“Chégradin ötüsh” namliq kitabqa Uyghurlarning hayat hékayisi kirgüzülgen

Norwégiyelik yazghuchi brinyullf handgard (Brynjulf Handgaard)ning “Chégradin ötüsh” namliq kitabigha Uyghurlarning hékayisi kirgüzülgen.

Yéngidin neshir qilin'ghan bu kitabtiki eng ozun we eng échinishliq hékaye norwégiyediki Uyghur ziyaliysi meryem sultanning hayat hékayisi iken. 29-Öktebir küni norwégiyening edebiyat shehiri dep atalghan lillexamér shehiride ötküzülgen kitab tonushturush pa'aliyitige bu kitabqa hékayisi kirgüzülgen meryem sultanmu alahide teklip bilen qatnashqan. Meryem sultan radiyomizning ziyaritini qobul qilip, bu kitabqa özining hayat hékayisining tallinish jeryani heqqidiki melumatlarni tonushturup ötti.

Bu kitabtin orun alghan meryem sultanning hékayiside, uning yiraq teklimakan girwikidiki aqsudin yiraq sikandénawiye yérim arilidiki norwégiyege kélip yerlishish jeryani, Uyghur ziyaliylarning béshigha kelgen achchiq külpetler arqiliq yorutup bérilgen. Bu heqte mezkur kitabning aptori ziyaritimizni brinyullf handgard qobul qilip, özining meryemning hékayisini yézish jeryanidiki tuyghulirini biz bilen ortaqlashti.

RFA/Hebibulla Izchi

U mundaq dédi: “Meryem bilen tonushushtin burun, men Uyghurlar heqqide héch nerse bilmeyttim. Hazir u yerdiki qirghinchiliq, küresh we zulumlarni bilimen. Bu yawropa tarixidimu bolup ötken. Men yene shuni bildimki, Uyghurlar jénini alqinigha élip qoyup wetinidin ayrilghini bilen, dunyaning nerige barmisun yenila öz wetini heqqidiki xiyalliri we öz medeniyitining tesiride yashaydiken”.

Bu kitabtiki meryemning hayat hékayiside uning eyni waqitta wetinidin ayrilish jeryanida chaghatay Uyghur tilidiki bir qedimiy qol yazmini chégradin ötküzüshtiki qiyin jeryani tonushturulghan iken. Meryem ziyaritimiz jeryanida bu kitabtiki bu tepsilatlar heqqidimu qisqiche melumat bérip ötti.

Bu kitabqa kirgüzülgen meryemning hékayiside Uyghur ziyaliyliri duch kéliwatqan qismetler alahide yorutup bérilgen. Yeni abduqadir jalalidin, yalqun rozi qatarliq Uyghur ziyaliyliri duch kelgen paji'eler arqiliq Uyghur irqiy qirghinchiliqining Uyghur ziyaliylirigha körsetken tesiri we xitayning ziyankeshliklirimu etrapliq tonushturulghan.

RFA/Hebibulla Izchi

Bu kitabning neshir qilinishini norwégiyediki xelq'araliq organ, yeni xeter astidiki yazghuchi we sen'etkarlarni qoghdaydighan hökümetsiz teshkilat- “Panahlan'ghuchilar üchün xelq'ara sheherler tori” qollighan. Bu kitabta dunyaning perqliq qit'e we döletliridin siyasiy, iqtisadiy bésim we urushlardin qéchip kelgen 37 neper köchmenning hékayisi tonushturulghan.

Bu kitab norwégiyediki lillaxamér (Lillehammer) Shehirining namratliqtin qutulup, dunyadiki aldinqi qatardiki ijtima'iy parawanliq sewiyesige yetken sheherge aylan'ghanliqining 100 yilliqigha sowgha qilin'ghan.