Ghuljada chuluqay yézisining pütünley qoruq tam ichige élin'ghanliqi we ahalilerning bir derwazidin kirip chiqiwatqanliqi ashkarilandi

Yéqinda Uyghur élini ziyaret qilghan firansiye birleshme agéntliqi, yeken nahiyesini ziyaret qilish dawamida, yézilardiki ahalilerning öz mehelliside ixtiyari heriket qilalmaywatqanliqigha shahit bolghan. Muxbirimizning bu xil ehwal heqqidiki éniqlashliri dawamida ghulja nahiyesidiki chuluqay yézisining pütünley qoruq tam ichige élin'ghanliqi we ahalilerning bir derwazidin kirip-chiqidighanliqi ashkarilandi. Töwende muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqte teyyarlighan progrmmisi diqqitinglarda bolidu.

Firansiye axbarat agéntliqi Uyghur éli ziyariti heqqide bu hepte tarqatqan bir xewiride déyilishiche, mezkur agénliqning muxbiri yeken nahiye'isidiki arslanbagh qatarliq bir nechche yézini ziyaret qilish dawamida, bir qisim-hoyla-aramlarning ademsiz halette chölderep qalghanliqi, bir qisim hoylilarning ishikilirige qulup sélin'ghanliqi, mehellide motsékilitlik bir kent kadirining kochida kétiwatqan ahalilerni öylirige kirip kétishke buyruwatqanliqi we bezi ishiklerge qulup séliwatqanliqigha yeni ahalilerning ixtiyari heriket qilalmaywatqanliqigha shahit bolghan. Biz, 10-séntebir ghuljigha qarita élip barghan téléfon ziyaretlirimiz dawamida, ahalilerning öyi we mehelliside nazaret qilinish ehwali heqqide melumat sürüshte qilduq.

Uyghur élida 2000 ‏-yillardin buyan, yüz bergen her qétiliq bir qarshliq herketliridin kéyin, da'iriler “Ténchliq” we “Muqimliq” ni qoghdash bahanisi bilen ahalilerni omumiyüzlük nazaret qilish tedbirlirini yol qoyup kelgen. Ahalilerni nazaret qilishni asanlashturush we küchlendürüshni meqset qilghan bu tedbirlerning beziliri ahalilerni tarqaqlashturush, beziliri bolsa ahalilerni bir yerge zich halda toplash sheklini alghan. Bu jeryanda bezi jaylarda bir derwazidin kirip chiqilidighan kichik mehelle yaki ahaliler rayonliri berpa qilin'ghanidi.

Téléfonimizni qobul qilghan ghulja nahiyelik saqchi idarisi xadimi, mehellilerning qorshawigha élinish ehwali heqqidiki so'alimizgha jawap bermidi.

Melum bolushiche, Uyghur élida, “Yéngi yéza berpa qilish”, “Mehellilerning qiyapitini özgertish” qatarliq her xil nam astida élip bériliwatqan özgertish qarulushlirimu, ahalilerning ixtiyari heriket da'irisini kichiklitishni meqset qilghan. Téléfonimizni qobul qilghan, chuluqay yézisidiki bir amanliq xadimi, mezkur yézining bir qo'urq tam ichige élin'ghanliqi we ahalilerning bir derwazidin kirip chiqidighanliqini ashkarilidi. Diyilishiche, bu tüzüm 2017 ‏-yilning axiridin bashlap yolgha qoyulmaqta.

Beydu uchur ambrida tonushturulushiche, chüluqay yézisining 2018 ‏-yilning axiridiki nopusi 13500 bolup, bular, yéngi mehelle, say mehelle qatarliq 6 mehellige olturaqlashqan.

Nöwette amérikada yashawatqan siyasiy küzetküchi ilshat hesen ependining baliliq we ösmürlük mezgilliri ene chuluqay yézisida ötken.

Ilshat hesen, ehwaldin ejeplen'genlikini bildürüsh bilen birlikte, endishisinimu otturigha qoydi.

Mezkur amanliq mudiri, derwazidin kirip-chiqishning 24 sa'et nazaret qilinidighanliqi, derwaza amanliq ishxanisida amanliqi xadimliridin bashqa, bir neper mes'ul kadir barliqi؛ yéqin etrapta saqchixana we gangting dep atilidighan qarawulxana barliqini, derwazidin kirip-chiqiwatqanlar arisida gumanliq kishiler körülse, bular teripidin tekshürülüp bir terep qilinidighanliqini ashkarilidi.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar, yuqrida ghulja nahiyesidiki 13500 nopusluq chuluqay yézisining pütünley qorshawagha élin'ghanliqi, ahalilerning bir derwazidin kirip chiqdighan'ghliqi we 24 sa'et nazaret qilinidighanliqi heqqide anglitish berduq.