche bir kéchiliktin behr alghanliqigha, shundaqla Uyghur sen'itining séhriy küchidin heyran qélishqanliqini ipadileshken.

Konsértni muweppeqiyetlik axirlashturghandin kéyin ziyaritimizni qobul qilghan rehime mexmut xanim, Uyghur we özbék klassik naxsha-muzikiliri arqiliq tamashibinlargha Uyghurlarning güzel muzika we medeniyitidin huzurlinish, téximu muhimi Uyghurlarning nöwettiki éghir ehwalini chüshinish pursiti yaritip bérgenlikidin tolimu söyün'genlikini éytti.

Rehime mexmut xanim axirida “SOASYipek yoli kolléktipi” ning sen'etkarliri gerche yuqum seweblik ikki yildin buyan sehnilerge chiqalmighan bolsimu, emma özlirining sistémiliq meshq we répitislirini imkaniyetning bariche dawam qilip kelgenlikini, her pursette Uyghurlarning weziyitini anglitishqa tiriship kelgenlikini bildürdi.